Οι δράσεις δημόσιας στατιστικής πληροφόρησης του ΕΚΤ μεταβαίνουν σε μία νέα ψηφιακή εποχή

Με αμείωτους ρυθμούς συνεχίζεται η υλοποίηση του νέου αναπτυξιακού έργου για την ενίσχυση του μηχανισμού δημόσιας στατιστικής πληροφόρησης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), ενός έργου που ταυτίζεται με την παροχή υψηλής ποιότητας ψηφιακών υπηρεσιών δεδομένων τόσο στους υπεύθυνους άσκησης πολιτικής, όσο και στην ερευνητική και την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας.

Το συγκεκριμένο έργο υποστηρίζει έναν από τους στρατηγικούς στόχους του ΕΚΤ ως προς την έγκαιρη και ευρεία διάθεση στατιστικών δεδομένων και δεικτών, με τρόπο που να ενισχύει την κατανόηση των διαθέσιμων δεδομένων και του ευρύτερου περιβάλλοντος που αυτά περιγράφουν. Άλλωστε, το ΕΚΤ, ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΕΛΣΣ), παράγει και διαθέτει αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη, την Καινοτομία (δείκτες ΕΤΑΚ) και για την Ψηφιακή Οικονομία.

Πιο συγκεκριμένα, το ΕΚΤ παράγει στατιστικά και δείκτες για τρεις ευρωπαϊκές στατιστικές, σχετικές με την Έρευνα, την Ανάπτυξη και την Καινοτομία. Παράλληλα, ο οργανισμός διεξάγει πληθώρα εθνικών στατιστικών σε τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και της ψηφιακής οικονομίας και λειτουργεί ως μηχανισμός επίσημης στατιστικής πληροφόρησης και αποτίμησης δημόσιων πολιτικών.

Διάγραμμα 1: Οι στατιστικές δραστηριότητες του ΕΚΤ

Με άξονα αναφοράς τις παραπάνω στατιστικές δραστηριότητες του ΕΚΤ, το υπό υλοποίηση έργο εξελίσσει τη στατιστική φυσιογνωμία του οργανισμού και τις υπηρεσίες που παρέχει προς τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, το νέο αυτό έργο εισάγει ένα πλαίσιο και τις απαραίτητες διαδικασίες διακυβέρνησης δημόσιων δεδομένων.

Στο πλαίσιο του έργου, τα δεδομένα ΕΤΑΚ και Ψηφιακής Οικονομίας που παράγει συστηματικά το ΕΚΤ και τα διοικητικά δεδομένα που συγκεντρώνονται από εξωτερικές πηγές, συγκροτούνται με ενιαίο τρόπο (ακολουθώντας διεθνή πρωτόκολλα) και διατίθενται μέσω κατάλληλων υπηρεσιών και πρότυπων εργαλείων σε συγκεκριμένους πληθυσμούς ενδιαφέροντος για δημόσια χρήση. 

Για την επίτευξη του σκοπού και των επιμέρους στόχων του έργου, το ΕΚΤ αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής για την ανάπτυξη πληροφοριακής υποδομής μητρώων και τη δημιουργία πλατφόρμας παροχής υπηρεσιών. Συνολικά, στην πληροφοριακή υποδομή που αναπτύσσεται θα είναι ενσωματωμένα τα (ανωνυμοποιημένα και μη) δεδομένα καθώς και οι συγκεντρωτικοί δείκτες των επιμέρους στατιστικών ερευνών που διεξάγονται στο ΕΚΤ στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου και θα είναι δυνατή η εξαγωγή σύνθετων αναλύσεων, η δημιουργία αναφορών με αυτοματοποιημένο τρόπο και τελικά η μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των στατιστικών δεδομένων που συγκεντρώνονται συστηματικά από το ΕΚΤ.

Ενδεικτικά, στους ωφελούμενες χρήστες των νέων υπηρεσιών δημόσιας στατιστικής πληροφόρησης του ΕΚΤ περιλαμβάνονται φορείς άσκησης δημόσιων πολιτικών και φορείς αποτίμησης πολιτικών, ενώ στις επιμέρους κοινότητες χρηστών περιλαμβάνονται επιχειρήσεις και σύνδεσμοι επιχειρήσεων, ερευνητές και συλλογικά όργανα της ακαδημαϊκής κοινότητας (όπως η Σύνοδος των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων, η Σύνοδος των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων και ερευνητικές ομάδες).

Στην παρούσα φάση, ως προς το κομμάτι της υλοποίησης της πληροφοριακής υποδομής των μητρώων και ειδικότερα στο επίπεδο των δεδομένων, οι εργασίες εστιάζουν στη μοντελοποίηση των δεδομένων και στη μετάπτωσή τους σε νέες βάσεις δεδομένων. Σκοπός της μοντελοποίησης είναι η εξάλειψη της πολυγλωσσικότητας των δεδομένων των διαφορετικών ερευνών του ΕΚΤ και η μετάβαση σε μια κοινή κατανόηση της πληροφορίας με κοινές τεχνικές προδιαγραφές μέσα από την αξιοποίηση διεθνώς αποδεκτών καλών πρακτικών.

Οι εργασίες μοντελοποίησης και μετάπτωσης έχουν ξεκινήσει από τις ευρωπαϊκές έρευνες, αξιοποιώντας μεθοδολογικές κατευθύνσεις από τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Eurostat) και υιοθετώντας το πρωτόκολλο SDMX για τη μετάδοση της πληροφορίας συνολικά (δεδομένα και μετα-δεδομένα των ερευνών). Για την υλοποίηση των διαδικασιών μετάπτωσης (εδώ περιλαμβάνονται επιπλέον και διεργασίες που θα εξασφαλίσουν την ακεραιότητα της υποδομής όπως καθαρισμός, αφαίρεση διπλοεγγραφών, ομαδοποίηση, ανωνυμοποίηση, έλεγχοι εγκυρότητας κ.α.) είτε χρησιμοποιούνται ειδικά σχεδιασμένα έτοιμα εργαλεία λογισμικού είτε υλοποιούνται επεκτάσεις σε υπάρχοντα σχετικά εργαλεία που έχει αναπτύξει το ΕΚΤ ώστε να υποστηρίζουν τις διαδικασίες αυτές.

Από την άλλη πλευρά, η πλατφόρμα παροχής υπηρεσιών δεδομένων, αναμένεται να δημιουργήσει νέες δυνατότητες ανάλυσης και οπτικοποίησης πληροφορίας. Στο πλαίσιο αξιοποίησης των νέων δυνατοτήτων που θα προσφέρει η εν λόγω πλατφόρμα, η ομάδα έργου του ΕΚΤ έχει επιλέξει μια πληθώρα σχετικών εργαλείων και έχει συλλέξει τις αντίστοιχες προδιαγραφές εξετάζοντας τη διεθνή εμπειρία κυρίως από οργανισμούς όπως η Eurostat, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και ευρωπαϊκές στατιστικές υπηρεσίες. Τα εργαλεία αυτά βρίσκουν χρήση τόσο στα ενδότερα της αρχιτεκτονικής της υποδομής (π.χ. APis) όσο και στην ικανοποίηση επιχειρησιακών αναγκών (π.χ. συστήματα Business Intelligence και dashboarding).

Ενδεικτικά, η πλατφόρμα παροχής υπηρεσιών δεδομένων σχεδιάζεται ώστε:

• να διαθέτει σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία απεικόνισης και οπτικοποίησης δεδομένων για την παρουσίαση της πληροφορίας,
• να προσφέρει υπηρεσίες και εργαλεία επεξήγησης δεδομένων και «αφήγησης» των ευρημάτων,
• να προσφέρει επιμορφωτικό υλικό και υπηρεσίες σχετικές με την παρουσίαση των στατιστικών μεθοδολογιών των ερευνών
• να παρέχει υπηρεσίες και εργαλεία για την εξαγωγή και την άντληση δεδομένων (όπως πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και υπηρεσίες APIs).

Σημειώνεται επίσης ότι θα υπάρχει δυνατότητα διαβαθμισμένης διάθεσης δεδομένων, υπηρεσιών και άλλου γνωστικού υλικού και θα παρέχονται υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης ανά φορέα.

Διάγραμμα 2: Παρεχόμενες υπηρεσίες στατιστικών δεδομένων από τη νέα πλατφόρμα του ΕΚΤ

Το Έργο αποτελείται από πέντε (5) υποέργα. Ήδη, το έργο, στη μέχρι τώρα διαδρομή του έχει παράξει μετρήσιμα αποτελέσματα τα οποία αναμένεται να κλιμακωθούν το επόμενο διάστημα. Επισημαίνονται ενδεικτικά τα ακόλουθα:

• Έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η διαδικασία στελέχωσης έκτακτου και εξειδικευμένου προσωπικού για την υποστήριξη της υλοποίησης του Υποέργου 1 με τίτλο: «Στατιστικά και δεδομένα για χρήση στην άσκηση δημόσιων πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων». Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου Υποέργου, έως τώρα έχουν προσληφθεί δεκαπέντε (15) συνεργάτες από έξι (6) διαφορετικές ανθρωπογεωγραφίες επαγγελμάτων, όπως επιστήμονες και αναλυτές δεδομένων, αναλυτές πολιτικών με έμφαση στα δεδομένα ΕΤΑΚ, την Ψηφιακή Οικονομία και την Οικονομική Γεωγραφία, ειδικοί στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης και ειδικοί στην παραγωγή οπτικοποιήσεων, που στη πλειονότητά τους είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος. Η διαδικασία στελέχωσης του προσωπικού για την κάλυψη των αναγκών του Υποέργου αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2022. Συνεπώς, μέσω της ολοκλήρωσης του συγκεκριμένου Υποέργου δίνονται έμπρακτα ευκαιρίες εργασίες σε νέους επιστήμονες και σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό υψηλής κατάρτισης.
• Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί επίσης και στις διεργασίες ανωνυμοποίησης των μικροδεδομένων των στατιστικών ερευνών του ΕΚΤ για επιστημονικούς σκοπούς. Συγκεκριμένα, έως τώρα έχει ολοκληρωθεί η υλοποίηση της ανωνυμοποίησης της έρευνας για την Καινοτομία Επιχειρήσεων με έτη αναφοράς 2014 – 2016, 2016 – 2018 και 2018 – 2020, ενώ εντός του 2022 αναμένεται να δημιουργηθεί το απαραίτητο υποστηρικτικό θεσμικό πλαίσιο και οι κατάλληλες διαδικασίες προτυποποίησης εντός του ΕΚΤ, ώστε να εκχωρείται το δικαίωμα πρόσβασης και χρήσης σε ανωνυμοποιημένεα δεδομένα για επιστημονικούς σκοπούς σε διαφορετικούς χρήστες. 
• Ολοκληρώθηκε η δεύτερη διαβούλευση και έχει δημοσιευθεί η διακήρυξη για τη διενέργεια δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού για το Υποέργο 2 με τίτλο «υποδομή παροχής υπηρεσιών δεδομένων (ΥΠΥΔ)» που υποστηρίζει τη συνδυαστική στατιστική επεξεργασία των μικροδεδομένων των μητρώων, την παραγωγή επεξεργασμένων δεδομένων προς ενίσχυση της δημόσιας στατιστικής πληροφόρησης και εδραιώνει την ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική για τη διαχείριση, ανάλυση συσχέτιση και παρουσίαση των δεδομένων, καθώς και την ανάπτυξη υπηρεσιών που θα ενισχύσουν συνολικά την ικανότητα του ΕΚΤ να παράσχει αναβαθμισμένες υπηρεσίες δεδομένων. Ειδικότερα, ο διαγωνισμός αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί εντός του Οκτωβρίου 2022 και το έργο αναμένεται να ξεκινήσει έως το τέλος του έτους.
• Έχει ξεκινήσει η υλοποίηση του Υποέργου 3 με τίτλο: «Συμβουλευτικές και Μελετητικές Υπηρεσίες» σχετικά με την αποτύπωση των διαφορετικών κοινοτήτων και των δυνητικών χρηστών των υπηρεσιών στατιστικής πληροφόρησης του ΕΚΤ, τον προσδιορισμό και την κατανόηση των αναγκών τους ως προς τις παρεχόμενες στατιστικές υπηρεσίες του ΕΚΤ, καθώς και τον σχεδιασμό υπηρεσιών που θα προσφερθούν στο πλαίσιο της πλατφόρμας που θα αναπτυχθεί. Συγκεκριμένα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία υλοποίησης συνεντεύξεων με φορείς της Δημόσιας Διοίκησης, της Πανεπιστημιακής και της Επιχειρηματικής κοινότητας για την αποτύπωση των βασικότερων αναγκών τους, των ευκαιριών και των προβληματικών που αντιμετωπίζουν οι φορείς αυτοί σχετικά με την αξιοποίηση δεδομένων ΕΤΑΚ, όπως επίσης και των τρόπων και των μέσων, με τους οποίους το ΕΚΤ δύναται να υποστηρίξει το επιχειρησιακό και επιστημονικό τους έργο.
• Επίσης, σε διαβούλευση βρίσκεται το Υποέργο 5 με τίτλο «Προμήθειες εξοπλισμού και έτοιμου λογισμικού» σχετικά με την αγορά και εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού και λογισμικού για την υλοποίηση της πλατφόρμας, με την ολοκλήρωση του διαγωνισμού για το έργο αυτό να είναι προγραμματισμένη τον Οκτώβριο του 2022. Τέλος, έχει πλέον ολοκληρωθεί το Υποέργο 4 σχετικά με την «Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για τον ενδελεχή έλεγχο, την εξειδίκευση και την ωρίμανση των τεχνικών απαιτήσεων της πράξης».

Περισσότερες πληροφορίες για τον σκοπό, τους επιμέρους στόχους και τους κύριους άξονες του έργου είναι διαθέσιμες εδώ.

Το έργο "Ενίσχυση της λειτουργίας του μηχανισμού δημόσιας στατιστικής πληροφόρησης του ΕΚΤ - Ολοκληρωμένες ψηφιακές υπηρεσίες δεδομένων για τεκμηριωμένες δημόσιες πολιτικές" υλοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα" (ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από εθνικούς πόρους.