Νέο εργαλείο από το έργο DIAMAS επιτρέπει στους εκδότες να ελέγχουν τη βιωσιμότητα των εκδόσεων Διαμαντένιας Ανοικτής Πρόσβασης

Για τη διατήρηση του αναπτυσσόμενου οικοσυστήματος των εκδόσεων που ακολουθούν τα πρότυπα της Διαμαντένιας Ανοικτής Πρόσβασης, ζωτικής σημασίας είναι η οικονομική ευρωστία των δραστηριοτήτων των εκδοτών και των υπηρεσιών που παρέχουν. Στο πλαίσιο αυτό, το ευρωπαϊκό έργο DIAMAS έχει αναπτύξει ένα καινοτόμο εργαλείο για τους εκδότες: το Diamond Open Access Sustainability Check.

Πρόκειται για ένα εύχρηστο εργαλείο που έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει τη δυνατότητα στους εκδότες (institutional publishers) και παρόχους εκδοτικών υπηρεσιών Ανοικτής Πρόσβασης να ελέγχουν τη βιωσιμότητά των χρηματοοικονομικών λειτουργιών τους καθώς και την οικονομική ευρωστία των υπηρεσιών τους. Αυτό τους επιτρέπει να συζητούν τα αποτελέσματα με τη διοίκηση, τους συναδέλφους, τα μέλη και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς.

Το εργαλείο Diamond Open Access Sustainability Check αποτελεί μέρος του εργαλείου ελέγχου ποιότητας DOAS (Diamond Open Access Standard), το οποίο είναι ένας τεχνικός οδηγός αλλά και ένα πρακτικό μέσο για την αξιολόγηση της ποιότητας στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, με βάση τα πρότυπα της Διαμαντένιας Ανοικτής Πρόσβασης.

Ο όρος Διαμαντένια Ανοικτή Πρόσβαση (Diamond Open Access) αναφέρεται σε δημοσιεύσεις που είναι ελεύθερα προσβάσιμες σε όλους, χωρίς να απαιτείται ούτε συνδρομή από τους αναγνώστες, αλλά ούτε και έξοδα δημοσίευσης από τους συγγραφείς όπως συμβαίνει στην Χρυσή Ανοικτή Πρόσβαση (Gold Open Access). Ο στόχος όσον αφορά την Ανοικτή Πρόσβαση είναι να επιτευχθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό Διαμαντένιας Ανοικτής Πρόσβασης, και το έργο DIAMAS συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση.

Το DOAS δίνει τη δυνατότητα σε όλους όσοι ασχολούνται με τις επιστημονικές εκδόσεις να διαπιστώσουν κατά πόσο οι πρακτικές τους είναι σε συμφωνία με τα διεθνή κριτήρια για τη Διαμαντένια Ανοικτή Πρόσβαση. Οι φορείς που θα το χρησιμοποιήσουν θα εντοπίσουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία στη διαδικασία που ακολουθούν ώστε να βελτιώσουν την εκδοτική τους δραστηριότητα, θα αποκτήσουν μια εικόνα για την οικονομική βιωσιμότητα των υπηρεσιών που παρέχουν και θα γνωρίσουν τις νέες προκλήσεις στον χώρο των δημοσιεύσεων.

Το εργαλείο DOAS Self-Assessment αποτελείται από δύο παράλληλες ενότητες (DOAS και Sustainability Check), με επτά μέρη και συγκεκριμένες ερωτήσεις. Ο χρήστης μπορεί να απαντήσει και στις δύο ενότητες ή μόνο στη μία. Μετά την ολοκλήρωση όλων των ενοτήτων, παρέχεται πλήρη έκθεση με τα αποτελέσματα.

Η αξιολόγηση DOAS παρέχει ένα ενοποιημένο πρότυπο ποιότητας, ενώ η αξιολόγηση Sustainability Check εστιάζει στη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα, παρέχοντας αραχνοειδές γράφημα που υποδεικνύει το επίπεδο βιωσιμότητας του εκδότη σε βασικούς τομείς των χρηματοοικονομικών λειτουργιών και επιτρέπει στους εκδότες να αποκτήσουν μια γενική εικόνα της οικονομικής ευρωστίας της υπηρεσίας τους.

Συγκεκριμένα, το Diamond OA Sustainability Check παρέχει πληροφορίες σε 7 βασικούς τομείς οικονομικών λειτουργιών:για τον σχεδιασμό, τα κόστη, τα έσοδα, τους πόρους, τον έλεγχο, την ανάπτυξη και τις υποδομές.

Το εργαλείο είναι διαθέσιμο ελεύθερα εδώ, αλλά απαιτείται εγγραφή στην πλατφόρμα.

Αυτοαξιολόγηση DOAS και Sustainability Check

Παρακολουθήστε το βίντεο για την αυτοαξιολόγηση DOAS

Συμμετοχή του ΕΚΤ στο DIAMAS

Το ευρωπαϊκό έργο DIAMAS (Developing Institutional Open Access Publishing Models to Advance Scholarly Communication), προϋπολογισμού 3 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του Ορίζοντα Ευρώπη και έχει διάρκεια 3 χρόνια. Στόχος του έργου είναι η χαρτογράφηση του πεδίου της Διαμαντένιας Ανοικτής Πρόσβασης (Diamond Open Access) στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ), καθώς και η ανάπτυξη κοινών προτύπων, οδηγιών και πρακτικών για τον εκδοτικό τομέα που δραστηριοποιείται στη Διαμαντένια Ανοικτή Πρόσβαση. Οι 23 φορείς, από 12 ευρωπαϊκές χώρες, που απαρτίζουν την κοινοπραξία που υλοποιεί το έργο θα διατυπώσουν συστάσεις προς τα ερευνητικά κέντρα ώστε να συντονιστεί η βιώσιμη υποστήριξη για δραστηριότητες σχετικές με εκδόσεις που διατίθενται με Διαμαντένια Ανοικτή Πρόσβαση, στην Ευρώπη.

Η συμμετοχή του ΕΚΤ στο έργο DIAMAS ενισχύει την Ανοικτή Πρόσβαση και την ποιότητα στις επιστημονικές εκδόσεις στην Ελλάδα και ευρύτερα.

Ειδικότερα συμβάλλει στην ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης και της ποιότητας των επιστημονικών εκδόσεων μέσω:

1. Εκπαίδευσης και Κατάρτισης: Παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων για τους εκδότες και τους ερευνητές σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές στις Diamond OA εκδόσεις.
2. Τεχνικής Υποστήριξης: Προσφορά τεχνικής υποστήριξης και εργαλείων για την ανάπτυξη και τη διαχείριση των ανοιχτών επιστημονικών περιοδικών.
3. Δημιουργίας Δικτύων: Διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών και ακαδημαϊκών κοινοτήτων μέσω της δημιουργίας δικτύων και πλατφορμών επικοινωνίας.

Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα οφέλη στη διάχυση της επιστημονικής γνώσης:

• Αύξηση της Ορατότητας των ελληνικών ερευνητικών αποτελεσμάτων σε διεθνές επίπεδο.
• Βελτίωση της Ποιότητας: Οι εκδότες και οι ερευνητές μπορούν να επωφεληθούν από τα πρότυπα ποιότητας του DOAS, βελτιώνοντας την επιστημονική αξιοπιστία των δημοσιεύσεων τους.
• Προώθηση της Καινοτομίας: Η Aνοικτή Πρόσβαση διευκολύνει τη διάχυση της γνώσης και την προώθηση της καινοτομίας στην επιστημονική κοινότητα.