CRAFTED: Ένα σημαντικό ευρωπαϊκό έργο για την άυλη κληρονομιά και τις παραδοσιακές τέχνες ολοκληρώνεται στο Παρίσι

Ένα σημαντικό ευρωπαϊκό έργο για την κοινότητα των εφαρμοσμένων και παραδοσιακών τεχνών ολοκληρώνεται τον Ιούνιο του 2023. Πρόκειται για το έργο “CRAFTED: Enrich and promote traditional and contemporary crafts” το οποίο προωθεί την καταγραφή, διαφύλαξη, διάδοση και βιωσιμότητα των παραδοσιακών λαϊκών τεχνών ως ζώσα πολιτιστική κληρονομιά.  

Στο έργο συμμετείχε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), με το SearchCulture.gr, τον Eθνικό Συσσωρευτή Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου, αναδεικνύοντας λαογραφικές συλλογές και φωτίζοντας πτυχές των παραδοσιακών τεχνών της χώρας μας.  

Η κοινοπραξία του έργου CRAFTED αποτελείται από 14 φορείς προερχόμενους από 7 χώρες. Εταίροι του έργου είναι πολιτιστικοί οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση των Μουσείων Υψηλής Ραπτικής (European Fashion Heritage Association), το Netherlands Institute for Sound and Vision, το Michael Culture Association,  ο οργανισμός “Paris Musées”, το Μουσείο Καλών και Εφαρμοσμένων τεχνών της Κροατίας, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και, φυσικά, η Europeana.

Η καταληκτική συνάντηση του έργου πραγματοποιείται στο Παρίσι στις 21-22 Ιουνίου 2023 και θα φιλοξενηθεί από το “Mobilier National”, τον γαλλικό εθνικό φορέα για τις εφαρμοσμένες τέχνες, ο οποίος από τον 17ο αιώνα φροντίζει για τη διάσωση και μελέτη της κληρονομιάς των παραδοσιακών τεχνών. Στη συνάντηση, εκ μέρους του ΕΚΤ, θα συμμετέχει η Αγάθη Παπανότη, Υπεύθυνη Συσσώρευσης και Σημασιολογικών Εμπλουτισμών του SearchCulture.gr.  

Το CRAFTED διήρκεσε σχεδόν 3 χρόνια και είχε σημαντικές επιτυχίες στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την αξία και σημασία των παραδοσιακών τεχνών. Υποστήριξε τη διατήρηση των παραδοσιακών τεχνών για τις επόμενες γενιές, συγκεντρώνοντας, εμπλουτίζοντας και προωθώντας γνωσιακούς πόρους και τέχνεργα της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και προϊόντα της λαϊκής τέχνης.  

Ταυτόχρονα αξιοποίησε τεχνολογικά εργαλεία αιχμής, όπως τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για εργασίες σημασιολογικού εμπλουτισμού, διοργάνωσε editathons, δηλαδή δράσεις πληθοπορισμού με στόχο τον εμπλουτισμό των λημμάτων στην Wikipedia που αφορούν σε τεχνικές και είδη διακοσμητικών τεχνών, ενώ διαμοίρασε τεχνογνωσία σχετικά με τον πλούτο των παραδοσιακών τεχνικών που υπάρχουν στην Ευρώπη.

Τον Νοέμβριο 2022 διοργανώθηκε το πληθοποριστικό εικονικό φεστιβάλ #CraftingHeritage στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου Ευρωπαίοι πολίτες μοιράστηκαν δικές τους δημιουργίες ή οικογενειακά κειμήλια φτιαγμένα με το χέρι. 

Το έργο στόχευε στη διατήρηση τόσο των υλικών όσο και των άυλων πτυχών των παραδοσιακών τεχνών και, ως εκ τούτου, στην ολοκληρωμένη κατανόηση και εκτίμηση των κοινοτήτων και των πολιτισμών της ευρωπαϊκής οικογένειας. Για τον λόγο αυτόν δόθηκε μεγάλη σημασία στην καταγραφή μέσω βίντεο. Η οπτικοακουστική αφηγηματική παραγωγή του έργου ήταν αξιόλογη - παρήχθησαν βίντεο με συνεντεύξεις με τεχνίτες στα εργαστήριά τους, δείχνοντας πώς αρχειοθετήθηκε, ψηφιοποιήθηκε και διατηρήθηκε η κληρονομιά των παραδοσιακών τεχνών, κάνοντας συζητήσεις για μεταφορά παραδοσιακής γνώσης και διασύνδεση μεταξύ αυτής της κληροδοτημένης γνώσης και της σύγχρονης δημιουργίας.

Το αποτέλεσμα αυτής της εργασίας είναι μια λίστα αναπαραγωγής στο Youtube με πάνω από 30 βίντεο, που δημιουργήθηκαν από διαφορετικούς συνεργάτες, εκτείνονται σε τοποθεσίες γυρισμάτων σε έξι διαφορετικές χώρες της ΕΕ και περιλαμβάνουν μια γκάμα θεμάτων για την κληρονομιά των χειροτεχνών. 

Αρκετά από αυτά μάλιστα είναι αφιερωμένα σε Ελληνίδες δημιουργούς και τις τέχνες του υφάσματος στη χώρα μας. Το άρθρο με τίτλο “Greek crafts, Greek identity | Europeana” (Ελληνικές παραδοσιακές τέχνες, Ελληνική ταυτότητα) στο blog της Europeana περιγράφει τη δημιουργία αυτών των βίντεο στα οποία συμμετείχε το Ίδρυμα Βασίλη Παπαντωνίου (πρώην Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα),  το Ιστορικό Υφαντουργείο του ΣΕΝ καθώς και σύγχρονες εικαστικοί της υφαντικής τέχνης.  

Τα αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι ήδη διαθέσιμα στο europeana.eu και το περιεχόμενο που συλλέχθηκε μέσω του έργου CRAFTED παρείχαν ένα εξαιρετικό υπόβαθρο για την διαγενεακή επανασύνδεση των παραδόσεων και της σύγχρονης χειροτεχνικής παραγωγής. Το ΕΚΤ συμμετείχε στη συλλογή τεκμηρίων λαογραφίας και λαϊκών τεχνών διαθέτοντας για το έργο πάνω από 5.500 τεκμήρια από 10 πολιτιστικούς φορείς.

Επιπλέον το ΕΚΤ ανέπτυξε ένα δίγλωσσο λεξιλόγιο 456 σημασιολογικά διασυνδεδεμένων όρων για τύπους ελληνικού λαογραφικού υλικού το οποίο περιλαμβάνει εργαλεία, εργόχειρα, είδη ενδυμάτων, προσωπικά αντικείμενα κλπ.  

Περισσότερα από 20 άρθρα γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν στο blog της Europeana, μέσω του έργου CRAFTED. Τα άρθρα καλύπτουν μια πληθώρα θεμάτων: από το κέντημα και τον φεμινισμό, έως τις εποχιακές γιορτές και τις χειροτεχνίες που σχετίζονται με αυτές, την τέχνη της καλαθοπλεκτικής, του φυσητού γυαλιού, της αναλογικής φωτογραφίας, της πιλοποιίας, της ηχοληψίας, της βαφικής, κοσμηματοποιίας, και πολλές άλλες. Αφιερωμένο στις γυναίκες δημιουργούς ήταν το άρθρο για την κατασκευή της προίκας, το οποίο δημοσίευσε το ΕΚΤ στο blog της Europeana.

Το ΕΚΤ, μέσα από το SearchCulture.gr και τα εθνικά και διεθνή έργα και δίκτυα στα οποία συμμετέχει ως συσσωρευτής, συμβάλλει στον ψηφιακό μετασχηματισμό του διασυνδεδεμένου οικοσυστήματος του πολιτισμού, με στόχο τη μέγιστη παραγωγή αξίας για τον πολίτη, τους φορείς, την οικονομία και την κοινωνία.