Ο ψηφιακός πολιτισμός υποδέχεται την παράδοση

Σε ένα νέο ευρωπαϊκό έργο για τον ψηφιακό πολιτισμό, με τον τίτλο «CRAFTED: Enrich and promote traditional and contemporary crafts», συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) από τον Σεπτέμβριο του 2021. Στόχος του έργου είναι να υποστηρίξει τη διατήρηση των παραδοσιακών τεχνών για τις επόμενες γενιές, συγκεντρώνοντας, εμπλουτίζοντας και προωθώντας γνωσιακούς πόρους, τέχνεργα της υλικής και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και προϊόντα της λαϊκής τέχνης.

Το ΕΚΤ εργάζεται για την ανάπτυξη μιας ενιαίας ψηφιακής πολιτιστικής εμπειρίας, για τη διάθεση και διασύνδεση δεδομένων και πολιτιστικών συλλογών, για την προβολή του ελληνικού πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων των παραδοσιακών τεχνών, σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει την τεχνογνωσία του, συμμετέχοντας ενεργά σε αναπτυξιακά και ερευνητικά ευρωπαϊκά έργα που σχετίζονται με την προώθηση της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και με την ένταξη του ελληνικού ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana.

Europeana Common Culture - Προβάλλοντας τον ελληνικό πολιτισμό στο διεθνές κοινό

Τον Δεκέμβριο του 2020 ολοκληρώθηκε το ευρωπαϊκό έργο «Europeana Common Culture», στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 24 φορείς από όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και το ΕΚΤ, με συντονιστή το Europeana Foundation. Το έργο στόχευε στην αύξηση και βελτίωση του περιεχομένου Ανοικτής Πρόσβασης στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana, στη συνεργασία των εθνικών συσσωρευτών, στην εναρμόνιση πολιτικών, τεχνολογιών και υποδομών του δικτύου και στη διάχυση του έργου της Europeana.

Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ενίσχυση του ρόλου των εθνικών συσσωρευτών πολιτιστικού περιεχομένου και στη δημιουργία νέων στις χώρες που δεν διέθεταν ήδη, στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ τους, στην εναρμόνιση των πολιτικών, τεχνολογιών και υποδομών και στη συνολικότερη διάχυση του έργου τους και της Europeana. Το EKT συμμετείχε στο έργο ως διαπιστευμένος Εθνικός Συσσωρευτής μέσω της υποδομής SearchCulture.gr που αναπτύσσει.

Στο πλαίσιο της οργάνωσης και της λειτουργίας της Europeana θα πρέπει να καταστεί κατανοητός, αρχικά, ο κεντρικός ρόλος που διαδραματίζουν οι διαφορετικοί συσσωρευτές περιεχομένου. Η ίδια η Europeana είναι ένας υπερ-συσσωρευτής, στηρίζεται δηλαδή στους επιμέρους συσσωρευτές για τη συγκομιδή του περιεχομένου που συγκεντρώνει.

Οι διαπιστευμένοι συσσωρευτές στο πλαίσιο της Europeana είναι είτε θεματικοί, είτε εθνικοί. Οι θεματικοί συσσωρευτές έχουν πανευρωπαϊκή εμβέλεια, εστιάζουν δηλαδή σε ένα θέμα ή έναν τομέα, όπως τα οπτικοακουστικά (EuScreen) ή τα κινηματογραφικά αρχεία (EuropeanFilmGateway), η μόδα (EuropeanaFashion), η εβραϊκή ιστορία (Judaica). Αντίστοιχα, ορισμένοι εθνικοί συσσωρευτές είναι το SearchCulture.gr (Ελλάδα), το CulturaItalia.it (Ιταλία), το Culture.fr (Γαλλία), κ.ά.

Οι διαπιστευμένοι συσσωρευτές λειτουργούν, καταρχάς, ως ενδιάμεσοι κόμβοι μεταξύ των χιλιάδων πολιτιστικών φορέων αλλά και φορέων που διαθέτουν πολιτιστικές συλλογές σε όλη την ευρώπη, κάτι το οποίο η Europeana δεν θα ήταν σε θέση να καταφέρει μόνη της. H βασική ευθύνη των συσσωρευτών είναι η συγκομιδή των μεταδεδομένων και των προεπισκοπήσεων των ψηφιακών τεκμηρίων και η προετοιμασία τους με την αντιστοίχιση του περιεχομένου στο μοντέλο διαλειτουργικότητας της Europeana, το Europeana Data Model για τη διάθεσή του σε αυτήν.

Μέσα από την ενίσχυση των συσσωρευτών, στο πλαίσιο του έργου Europeana Common Culture, 9.000.000 τεκμήρια συνολικά εμπλουτίστηκαν σημασιολογικά, γεγονός που βελτιώνει την ποιότητα, την ευρεσιμότητά και τη δυνατότητα επαναξιοποίησής τους, εκ των οποίων περίπου τα μισά ήταν καινούργια τεκμήρια που προστέθηκαν στη Europeana.

Ακόμη, δημιουργήθηκαν 76 προϊόντα δημοσιότητας, συμπεριλαμβανομένων blogs, galleries και εκθέσεων, τα οποία ανέδειξαν 2.064 ψηφιοποιημένα πολιτιστικά τεκμήρια από 385 πολιτιστικούς οργανισμούς από 34 χώρες.

Το ΕΚΤ συμμετείχε σε αυτά, αναδεικνύοντας το ελληνικό περιεχόμενο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, με άρθρα στο blog της Europeana, όπως για παράδειγμα για τον Καραγκιόζη, για τις παραδοσιακές ελληνικές νυφικές φορεσιές και ένα οδοιπορικό σε 120 χρόνια Ολυμπιακής Αφίσας. Επίσης το ΕΚΤ συνεργάστηκε με τους εταίρους του έργου, συνεισφέροντας ψηφιακό υλικό για τις δεκάδες θεματικές Εκθέσεις και Γκάλερι που δημιουργήθηκαν για να αφηγηθούν ευρωπαϊκές ιστορίες από πολλές, διαφορετικές οπτικές οι οποίες στόχο είχαν να αναδείξουν την ποικιλία, πολυφωνία, αλλά και τη συνεργασία μεταξύ των λαών της Ευρώπης.

Μια δημιουργική ιδέα που υλοποιήθηκε από το ΕΚΤ, η εικονική έκθεση “The Great Indoors” στο SearchCulture.gr με ζωγραφική εσωτερικών χώρων με αφορμή τον εγκλεισμό λόγω της πανδημίας, ενέπνευσε την ομάδα έργου του Common Culture να υλοποιήσει την αντίστοιχη έκθεση στη Europeana.

Ταυτόχρονα, για να μπορεί και το ελληνικό κοινό να μετέχει σ’ αυτό το ψηφιακό πανόραμα που αναπτύχθηκε για το έργο, το ΕΚΤ μετέφρασε στα ελληνικά και δημοσίευσε τα παραπάνω άρθρα, καθώς και αξιόλογα άρθρα εταίρων του έργου, όπως για παράδειγμα το κείμενο για τη γυναικεία εργασία των σουηδών εταίρων, ενώ αναδείκνυε στο εγχώριο κοινό τις δράσεις του έργου, όπως για παράδειγμα το αφιέρωμα στην Ιστορία της Εργασίας που έγινε το φθινόπωρο του 2019.

Με την ολοκλήρωση του έργου, το ΕΚΤ είχε συγκεντρώσει, κανονικοποιήσει και εμπλουτίσει σημασιολογικά σχεδόν 500.000 τεκμήρια από 49 παρόχους, αυξάνοντας συνολικά το έγκριτο ελληνικό περιεχόμενο που διαθέτει η χώρα μας στη Europeana κατά 300.000 νέα τεκμήρια.

Τέλος, στο πλαίσιο του έργου διοργανώθηκε ακόμα μία σειρά από διαδικτυακά σεμινάρια που στόχο είχαν την ενημέρωση και τη βελτίωση των δεξιοτήτων των συμμετεχόντων γύρω από βασικά θέματα όπως τις στρατηγικές πληθοπορισμού (crowdsourcing), τα FAIR data, τις ανοικτές άδειες, τους σημασιολογικούς εμπλουτισμούς κλπ. Δείτε όλα τα σεμινάρια εδώ.

CRAFTED: Enrich and promote traditional and contemporary crafts - Με στόχο τη διατήρηση των παραδοσιακών τεχνών για τις επόμενες γενιές

Από τον Σεπτέμβριο του 2021 μέχρι και τον Ιούνιο 2023, το ΕΚΤ συμμετέχει στο ευρωπαϊκό έργο «CRAFTED: Enrich and promote traditional and contemporary crafts». Στο πλαίσιο του έργου, θα διατεθούν στη Europeana πάνω από 180.000 τεκμήρια από 15 φορείς και θα παραχθούν επιμελημένα κείμενα και δράσεις που θα αναδείξουν τον πλούτο και την ποικιλία των παραδοσιακών τεχνικών και δεξιοτήτων.

Το EKT θα διαθέσει πάνω από 5.500 τεκμήρια από 10 φορείς και θα βελτιώσει συνολικά την ποιότητα της τεκμηρίωσης των ψηφιακών τεκμηρίων των λαογραφικών συλλογών που διαθέτει στη Europeana.

Τέλος, θα αξιοποιηθούν από τους εταίρους του έργου οι δυνατότητες των τεχνολογιών μηχανικής μάθησης για την ημι-αυτόματη επισημείωση των ψηφιακών τεκμηρίων γεγονός, που θα συμβάλει στη βελτίωση της αναζητησιμότητας του υλικού που είναι ελλιπώς τεκμηριωμένο. Με την ολοκλήρωση του έργου, το ΕΚΤ στοχεύει στη βελτίωση, ποσοτικά και ποιοτικά, του ελληνικού περιεχομένου που διατίθεται στη Europeana και συγκεκριμένα των συλλογών λαϊκής τέχνης, άυλης και υλικής.

Από την πλευρά του το ΕΚΤ συνεχίζει να δραστηριοποιείται προς την κατεύθυνση της υλοποίησης ενός Ψηφιακού Δημόσιου Χώρου, όπου το σύνολο της επιστημονικής, πολιτιστικής και έγκριτης δημόσιας πληροφορίας που έχει χρηματοδοτηθεί με δημόσιους πόρους θα είναι ποιοτικά ελεγμένο, προσβάσιμο, διαλειτουργικό, μετρήσιμο, αξιοποιήσιμο και μακροχρόνια διαθέσιμο.

Ειδικά για το πολιτιστικό περιεχόμενο, το ΕΚΤ, μέσα από το SearchCulture.gr και τα δίκτυα στα οποία συμμετέχει ως συσσωρευτής, εργάζεται για τη διαμόρφωση μιας κοινής γλώσσας σε θέματα διαλειτουργικότητας, ανοικτότητας και τεκμηρίωσης. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλει στον ψηφιακό μετασχηματισμό του διασυνδεδεμένου οικοσυστήματος του πολιτισμού, με στόχο τη μέγιστη παραγωγή αξίας για τον πολίτη, τους φορείς, την οικονομία και την κοινωνία.