Το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό αποτυπώνεται σε δράσεις του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης

Το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό εμφανίζεται ιδιαίτερα ανταγωνιστικό στο διεθνές επιστημονικό και ερευνητικό περιβάλλον. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (EKT) με τη δραστηριότητά του αναδεικνύει τις επιδόσεις του στο εθνικό σύστημα έρευνας και καινοτομίας και στην οικονομία. Με την υλοποίηση σειράς δράσεων, το ΕΚΤ συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάδειξη της συμβολής των δημόσιων παρεμβάσεων στη συγκράτηση ανθρώπινου δυναμικού, στη δικτύωση των Ελλήνων επιστημόνων στην Ελλάδα και τον κόσμο, και στην καταγραφή της κινητικότητας των διδακτόρων.

Στην προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης, τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, ψηφιακού μετασχηματισμού και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, οι πολιτικές στήριξης του ανθρώπινου δυναμικού και ιδιαίτερα των επιστημόνων αποτελούν βασικό στοιχείο της αναπτυξιακής στρατηγικής. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι δράσεις του ΕΚΤ συμβάλλουν στη βέλτιστη διαμόρφωση των πολιτικών για την επιστροφή του ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης και τον επαναπροσδιορισμό του εγχώριου παραγωγικού μοντέλου σε δραστηριότητες έντασης γνώσης.

Το ΕΚΤ υλοποιεί Δράσεις αποτίμησης δημόσιων πολιτικών που χρηματοδοτούν την ενίσχυση του Ερευνητικού Ανθρώπινου Δυναμικού της χώρας, με ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα. Συγκεκριμένα, το ΕΚΤ υλοποιεί τις Δράσεις αποτίμησης για: "Ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού για υλοποίηση διδακτορικής έρευνας", "Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων ερευνητών-ερευνητριών", "Πρόγραμμα Χορήγησης Υποτροφιών για Μεταπτυχιακές Σπουδές Δευτέρου Κύκλου Σπουδών", "Υποστήριξη ερευνητών με έμφαση στους νέους ερευνητές", "Απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού", στο πλαίσιο του "Επιχειρησιακού Προγράμματος "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020", με συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο).

Με βάση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις πρωτογενείς έρευνες του ΕΚΤ, σε σύνολο 2.697 ωφελούμενων υποτρόφων, το 20% επέστρεψε από το εξωτερικό όπου διέμενε τα τελευταία πέντε έτη για επαγγελματική απασχόληση και σπουδές. Αξίζει να σημειωθεί ότι για το 39% των ωφελούμενων υποτρόφων που αναζητούσαν εργασία στο εξωτερικό, οι δράσεις λειτούργησαν ανασταλτικά στην προοπτική μετεγκατάστασης. Οι ωφελούμενοι αποτίμησαν πολύ θετικά όλες τις παραπάνω δράσεις, καθώς και συναφείς δράσεις ερευνητικού και ακαδημαϊκού χαρακτήρα, όπως οι δράσεις που χρηματοδοτεί το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), στην προσπάθεια αντιμετώπισης της φυγής ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εκπαίδευσης στο εξωτερικό.

Επιπρόσθετα, το ΕΚΤ υλοποιεί την Πρωτοβουλία "Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας", στο πλαίσιο σχεδιασμού της Γενικής Γραμματείας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η δικτύωση των Ελλήνων επιστημόνων παγκοσμίως και η σύνδεση τους με την ελληνική οικονομία. Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας βρίσκεται μία ψηφιακή πλατφόρμα (www.knowledgebridges.gr), μέσω της οποίας παρέχονται στοχευμένες υπηρεσίες στους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού και ενισχύεται η ανάπτυξη δυναμικών δεσμών με το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας.

Μέχρι σήμερα, έχουν εγγραφεί περισσότεροι από 1.200 Έλληνες από 40 χώρες, ενώ οι μοναδικοί επισκέπτες του δικτυακού τόπου είναι περισσότεροι από 200.000. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία έρευνας της πρωτοβουλίας για την καταγραφή των αναγκών και των δεξιοτήτων και των προθέσεων των Ελλήνων επιστημόνων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, το 58% επιθυμεί να επιστρέψει στην Ελλάδα. Στους λόγους επιστροφής το μεγαλύτερο ποσοστό (70%) αναφέρει  την ποιότητα ζωής, καθώς και την επιθυμία του να είναι κοντά στην οικογένειά του (42%). Οι προϋποθέσεις που θα διευκόλυναν την επιστροφή σχετίζονται με την αύξηση των  αποδοχών (44%) και με εργασία στον τομέα ειδίκευσης (36%).

Επίσης,  σε ερώτημα που αφορά την πρόθεση διασύνδεσής τους με την Ελλάδα, ένα πάρα πολύ υψηλό ποσοστό (86%) ενδιαφέρεται για δράσεις που αφορούν  μεταφορά καλών πρακτικών, γνώσης, τεχνολογίας στην Ελλάδα. Επίσης, το 84% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με ελληνικά Πανεπιστήμια ή/και Ερευνητικά Κέντρα, το 80% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί σε δράσεις με αντικείμενο την Έρευνα & Ανάπτυξη, ενώ ακολουθούν, κατά σειρά, η πρόσβαση σε προγράμματα κινητικότητας επιστημόνων (75%), η ανάληψη/ανάθεση εργασιών σε ελληνικές εταιρείες/φορείς/οργανισμούς (71%) και η συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις για τη δημιουργία προϊόντων ή/και εργασιών (70%).

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας "Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας", στα μέσα Απριλίου 2019, αναμένεται να ενεργοποιηθεί ένας νέος θεσμός, που αυτές τις ημέρες ψηφίζεται στη Βουλή, για την επιβράβευση δικτυώσεων των Ελλήνων επιστημόνων που ζουν στο εξωτερικό με την ελληνική οικονομία και το σύστημα έρευνας και καινοτομίας.

Τέλος, μια ακόμη σχετική δράση του ΕΚΤ είναι η Παρακολούθηση της σταδιοδρομίας των νέων επιστημόνων μετά τη λήψη του διδακτορικού τους. To EKT διερευνά την κινητικότητα των νέων διδακτόρων, αξιοποιώντας τα στοιχεία του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών (www.didaktorika.gr) και συσχετίζοντας τα με τις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά. Αξιοποιώντας τις δύο παραπάνω πηγές, με τεχνικές ανάλυσης μεγάλων δεδομένων, διερευνάται η κινητικότητα και κατ’ επέκταση η γεωγραφική μετακίνηση των διδακτόρων που έλαβαν τον τίτλο, τα έτη 2002, 2007 & 2012 (πληθυσμός 4.475 άτομα). Από το σύνολο των επιστημονικών δημοσιεύσεων ανά διδάκτορα αντλείται, αναλύεται και συσχετίζεται η διεύθυνση επικοινωνίας (geographical affiliation) του οργανισμού στον οποίο απασχολείται ο κάθε διδάκτορας, για κάθε έτος μετά την λήψη του διδακτορικού του μέχρι και το 2016.

Η επεξεργασία των στοιχείων βρίσκεται σε εξέλιξη και σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, για τους διδάκτορες στους οποίους απονεμήθηκε ο διδακτορικός τίτλος σπουδών κατά τα έτη 2002, 2007 και 2012, καταγράφεται κινητικότητα προς το εξωτερικό, η οποία εντείνεται τα έτη 2011 έως 2014, ενώ παρατηρείται μικρή απομείωση τα τελευταία έτη. Η ακριβής αποτύπωση και κατανόηση της ενδεχόμενης κινητικότητας που επιδεικνύει αυτός ο πληθυσμός ατόμων υψηλής εξειδίκευσης για όλη τη διαθέσιμη χρονοσειρά, αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους αυτής της δράσης.

To Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου υλοποιεί το υποέργο «Μηχανισμός Αποτίμησης 4 Δράσεων του Ε.Π. “Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020”» της πράξης «Αξιολόγηση Δράσεων ΕΣΠΑ Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης», που συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020».