Αντιπαράθεση για την ευρωπαϊκή οδηγία σχετικά με τις πατέντες λογισμικού

Οι κίνδυνοι και οι οικονομικές επιπτώσεις από την υιοθέτηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στο λογισμικό παρουσιάστηκαν σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 20 Σεπτεμβρίου 2004, με κύριο ομιλητή το διάσημο αμερικανό επιστήμονα πληροφορικής και πρόεδρο του Free Software Foundation Richard Stallman. H ημερίδα διοργανώθηκε από την Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας και την COMDEX Ηellas, με την υποστήριξη του e-business forum και του Foundation for a Free Information Infrastructure.

Κύριο θέμα της εκδήλωσης ήταν το σχέδιο πρότασης για την ευρωπαϊκή οδηγία 'σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των εφευρέσεων που εφαρμόζονται σε υπολογιστή', το οποίο έχει υποβληθεί για ψήφιση από το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ημερίδα αναλύθηκαν οι επιστημονικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι που επιβάλλουν σύμφωνα με μια μεγάλη μερίδα επιστημόνων πληροφορικής αλλά και εταιρειών, την απόρριψη των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στο λογισμικό, ενώ καταγράφηκαν οι διεθνείς εμπειρίες στο ζήτημα αυτό.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο Δρ R. Stallman κατέδειξε με σαφήνεια το λόγο για το έντονο δημόσιο ενδιαφέρον σχετικά με το θέμα: οι ευρεσιτεχνίες λογισμικού περιορίζουν τις επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, οδηγούν σε τεχνητή διατίμηση του λογισμικού και μετατρέπουν τον παραγωγικό ανταγωνισμό σε πεδίο ατέρμονων νομικών αντιπαραθέσεων.

Σύμφωνα με τον Δρα R. Stallman, ο οποίος αναφέρθηκε στη σχετική εμπειρία και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στις ΗΠΑ, το ευρύ κοινό πρέπει να κατανοήσει ότι το ζήτημα των πατεντών λογισμικού δεν είναι ένα απλό τεχνικό ζήτημα, αλλά ένα ζήτημα με βαθιές πολιτικές ρίζες. 'Ενα από τα πιο κρίσιμα θέματα στη διατήρηση της ελευθερίας του λογισμικού είναι αυτό των πατεντών. Από τη στιγμή που μια χώρα επιτρέπει τη θέσπιση πατεντών ιδεών λογισμικού, η δημιουργία λογισμικού μετατρέπεται σε ρίσκο.'

Ο Δρ R. Stallman πραγματοποιεί αυτήν την περίοδο επισκέψεις σε ευρωπαϊκές πόλεις, ώστε να αποτρέψει την ψήφιση της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Η συμβολή του R. Stallman έχει αναγνωριστεί με πολυάριθμους τίτλους και βραβεία από ιδρύματα κύρους σε όλο τον κόσμο. Έχει αναπτύξει πρωτοποριακά εργαλεία ανάπτυξης λογισμικού, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη μιας σειράς λειτουργικών συστημάτων (GNU/Linux, NetBSD, κ.λπ.). Έχει συγγράψει την περίφημη GNU General Public License, την άδεια χρήσης με τη μεγαλύτερη απήχηση στο ελεύθερο λογισμικό. Εργάζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έζησε τη μεγάλη έκρηξη στις πατέντες λογισμικού.

Όσοι υποστηρίζουν την καθιέρωση των ευρεσιτεχνιών στο χώρο του λογισμικού θεωρούν ότι η δυνατότητα κατοχύρωσης ευρεσιτεχνιών στο λογισμικό ενθαρρύνει τις εταιρείες να αναπτύσσουν διαρκώς όλο και πιο εξελιγμένες εφαρμογές. Παράλληλα, η προστασία των νέων εφευρέσεων θα ενθαρρύνει τις εταιρείες να επενδύσουν χρήματα στην ανάπτυξη νέων ιδεών. Τέλος, η εναρμόνιση των νόμων που ισχύουν σε παγκόσμια κλίμακα θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να προστατεύσουν καλύτερα και με χαμηλότερο κόστος τις δημιουργίες τους.

Τα κύρια αντεπιχειρήματα όσων αντιτίθενται στην ιδέα της χρήσης πατεντών στο λογισμικό σχετίζονται με την έλλειψη στοιχείων που να αποδεικνύουν την αύξηση της καινοτομίας με τη χρήση των ευρεσιτεχνιών. Ισχυρίζονται ότι, επειδή το λογισμικό χτίζεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πάνω σε άλλο υπάρχον λογισμικό, οι επιχειρήσεις λογισμικού αντί να δίνουν το βάρος στην ίδια τη διαδικασία της ανάπτυξης, θα αναλώνουν οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους στην προσπάθεια να μην καταπατήσουν πατέντες τρίτων.

Παράλληλα, οι μικρές επιχειρήσεις δύσκολα θα μπορέσουν να υπερασπίσουν τον εαυτό τους σε δικαστικές υποθέσεις που θα αφορούν πνευματικά δικαιώματα. Σε αντίθεση με τις μεγάλες εταιρείες που διαθέτουν ειδικά τμήματα που διαχειρίζονται τις συμφωνίες για τις άδειες χρήσης των ευρεσιτεχνιών τους, οι 'μικροί' του χώρου δεν διαθέτουν ούτε την απαραίτητη γνώση ούτε τους απαιτούμενους πόρους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη έρευνα της PriceWaterhouseCoopers για λογαριασμό του Ολλανδικού Υπουργείου Οικονομικών με τίτλο 'Rethinking the European ICT Agenda', επισημαίνονται οι επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει στην καινοτομία λογισμικού, αλλά και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή στρατηγική σε θέματα πληροφορικής, η εισαγωγή ευρεσιτεχνιών λογισμικού για εφευρέσεις μη-τεχνικής φύσεως.

Περισσότερες πληροφορίες για την ημερίδα, τις παρουσιάσεις των ομιλητών, φωτογραφίες και βίντεο από την εκδήλωση μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της εκδήλωσης.