Με το βλέμμα του συλλέκτη: Η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας - Μουσείου Γ. Ι. Κατσίγρα τώρα στο SearchCulture.gr

Μια εξαιρετική συλλογή τέχνης, η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας - Μουσείου Γ. Ι. Κατσίγρα, δημοσιεύτηκε στο SearchCulture.gr, τον εθνικό συσσωρευτή πολιτιστικού περιεχομένου που αναπτύσσει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), εμπλουτίζοντας με 830 τεκμήρια το περιεχόμενο νεοελληνικής τέχνης, και είναι πλέον διαθέσιμο σε όλους για μελέτη, αναστοχασμό και απόλαυση.

Η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας περιλαμβάνει, κυρίως, ζωγραφικά και χαρακτικά έργα από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ου αιώνα, αντιπροσωπευτικά των τάσεων και αναζητήσεων της νεοελληνικής τέχνης. Ο πολυπρόσωπος χαρακτήρας των έργων της συλλογής φωτίζει το βλέμμα και το συλλεκτικό σκεπτικό του δωρητή της Γεωργίου Ι. Κατσίγρα, ιατρού και διδάκτορα, αντιστασιακού και συλλέκτη έργων τέχνης, ο οποίος την άφησε ως κληροδότημα στον τόπο καταγωγής του, μια πολύτιμη παρακαταθήκη για την αισθητική παιδεία της τοπικής κοινωνίας.

Η συλλογή αποτυπώνει με ιδιαίτερη ευαισθησία την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, αλλά και τον ανθρώπινο μόχθο και την αγωνιστικότητα στις δύσκολες στιγμές, όπως η Κατοχή και η Αντίσταση. Η απεικόνιση του ελληνικού ορεινού και πεδινού τοπίου και οι θαλασσογραφίες απαρτίζουν ένα μεγάλο μέρος της συλλογής, ενώ ξεχωρίζουν και οι προσωπογραφίες, το γυναικείο γυμνό, οι ηθογραφίες και οι νεκρές φύσεις. 

Σουλιώτισσες, Σικελιώτης Γιώργος (1917-1984), CC BY-NC 4.0

Με το παλαιότερο έργο της συλλογής (που είναι και το πρώτο έργο που απέκτησε ο συλλέκτης, ένα πορτραίτο της προγιαγιάς του) να χρονολογείται το 1839 και τα τελευταία έργα από τη δεκαετία του ’80, η συλλογή διατρέχει περίπου έναν αιώνα ιστορίας της ελληνικής τέχνης.

Αρχίζοντας από την Επτανησιακή Σχολή (Γεώργιος Άβλιχος, Καντούνης Νικόλαος), η συλλογή παρουσιάζει το ιδίωμα της επίσημης ακαδημαϊκής ζωγραφικής, μέσα από το έργο καλλιτεχνών της Σχολής του Μονάχου, όπως είναι ο Γεώργιος Ιακωβίδης, ο Νικόλαος Γύζης, ο Πολυχρόνης Λεμπέσης, ο Θεόδωρος Ράλλης, ο οριενταλιστής Συμεών Σαββίδης και ο θαλασσογράφος Κωνσταντίνος Βολανάκης.

Οι ανανεωτικές τάσεις της ζωγραφικής στις αρχές του 20ου αιώνα εκφράζονται μέσα από τις υπαιθριστικές αναζητήσεις καλλιτεχνών που σπούδασαν στο Παρίσι, όπως δύο Έλληνες της διασποράς, ο Κωνσταντινουπολίτης Κωνσταντίνος Μαλέας, ο οποίος αντιπροσωπεύεται στη συλλογή με αρκετές τοπιογραφίες, και ο Αλεξανδρινός Κωνσταντίνος Παρθένης. Μέλη της της ρηξικέλευθης ομάδας «Τέχνη», όπως και ο Νικόλαος Λύτρας, και ο λιγότερο γνωστός, αλλά εξαιρετικός Σμυρνιός ζωγράφος Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, οι παραπάνω καλλιτέχνες εξελληνίζουν ιδιώματα που γνώρισαν στην Ευρώπη, όπως είναι ο συμβολισμός και η ζωγραφική των ναμπί.

Εκδρομή στο Γαλάτσι, Τριανταφυλλίδης Θεόφραστος (1881-1955) CC BY-NC 4.0

Σύντομα. μετά τη μικρασιατική καταστροφή αναδύεται η επηρεασμένη από τη λογοτεχνία «Γενιά του ‘30», με ζωγράφους όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Πολύκλειτος Ρέγκος, ο Νίκος Νικολάου, ο Γιώργος Γουναρόπουλος  και ο Λαρισαίος Αγήνωρ Αστεριάδης, οι οποίοι "πλέκουν" τον μοντερνισμό που κυριαρχεί στην Ευρώπη με γηγενείς πηγές έμπνευσης, όπως είναι η βυζαντινή και αρχαιοελληνική παράδοση και οι λαϊκές τέχνες.

Νεότεροι καλλιτέχνες, όπως είναι ο Γιάννης Μόραλης και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, αποτυπώνουν εικόνες του τόπου, αλλά και εικόνες μνήμης και ιστορίας, όπως και ο χαράκτης Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος). Ξεχωρίζει το λεύκωμα με τις 16 ξυλογραφίες του, εμπνευσμένες από το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού "Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη". Το χάραγμα στο ξύλο επικεντρώνει το ενδιαφέρον του, αφού την ξυλογραφία τη θεωρεί ο Τάσσος «την τέχνη του λαού».

Διαδήλωση, Ψυχοπαίδης Γιάννης (1945-) CC BY-NC 4.0

Στη συλλογή αντιπροσωπεύεται και η γενιά των αντιστασιακών καλλιτεχνών, χαράκτες, όπως είναι ο Γιάννης Κεφαλληνός, η μαθήτριά του Βάσω Κατράκη και ο Αντώνης Κανάς, του οποίου ξεχωρίζει το εξαιρετικό Λεύκωμα με λιθογραφίες εμπνευσμένες από την Κατοχή, και ζωγράφοι, όπως ο Βάλιας Σεμερτζίδης και ο Δημήτρης Γιολδάσης, οι οποίοι αντιπροσωπεύονται στη συλλογή με έργα της ύστερης περιόδου τους, προσωπογραφίες και τοπιογραφίες, ειδικά του Γιολδάση ο οποίος είναι ο κατεξοχήν ζωγράφος του Θεσσαλικού κάμπου. Λόγω της φιλίας που συνέδεε τον ζωγράφο με τον συλλέκτη, η συλλογή περιλαμβάνει μεγάλο μέρος του έργου του καθώς και μια προσωπογραφία του ίδιου του Γ.Ι. Κατσίγρα.

Συλλογές τέχνης στον ψηφιακό δημόσιο χώρο 

Μέσω της συνεργασίας με τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας- Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα, το SearchCulture.gr συνεχίζει να επαυξάνει το διαθέσιμο περιεχόμενο τέχνης. Τα έργα της συλλογής της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας προστίθενται στα έργα των συλλογών της Εθνικής Πινακοθήκης, της Πινακοθήκης Ε. Αβέρωφ, του Μουσείου Φρυσίρα, και άλλων φορέων με εικαστικές συλλογές, δημιουργώντας πλέον έναν κρίσιμο όγκο χιλιάδων τεκμηρίων τέχνης. Η αξία που παράγεται στον ψηφιακό δημόσιο χώρο μέσα από την συσσώρευση εικαστικού περιεχομένου είναι μεγάλη. Συνενώνεται εικονικά η εργογραφία των Ελλήνων καλλιτεχνών και παράλληλα δημιουργείται ένας ψηφιακός τόπος συνύπαρξης και συνομιλίας του έργου των καλλιτεχνών με άλλους καλλιτέχνες, εποχές και έργα, συνδέοντας τις διαδρομές της ελληνικής τέχνης σε όλη τη μακρά πορεία της.

Η αναβάθμιση και επέκταση του SearchCulture.gr με νέες λειτουργικότητες, πραγματοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο της πράξης “Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας: Υποδομή Συσσώρευσης, Τεκμηρίωσης και Διάθεσης Ψηφιακού Περιεχομένου με διασφάλιση διαλειτουργικότητας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανοικτής πρόσβασης”. Η πράξη υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα” (ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους.

Η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα

Η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα είναι ένας πολιτιστικός οργανισμός προώθησης και προβολής των εικαστικών  τεχνών. Ιδρύθηκε το 1983, με πρώτη ύλη τη συλλογή 780 έργων τέχνης που δώρισε στον Δήμο Λαρισαίων το 1981 ο Γεώργιος Ι. Κατσίγρας, Τα έργα της Συλλογής καλύπτουν χρονολογικά μια μεγάλη περίοδο της νεοελληνικής ζωγραφικής και χαρακτικής και εκτίθενται στο Μουσείο οργανωμένα κάτω από έννοιες όπως «Το Πνεύμα του Τόπου», τα «Ιδανικά Πλάσματα», η «Οικειότητα» και η «Αγωνιστικότητα», προτείνοντας μια νέα αφήγηση στην οποία πρωταγωνιστούν ο τόπος και οι άνθρωποι στην ιστορική εξέλιξη των μεταξύ τους σχέσεων. Στην ίδια Συλλογή ανήκουν προσωπικά αντικείμενα του αρχαιολόγου της Τροίας και των Μυκηνών, Ερρίκου Σλήμαν. Η δωρεά συνοδεύτηκε με 1.000 εικονογραφημένους πολυτελείς τόμους βιβλίων, με βιογραφίες Ελλήνων και ξένων ζωγράφων, σκίτσα και φωτογραφημένα έργα τους. Ο Γεώργιος Κατσίγρας θεωρείται ευεργέτης της πόλης της Λάρισας, ένα μεγάλο υπόδειγμα φιλότεχνου ευπατρίδη.

* Εισαγωγική φωτογραφία: Το γεφύρι της Πόρτα Παναγιάς, Γιολδάσης Δημήτρης (1897-1993) CC BY-NC 4.0