Τρεις δεκαετίες ζωής έκλεισε το παλαιότερο και μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα διακυβερνητικής ερευνητικής και τεχνολογικής συνεργασίας. Σε πρόσφατη τελετή που έγινε στις Βρυξέλες, οι κύριοι συντελεστές του προγράμματος COST (European Cooperation in the field of Scientific and Technical Research) γιόρτασαν τη συμπλήρωση των τριάντα χρόνων δραστηριότητάς του.
Η μη ανταγωνιστική δράση του COST ως ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επεκτείνεται συνεχώς εκτός των συνόρων της ΕΕ. Δημιουργήθηκε ύστερα από πρωτοβουλία 19 κρατών, και σήμερα συμμετέχουν σε αυτό 30 χιλιάδες επιστήμονες από 34 Ευρωπαϊκά κράτη και 80 ερευνητικά κέντρα από 11 μη Ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος του COST είναι να λειτουργεί συμπληρωματικά στα έργα των Προγραμμάτων Πλαίσιο. Η λειτουργία του προγράμματος βασίζεται στις 'δράσεις COST', δηλαδή σε τετραετούς διάρκειας δίκτυα πέντε τουλάχιστον ερευνητικών οργανισμών που συμμετέχουν σε αντίστοιχα εθνικά ερευνητικά έργα. Ουσιαστικά, οι δράσεις είναι συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στο ίδιο ή σε παρόμοια ερευνητικά πεδία. Αφορούν στη χρηματοδότηση και στη πραγματοποίηση συντονιστικών ενεργειών, όπως η διεξαγωγή κοινών εκδηλώσεων, η ολοκλήρωση προγραμμάτων ανταλλαγής ερευνητών και εκπαίδευσης, εκδόσεων, κ.ά.
Η οργανωτική δομή του προγράμματος αποτελείται από τρία σώματα: Η Διοικητική Επιτροπή που απαρτίζεται από δύο εκπροσώπους κάθε κράτους - μέλους, ένας εκ των οποίων δρα και ως εθνικός εκπρόσωπος. Οι Επιτροπές Διαχείρισης, με έως δύο εκπροσώπους από κάθε κράτος - μέλος, είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή, εποπτεία και τη συνεργασία μεταξύ των δράσεων του COST. Οι Τεχνικές Επιτροπές είναι υπεύθυνες για συγκεκριμένους ερευνητικούς τομείς που εποπτεύονται από τη Διοικητική Επιτροπή. Στις αρμοδιότητές τους εντάσσεται η συμβουλευτικού χαρακτήρα αξιολόγηση των προτάσεων που κατατίθενται, καθώς και η τεχνική προετοιμασία και υλοποίηση των υποστηρικτικών δράσεων.
 |
| Ο πρώην Επίτροπος για την Έρευνα Philippe Busquin και ο Πρόεδρος του COST Dr Francesco Fedi |
Η επιτυχημένη πορεία του COST, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Διοικητικής επιτροπής κ. Federico Fedi, είναι συνισταμένη τριών παραγόντων: «Καταρχήν, διαθέτει ευέλικτη οργανωτική δομή. Δεύτερον, βασίζεται σε διαύλους επικοινωνίας που ξεκινούν από τη βάση και καταλήγουν στην κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας, δηλαδή σε μια 'bottom-up' προσέγγιση. Τρίτον, ακολουθείται η τακτική να καταθέτονται απευθείας από τους ερευνητές προτάσεις για τις δράσεις του COST. Πρόκειται για μια συμμετοχή με κανόνες 'a la carte', οι οποίοι διασφαλίζουν ότι συμμετέχουν μόνο τα κράτη που το θέλουν πραγματικά. Αποτελεί ένα γρήγορο και ευέλικτο πλαίσιο που φέρνει σε επαφή άριστους επιστήμονες από διάφορα κράτη».
Και ενώ τα 20 εκατ. ευρώ που διατίθενται για το πρόγραμμα σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ερευνών (European Science Foundation - ESF) και από τα Προγράμματα Πλαίσιο (FP) φαντάζουν σχετικά λίγα, οι υποστηρικτές του COST υπογραμμίζουν ότι τα έργα που αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας οι δράσεις του, στην πραγματικότητα αντιστοιχούν σε εθνικές χρηματοδοτήσεις που ξεπερνούν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Κατά μέσο όρο διατίθενται 80 χιλιάδες ευρώ για κάθε υποστηρικτική δράση, ποσό που εξαρτάται από το μέγεθος και τη δραστηριότητα της κάθε δράσης. Αυτή η δαπάνη αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% της συνολικής εθνικής χρηματοδότησης, ποσοστό που δείχνει τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που προσφέρει το πρόγραμμα COST στον Ευρωπαϊκό χώρο έρευνας (ERA).
'Το COST μέχρι σήμερα έχει δημιουργήσει σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα, που έχουν δημοσιευθεί στα σημαντικότερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Επίσης, έχει συμβάλει στην αύξηση της Ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Για παράδειγμα, στην ανάπτυξη του προτύπου GSM συνεισέφερε δράση του COST' υπενθυμίζει ο Δρ Francesco Fredi, ο οποίος συμπληρώνει ότι πολλές δράσεις του προγράμματος έχουν εξελιχθεί πλέον σε Δίκτυα Αριστείας (NoE).
Για το επόμενο έτος, η διοικητική επιτροπή του COST σχεδιάζει να ενισχύσει περαιτέρω τους ήδη ισχυρούς δεσμούς που έχει αναπτύξει με το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό έργο EUREKA και με το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ερευνών.