Νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017

Ενδιαφέροντα στοιχεία για το ανθρώπινο ερευνητικό δυναμικό της χώρας, και συγκεκριμένα τους νέους διδάκτορες, περιλαμβάνει η νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) "Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017". Στη μελέτη παρουσιάζονται στατιστικά δεδομένα (κατανομή διδακτόρων ανά ίδρυμα και σχολή, επιστημονικά πεδία διατριβών, διεθνής κινητικότητα, προηγούμενοι τίτλοι σπουδών, κ.ά.) που αφορούν όσους αναγορεύθηκαν διδάκτορες κατά το έτος 2017, έχοντας εκπονήσει τη διατριβή τους σε ελληνικά ΑΕΙ. Παρουσιάζονται, επίσης, στοιχεία συγκριτικής ανάλυσης επιλεγμένων δεικτών για τα τρία έτη (2015, 2016, 2017) για τα οποία το ΕΚΤ έχει δημοσιεύσει αντίστοιχες μελέτες, με στόχο την κατάδειξη τάσεων και χρονικών διακυμάνσεων.

Όπως επισημαίνει η Διευθύντρια του ΕΚΤ, Δρ Εύη Σαχίνη: "Οι στατιστικές για τους κατόχους διδακτορικού τίτλου αποτελούν πλέον μέρος των επίσημων στατιστικών για την Έρευνα, Τεχνολογία, Ανάπτυξη και Καινοτομία (ΕΤΑΚ) που παράγει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, ως αρμόδιος φορέας του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένδειξη της πολύ μεγάλης σημασίας που αποδίδεται στα ζητήματα του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, και δη αυτής της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας, ως εθνική πηγή γνωσιακού αποθέματος, αλλά και ως ανθρώπινο παραγωγικό κεφάλαιο προς την κατεύθυνση του μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας".

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία κατάθεσης διατριβών στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (www.didaktorika.gr), το 2017 αναγορεύθηκαν 1.649 νέοι διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ και η εξέλιξη του αριθμού των αναγορεύσεων νέων διδακτόρων από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2005-2017 αποτυπώνεται στο σχετικό διάγραμμα.

Όσον αφορά την κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ κατά το έτος 2017, ανά ίδρυμα, στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ εκπονήθηκαν οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές με ποσοστά 27,7% και 18,2%, αντίστοιχα. Ακολουθούν οι διδάκτορες που υποστήριξαν τη διατριβή τους στο ΕΜΠ και στα Πανεπιστήμια Πατρών και Θεσσαλίας (ποσοστά 7%-9%).

Σε ό,τι αφορά στην κατανομή ανά φύλλο των νέων διδακτόρων, το 52,2% των νέων διδακτόρων που κατέθεσαν τη διατριβή τους στο ΕΑΔΔ ήταν άνδρες και το 47,8% γυναίκες, ενώ σε ό,τι αφορά στην ηλικία, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες είναι ως 35 ετών το έτος 2017 (46,3%). Έπεται η ηλικιακή ομάδα μεταξύ 36-44 έτη (35,2%).

Οι περισσότερες διατριβές αφορούν την Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας (28,9%), ακολουθούν οι Φυσικές Επιστήμες (26,2%) και οι Κοινωνικές Επιστήμες (21,4%). Χαμηλότερα ποσοστά καταλαμβάνουν οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας (17,2%), οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες (11,9%) και οι Γεωργικές Επιστήμες (3,0%).

Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων των νέων διδακτόρων του 2017, για το 41,0% των νέων διδακτόρων τουλάχιστον ό ένας από τους γονείς είναι κάτοχος πανεπιστημιακού πτυχίου, για το 29,4% είναι απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για το 11,8% είναι απόφοιτος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, για το 8,2% κάτοχος διδακτορικού τίτλου και για το 6,3% μεταπτυχιακού τίτλου.

Οι περισσότεροι από τους διδάκτορες (σε ποσοστό 20,6%) χρειάστηκαν 5 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι από τους διδάκτορες που αναγορεύθηκαν το 2017 είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση της διατριβής τους το 2012. Ακολουθούν όσοι χρειάστηκαν 6, 7 και 4 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους (ποσοστά 16,2%, 14,0% και 13,0%, αντίστοιχα), ενώ το 11,4% των νέων διδακτόρων είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση της διατριβής τους πριν από 10 ή περισσότερα έτη.

Σε ό,τι αφορά στη γεωγραφική κινητικότητα των διδακτόρων προκύπτει ότι 335 άτομα (24,5% του συνόλου των αποκρίσεων) διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών για λόγους άλλους εκτός τουρισμού. Δημοφιλέστερες χώρες ήταν η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (21,5%, αμφότερες).

Επισημαίνεται ότι η μελέτη "Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017" είναι η τρίτη της σχετικής σειράς που δημοσιεύει το ΕΚΤ σε ετήσια βάση (προηγούμενες μελέτες είχαν εκπονηθεί για το έτος 2015 και για το έτος 2016 ). Αναγνωρίζοντας τη σημασία των νέων διδακτόρων στο ανθρώπινο δυναμικό υψηλής  εξειδίκευσης, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης ως φορέας παραγωγής των εθνικών στατιστικών για την Έρευνα, Τεχνολογία, Ανάπτυξη και Καινοτομία, ενέταξε στις επίσημες στατιστικές του την παραγωγή δεικτών που αποτυπώνουν ουσιώδη χαρακτηριστικά τους.

Τα στοιχεία αντλούνται από το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών που δια νόμου τηρεί από το 1985 το ΕΚΤ, διασφαλίζοντας την πληρότητα στην κάλυψη της πληθυσμιακής αυτής ομάδας. Με περισσότερες από 40.000 διδακτορικές διατριβές, οι οποίες διατίθενται ηλεκτρονικά, το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών αποτελεί ένα μοναδικό απόθεμα της ελληνικής επιστημονικής παραγωγής και γνώσης με την ερευνητική δραστηριότητα αιχμής.

Διαχρονικά στοιχεία και καταγραφή τάσεων στους Έλληνες διδάκτορες

Σε ξεχωριστή ενότητα στη «Μελέτη ΕΚΤ για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017» παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη, για την περίοδο 2015-2017, επιλεγμένων δεικτών από το σύνολο των δεδομένων που περιέχονται στις ετήσιες αντίστοιχες εκδόσεις του ΕΚΤ, δηλαδή των ετών 2015, 2016 και 2017.

Όσον αφορά την κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2015-2017, ανά ίδρυμα, σταθερά στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ εκπονήθηκαν οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές, και ακολουθούν οι διδάκτορες που υποστήριξαν τη διατριβή τους σε άλλα ιδρύματα.

Αναφορικά με την κατανομή των νέων διδακτόρων ανά Περιφέρεια της χώρας, με βάση την έδρα του Πανεπιστημίου στο οποίο υποστήριξαν τη διατριβή τους οι νέοι διδάκτορες, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες έλαβαν το διδακτορικό τους από ιδρύματα της Περιφέρειας Αττικής, και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Όσον αφορά στην ηλικία των νέων διδακτόρων, οι περισσότεροι ανήκουν διαχρονικά στην ηλικιακή ομάδα ως 35 ετών.

Σχετικά με την επιστημονική εξειδίκευση των νέων διδακτόρων των ελληνικών ΑΕΙ στα 6 ευρεία επιστημονικά πεδία της ταξινόμησης Frascati την περίοδο 2015-2017, οι περισσότερες διατριβές αφορούν διαχρονικά την Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας, ενώ ακολουθούν σταθερά οι Φυσικές Επιστήμες, οι Κοινωνικές Επιστήμες και οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας.

Στη διάρκεια των διδακτορικών σπουδών σημειώνονται οι μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις των αποτελεσμάτων μεταξύ των ετών 2015, 2016 και 2017. Πιο συγκεκριμένα, ενώ περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες του 2015 χρειάστηκαν 6 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους, η πλειονότητα όσων αναγορεύθηκαν διδάκτορες το 2016 χρειάστηκε 7 χρόνια. Αντίστοιχα η πλειονότητα όσων αναγορεύθηκαν διδάκτορες το 2017 χρειάστηκε 5 χρόνια.

Τέλος, για τους περισσότερους διδάκτορες, σταθερά την περίοδο 2015-2017, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια, ενώ ως σημαντική κρίνεται και η λήψη υποτροφίας από ελληνικό ίδρυμα.