Έρχεται ο «Ορίζοντας Ευρώπη» με 100 δισ. ευρώ για Έρευνα και Καινοτομία

Στο γεμάτο αμφιθέατρο του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κ. Φωτάκης υποδέχθηκε τον J. E. Paquet, Γενικό Διευθυντή Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κεντρικό ομιλητή στην εκδήλωση που διοργανώθηκε την Τετάρτη 27 Μαρτίου 2019 από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) για τον «Ορίζοντα Ευρώπη», το επόμενο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και Καινοτομία.

Στην ομιλία του, ο  J. E. Paquet απευθυνόμενος σε μέλη της ερευνητικής, επιχειρηματικής και επιστημονικής κοινότητας, τόνισε την ανάγκη περαιτέρω ανάδειξης της αξίας της έρευνας στη κοινωνία, ενώ εξήρε τις δυνατότητες της χώρας μας. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες της Ελλάδας για την προώθηση της αριστείας και την ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου. Στη συνέχεια παρουσίασε τους τρεις πυλώνες του «Ορίζοντα Ευρώπη»: Ανοικτή Επιστήμη, Παγκόσμιες προκλήσεις και ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, Ανοικτή Καινοτομία.

Τόνισε ότι το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των πολλαπλών προκλήσεων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τις ψηφιακές τεχνολογίες, την υγεία, τα τρόφιμα, φυσικούς πόρους κ.α. Σημείωσε δε χαρακτηριστικά ότι στον τρίτο πυλώνα είναι σε εξέλιξη μια «μικρή επανάσταση» με τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, το οποίο βρίσκεται ήδη σε πιλοτικό στάδιο. Όπως εξήγησε, για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει να διατεθούν 100 δισ. ευρώ στην έρευνα και την καινοτομία, από τα οποία τα 94 δισ. ευρώ στο Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη».

Στην παρέμβασή του ο Κ. Φωτάκης τόνισε ότι οι δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ το 2017, ξεπερνώντας τα 2 δισ. ευρώ και φθάνοντας το 1,14% ως ποσοστό επί του ΑΕΠ.  Η Γενική Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, Π. Κυπριανίδου δήλωσε: «Η Ελλάδα συμμετέχει σε όλες τις μεγάλες Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εποχής μας όπως το Artificial Intelligence for Europe, το European HPC (European High Performance Computing) και το ΕΟSC (European Open Science Cloud) και μέσα από τη δράση του «Ερευνώ Δημιουργώ Καινοτομώ» χρηματοδοτεί τεχνολογίες της λεγόμενης 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης με δημόσια δαπάνη 66 εκ. ευρώ ήδη από τον Α΄ κύκλο».

Μετά την ομιλία του J. E. Paquet ακολούθησε συζήτηση με το ακροατήριο. Μετά το πέρας της εκδήλωσης, ο Γενικός Διευθυντής Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συναντήθηκε με εκπροσώπους start-up εταιρειών, καθώς και της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας και συζήτησε μαζί τους για τις δυνατότητες αξιοποίησης δράσεων του «Ορίζοντα Ευρώπη» για την ενίσχυση των ικανοτήτων τους στην Έρευνα και Καινοτομία.

Το πιο φιλόδοξο μέχρι σήμερα ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» (Horizon Europe) θα καλύψει την περίοδο 2021-2027 και αποτελεί εξέλιξη του προγράμματος "Ορίζοντας 2020". Σε σχέση με το τρέχον πρόγραμμα χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία και η διαμόρφωσή του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνέργειες που θα προκύψουν. Μεταξύ των νέων χαρακτηριστικών του «Ορίζοντα Ευρώπη» ξεχωρίζει η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Καινοτομίας (ΕΣΚ). Το ΕΣΚ, το οποίο βρίσκεται ήδη σε πιλοτική φάση, θα αποτελεί μια υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης, ώστε οι ανατρεπτικές και επαναστατικές καινοτομίες να μεταφερθούν από το εργαστήριο στις εμπορικές εφαρμογές και να βοηθηθούν οι νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αναπτύξουν τις ιδέες τους σε μεγαλύτερη κλίμακα. Θα παρέχει άμεση στήριξη σε φορείς καινοτομίας μέσω δύο βασικών χρηματοδοτικών μέσων, ενός για τα πρώτα στάδια και ενός άλλου για την ανάπτυξη και την εμπορική προώθηση. Θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT).

Το νέο πρόγραμμα θα συνεχίσει να προωθεί την επιστημονική αριστεία μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) και των υποτροφιών και ανταλλαγών «Marie Skłodowska-Curie» και θα επωφελείται από τις επιστημονικές συμβουλές, την τεχνική υποστήριξη και την ειδική έρευνα του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Centre), της υπηρεσίας της Επιτροπής για την επιστήμη και τη γνώση.

Στις 20 Μαρτίου 2019, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ κατέληξαν σε μερική πολιτική συμφωνία σχετικά με το πρόγραμμα, η οποία πρέπει να εγκριθεί επισήμως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ο κ. Κάρλος Μοέδας, επίτροπος αρμόδιος για την έρευνα, την καινοτομία και την επιστήμη, δήλωσε: «Επικροτώ θερμά την επίτευξη της συμφωνίας αυτής και την ευρεία υποστήριξη υπέρ του νέου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας και των θεματολογίων έρευνας που βασίζονται σε συγκεκριμένες αποστολές. Βρισκόμαστε πλέον στη σωστή πορεία, ώστε το 2021 να εγκαινιάσουμε το πιο φιλόδοξο μέχρι σήμερα ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας, διαμορφώνοντας το μέλλον μιας ισχυρής, βιώσιμης και ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής οικονομίας, επωφελούς για όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης».

Μολονότι η Ευρώπη αντιπροσωπεύει μόλις το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, στο έδαφός της πραγματοποιείται το 20% των παγκόσμιων επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας και εκδίδεται το ένα τρίτο του συνόλου των επιστημονικών δημοσιεύσεων υψηλής ποιότητας, ενώ η Ευρώπη κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως σε βιομηχανικούς τομείς όπως τα φαρμακευτικά και τα χημικά προϊόντα, η μηχανολογία και η μόδα. Η χρηματοδότηση της ΕΕ έχει επιτρέψει σε ομάδες από διάφορες χώρες και επιστημονικούς κλάδους να συνεργαστούν και να πραγματοποιήσουν σημαντικές ανακαλύψεις, καθιστώντας την Ευρώπη ηγέτη στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σημειώνεται ότι η προκαταρκτική πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής πρέπει πλέον να εγκριθεί επισήμως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Παράλληλα, η Επιτροπή έχει ξεκινήσει την προετοιμασία της υλοποίησης του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», ώστε τα πρώτα σχέδια προγραμμάτων εργασίας να δημοσιευθούν εγκαίρως, πριν από τη δρομολόγηση του προγράμματος την 1η Ιανουαρίου 2021.

Το ΕΚΤ Εθνικό Σημείο Επαφής για τα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) αποτελεί Εθνικό Σημείο Επαφής για ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας από το 1992 έως σήμερα (τρέχον πρόγραμμα: Ορίζοντας 2020). Καλύπτοντας όλα τα στάδια των ερευνητικών έργων, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, οι υπηρεσίες του ΕΚΤ περιλαμβάνουν πληροφόρηση και συμβουλευτικές Υπηρεσίες, λειτουργία γραφείου υποστήριξης, ανάπτυξη και διακίνηση ενημερωτικού υλικού, διοργάνωση εκδηλώσεων και σεμιναρίων, εξεύρεση συνεργατών για την συγκρότηση κοινοπραξιών και την από κοινού υποβολή προτάσεων, καταγραφή της εθνικής συμμετοχής και έκδοση στατιστικών στοιχείων και δεικτών απόδοσης.