«Mιαν υδατογραφία άνευ υπογραφής»: Eκδήλωση του Αρχείου Καβάφη για την οργάνωση και διαχείριση αρχειακών πηγών

Με αφετηρία το Αρχείο Καβάφη, που πρόσφατα ψηφιοποιήθηκε και διατίθεται στο κοινό από το Ίδρυμα Ωνάση, την Τρίτη 9 Απριλίου, στις 17:00 μ.μ, στη μικρή σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση θα διεξαχθεί μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εκδήλωση, με τίτλο: «μιαν υδατογραφία άνευ υπογραφής». Η εκδήλωση που διοργανώνεται από το Αρχείο Καβάφη, έχει ως στόχο να ενημερώσει το κοινό για τις βέλτιστες πρακτικές οργάνωσης και διάθεσης αρχειακών πηγών και λογοτεχνικών τεκμηρίων. Στην εκδήλωση συμμετέχει και η Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), Δρ Εύη Σαχίνη.

Τα ψηφιακά αρχεία αποτελούν μια βασική πηγή λογοτεχνικής, κοινωνιολογικής και ιστορικής πληροφορίας για τον σύγχρονο ερευνητή. Ο ψηφιακός θησαυρός του αρχείου Καβάφη είναι πλέον προσβάσιμος σε όλους, προσελκύοντας ερευνητές από όλο τον κόσμο. Γνωρίζουμε όμως με ποιους τρόπους μπορούμε να αξιοποιήσουμε το ψηφιοποιημένο αρχείο, όσο πιο γόνιμα γίνεται, ώστε να εντάξουμε το περιεχόμενο που θα αλιεύσουμε από αυτό στην εκπαιδευτική ή ερευνητική διαδικασία; Η γόνιμη και δημιουργική αξιοποίηση του αρχείου φυσικά δεν αφορά μόνο την εκπαιδευτική ή ερευνητική μας πρακτική αλλά και την προσωπική μας μελέτη.

Η εκδήλωση απευθύνεται σε αρχειονόμους, φιλολόγους, ερευνητές και φοιτητές και θα ανοίξει μια πολύ επίκαιρη συζήτηση πάνω στην οργάνωση και διαχείριση των λογοτεχνικών τεκμηρίων, με αφετηρία το ίδιο το αρχείο του Αλεξανδρινού ποιητή, και θα επεκταθεί στη διερεύνηση της ορθής χρήσης των αρχειακών πηγών, της ενσωμάτωσής τους στην ερευνητική και εκπαιδευτική διαδικασία, των καλών πρακτικών και καινοτόμων εγχειρημάτων, αλλά και εγκεκριμένων πρακτικών διάθεσης που εγγυώνται την ανοικτή πρόσβαση και χρήση των ψηφιακών αρχείων.

Στο πλαίσιο αυτής της ενδιαφέρουσας συζήτησης, προσωπικότητες από τον χώρο της έρευνας, των γραμμάτων και του πολιτισμού, μέσα από 3 συμπληρωματικές θεματικές ενότητες θα εκθέσουν τις απόψεις τους για τις βέλτιστες πρακτικές οργάνωσης των αρχειακών πηγών, για τις πρακτικές διάθεσης και ορθής χρήσης των αρχειακών πηγών και για τη χρήση των αρχείων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η Διευθύντρια του ΕΚΤ, Δρ. Ε. Σαχίνη, θα συντονίσει τη δεύτερη θεματική ενότητα της εκδήλωσης, για τις πρακτικές διάθεσης και ορθής χρήσης των αρχειακών πηγών, που θα ξεκινήσει στις 19:00 μ.μ. Στη συγκεκριμένη θεματική, θα μιλήσουν ο Πρόδρομος Τσιαβός (Επικεφαλής Ψηφιακής Πολιτικής & Ανάπτυξης, Ίδρυμα Ωνάση), η Αγιάτη Μπενάρδου (Μονάδα Ψηφιακής Επιμέλειας, ΙΠΣΥ, Ε.Κ. ΑΘΗΝΑ, Information Studies University of Glasgow και Τμήμα Πληροφορικής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ο Βασίλης Τζουβάρας (Έμπειρος ερευνητής στο εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης και Μάθησης, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο).

Το συνολικό πρόγραμμα της εκδήλωσης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της εκδήλωσης. Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό, ωστόσο είναι απαραίτητη η κράτηση θέσεων στο education@onassis.org.

Το Αρχείο Καβάφη και η ψηφιακή συλλογή του

Το Αρχείο Καβάφη περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση το 2012, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύγοντας ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Στόχος ήταν και παραμένει η ανοικτότητα και η ελεύθερη πρόσβασή του σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του.

Το Αρχείο Καβάφη, μαζί με το συγγενές του αρχείο Αλέκου και Ρίκας Σεγκοπούλου, αποτελείται από 2.000 και πλέον αρχειακά τεκμήρια, ανάμεσά τους χειρόγραφα, φωτογραφίες ή προσωπικά αντικείμενα του κορυφαίου ποιητή. Η ψηφιακή αναπαραγωγή του πρωτότυπου αρχειακού υλικού ολοκληρώθηκε το 2017 (11.086 λήψεις). Την ίδια χρονιά ψηφιοποιήθηκαν και τα 158 μικροφίλμ τα οποία απεικονίζουν τη φωτογράφιση του αρχείου, που πραγματοποιήθηκε το 1963 από τον μεγάλο νεοελληνιστή Γ. Π. Σαββίδη (4.741 λήψεις). Πλέον η πολιτική που ακολουθείται επιτρέπει την πλήρη ανοικτή πρόσβαση και διάθεση για το σύνολο του ψηφιοποιημένου υλικού, σύμφωνα με διεθνώς προσδιορισμένους όρους. Η πλήρης περιγραφή και τεκμηρίωση του αρχειακού υλικού επιτρέπει την καλύτερη δυνατή πλοήγηση στο ψηφιοποιημένο αρχείο καθώς και την αξιοποίησή του μέσω των νέων τεχνολογιών.

Η ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη είναι δίγλωσση και απευθύνεται σε παγκόσμιο ακροατήριο, όπως και η ποίηση του Κ. Π. Καβάφη. Ανάμεσα στα αρχειακά τεκμήρια συγκαταλέγονται χειρόγραφα καβαφικών ποιημάτων καθώς και έντυπες αυτοσχέδιες εκδόσεις, αλλά και πεζά λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα και μελέτες του ποιητή. Εντοπίζονται επίσης μεταφράσεις ποιημάτων καθώς και σημειώσεις λογοτεχνικού και προσωπικού χαρακτήρα, όπως και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πλούσια αλληλογραφία, κείμενα ημερολογιακού χαρακτήρα και φωτογραφίες. Ξεχωριστή ενότητα αποτελεί το αρχείο Αλέκου και Ρίκας Σεγκοπούλου στο οποίο περιλαμβάνεται υλικό σχετικό με τον ποιητή, καθώς και το αρχείο της «Αλεξανδρινής Τέχνης», του περιοδικού που διηύθυνε ο Α. Γ. Συμεωνίδης και η Ρίκα Σεγκοπούλου, με τη συχνή καθοδήγηση του Κ. Π. Καβάφη.