Νέα έκθεση της ΕΕ για την Ψηφιακή Δεκαετία: Σημαντική πρόοδος της Ελλάδας στον ψηφιακό μετασχηματισμό των δημόσιων υπηρεσιών

Η "Έκθεση για το Πρόγραμμα Πλαίσιο «Ψηφιακή Δεκαετία (Digital Decade) 2024" | State of the Digital Decade 2024 report της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκδόθηκε πριν λίγες μέρες παρακολουθεί την ψηφιακή ετοιμότητα των κρατών μελών και τα βήματα προς τους στόχους της Ψηφιακής Δεκαετίας για το 2030, ενώ δίνει απαντήσεις στο ερώτημα για την ψηφιακή ετοιμότητα των κρατών μελών της ΕΕ. Η Ελλάδα σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών προς επιχειρήσεις και πολίτες και στην ανάπτυξη υποδομών συνδεσιμότητας.

Η Ψηφιακή Δεκαετία είναι ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο της ΕΕ που καθοδηγεί όλες τις δράσεις που σχετίζονται με την ψηφιακή τεχνολογία. Στόχος της Ψηφιακής Δεκαετίας είναι να διασφαλίσει ότι όλες οι πτυχές της τεχνολογίας και της καινοτομίας λειτουργούν με επίκεντρο τον άνθρωπο.

Το πρόγραμμα πολιτικής για την Ψηφιακή Δεκαετία καθορίζει ψηφιακές φιλοδοξίες για την επόμενη δεκαετία με τη μορφή σαφών και συγκεκριμένων στόχων. Οι κύριοι στόχοι μπορούν να συνοψιστούν σε 4 άξονες:

1. έναν πληθυσμό με ψηφιακές δεξιότητες και επαγγελματίες υψηλής ειδίκευσης στον ψηφιακό τομέα·
2. ασφαλείς και βιώσιμες ψηφιακές υποδομές·
3. ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων·
4. ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών.

Σύμφωνα με την έκθεση, αν και υπάρχει πρόοδος σε όλα τα κράτη μέλη, είναι σημαντικό  να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της Ψηφιακής Δεκαετίας.

Μερικά σημαντικά δεδομένα της έκθεσης:

• Η ΕΕ απέχει αρκετά από την επίτευξη των στόχων συνδεσιμότητας που έχουν τεθεί από το Πρόγραμμα Πολιτικής Ψηφιακής Δεκαετίας. Σήμερα, τα δίκτυα οπτικών ινών φτάνουν μόνο το 64% των νοικοκυριών και τα δίκτυα υψηλής ποιότητας 5G καλύπτουν το 50% της επικράτειας της ΕΕ, με απόδοση ακόμα ανεπαρκή για την παροχή προηγμένων υπηρεσιών 5G.
• Όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων: το 2023, η υιοθέτηση τεχνητής νοημοσύνης, cloud ή/και μεγάλων δεδομένων από εταιρείες της ΕΕ ήταν κάτω από το 75% του στόχου του Προγράμματος. Σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις, μόνο το 64% των επιχειρήσεων θα χρησιμοποιεί cloud, 50% μεγάλα δεδομένα και μόνο 17% τεχνητή νοημοσύνη έως το 2030.
• Προς το παρόν, οι στόχοι Ψηφιακών Δεξιοτήτων που τέθηκαν από την Ψηφιακή Δεκαετία απέχουν ακόμη αρκετά από την επίτευξη. Αν και πάνω από το μισό (55,6%) του πληθυσμού της ΕΕ έχει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, αυτό απέχει πολύ από τον στόχο του 80% που έχει τεθεί. Και, υπό τις παρούσες συνθήκες, το 2030 ο αριθμός των ειδικών ICT στην απασχόληση στην ΕΕ θα είναι περίπου 12 εκατομμύρια (ο στόχος για την ψηφιακή δεκαετία έχει οριστεί στα 20 εκατομμύρια έως το 2030).
• Τα κράτη μέλη συνέχισαν να σημειώνουν πρόοδο όσον αφορά την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών ενώ τα δεδομένα υγείας είναι πλέον διαθέσιμα παντού στην ΕΕ. Επιπλέον, η πλειοψηφία του πληθυσμού της ΕΕ έχει πρόσβαση σε ασφαλή ηλεκτρονική ταυτοποίηση (eID).

Η επίτευξη των γενικών στόχων της Ψηφιακής Δεκαετίας, συμπεριλαμβανομένης της τήρησης της Ευρωπαϊκής Διακήρυξης για τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές | European Declaration on Digital Rights and Principles, είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση ενός ψηφιακού μετασχηματισμού που διαφυλάσσει τα δημοκρατικά συστήματα.

Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ έχει τοποθετηθεί ως κορυφαίος παγκόσμιος ρυθμιστής στις ψηφιακές πολιτικές, με νομοθεσία όπως το AI Act, ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και ο ευρωπαϊκός νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, με στόχο την προώθηση ενός δίκαιου ψηφιακού πλαισίου, όπου οι θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες γίνονται σεβαστές.

Για πρώτη φορά, η έκθεση συνοδεύεται από ανάλυση των εθνικών στρατηγικών χαρτών πορείας για την Ψηφιακή Δεκαετία που παρουσιάζονται από τις χώρες της ΕΕ, με λεπτομέρειες των μέτρων, των δράσεων και της χρηματοδότησης που σχεδιάζουν να δεσμευτούν για να συμβάλουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ΕΕ.

Αξιοσημείωτη πρόοδος για την Ελλάδα

Στην έκθεση για την Ελλάδα, παρουσιάζονται τα δυνατά και αδύνατα σημεία της χώρας μας, καθώς και προτάσεις για βελτίωση σε ό,τι αφορά τον στρατηγικό χάρτη πορείας προς την ψηφιακή μετάβαση και τους στόχους που έχουν τεθεί από την Ψηφιακή Δεκαετία για το 2030.

Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ για την Ελλάδα, το 2023 η χώρα σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο στην ανάπτυξη υποδομών συνδεσιμότητας (Fiber to the Premises | FTTP) και στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά το ποσοστό απασχόλησης των ICT experts και την ψηφιακή ωριμότητα των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. 

Πιο αναλυτικά, στα δυνατά σημεία της χώρας ανήκουν η αύξηση κατά 10 ποσοστιαίων μονάδων στην κάλυψη υποδομών συνδεσιμότητας το 2023. Οι τρέχουσες τάσεις της αγοράς αναμένεται να συμβάλουν περαιτέρω στην ενίσχυση αυτής της θετικής τάσης τα επόμενα χρόνια.

Επίσης, σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών προς επιχειρήσεις. Η Ελλάδα, με βαθμολογία 86,2, έχει επιδόσεις πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (85,4), αντιπροσωπεύοντας πρόσφατη ετήσια ανάπτυξη 17,5%. Στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες για τους πολίτες, αν και η Ελλάδα έχει ελαφρώς χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσο όρο της ΕΕ (75,9 έναντι μέσου όρου της ΕΕ 79,4), καταγράφει πρόσφατη ετήσια ανάπτυξη 17,5%.

Πρόοδο επίσης κατέγραψε η Ελλάδα και στην κάλυψη του 5G που ανέρχεται στο 98% σημειώνοντας άνοδο 14,5 ποσοστιαίων μονάδων, ενώ ο ευρωπαϊκός Μ.Ο διαμορφώθηκε στο 89,3% καταγράφοντας αύξηση 9,8 ποσοστιαίων μονάδων.

Στα αδύνατα σημεία της Ελλάδας συμπεριλαμβάνονται το σχετικά μέτριο επίπεδο καινοτομίας και το χαμηλό επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν επίσης χαμηλό επίπεδο υιοθέτησης προηγμένων τεχνολογιών, με το 33,5% να έχουν υιοθετήσει AI, cloud ή ανάλυση δεδομένων το 2023, κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ του 54,6%. Το δυναμικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, ωστόσο, παραμένει ένα θετικό σημάδι ενός αναπτυσσόμενου ψηφιακού οικοσυστήματος.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η χώρα μας δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί στην πρόκληση της εκπαίδευσης του πληθυσμού της στο επίπεδο των απαιτούμενων ψηφιακών δεξιοτήτων, παρά τα πρόσφατα μέτρα και τις επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Το 2023, μόνο το 52,4% του πληθυσμού είχε τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες (μέσος όρος ΕΕ 55,5%), κάτι που δεν δείχνει ουσιαστική πρόοδο από την προηγούμενη συλλογή δεδομένων το 2021. Το ποσοστό των ICT experts στην απασχόληση είναι 2,4%, αρκετά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (4,8%), παρά την αυξανόμενη ζήτηση.

Η έκθεση καταλήγει ότι ο ελληνικός οδικός χάρτης καταδεικνύει ότι η χώρα καταβάλει σημαντική προσπάθεια για την επίτευξη των στόχων της Ψηφιακής Δεκαετίας. Για να επιτύχει τον ψηφιακό της μετασχηματισμό, η Ελλάδα σχεδιάζει να διαθέσει συνολικό προϋπολογισμό (εξαιρουμένων των ιδιωτικών επενδύσεων) που υπολογίζεται σε 5,1 δισ. ευρώ (2,3% ΑΕΠ). Η χώρα πρέπει να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα, την κυριαρχία και να προωθήσει τις ευρωπαϊκές αξίες και τη δράση για το κλίμα.

Σημαντικές βελτιώσεις στις Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες

Όπως αναφέρεται στην ευρωπαϊκή έκθεση για την Ψηφιακή Δεκαετία και στη σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, σημαντική είναι η πρόοδος στις Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες σε μια σειρά από δείκτες:

• Χρήστες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης: Η χώρα μας έχει καταφέρει να φτάσει το 79.66% σε χρήστες υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που παρέχονται από το κράτος ξεπερνώντας τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο σταθερά από το 2023. Αυτό αποδεικνύει την αποδοχή και αποτελεσματικότητα του gov.gr, που έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών.
• Προσυμπληρωμένα έντυπα: Η Ελλάδα αξιολογήθηκε με ποσοστό της τάξης του 79%, υπερβαίνοντας τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο του 70.8%. Πρόκειται για αύξηση 24.6 ποσοστιαίων μονάδων την ώρα που ο ρυθμός αύξησης του Ευρωπαϊκού Μ.Ο ήταν 3.26 μονάδες. Τα υψηλά ποσοστά προόδου που πέτυχε η χώρα μας στον τομέα αυτό, αποδεικνύουν τη βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας προς όφελος των πολιτών.
• Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες για πολίτες: Η Ελλάδα σημειώνει πρόοδο σε ποσοστό 75.9%, προσεγγίζοντας τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο του 79.4%, καταγράφοντας αύξηση 11.3 ποσοστιαίων μονάδων. Πρόκειται για πολλαπλάσια πρόοδο σε σχέση με τις 2.41 ποσοστιαίες μονάδες που είναι ο μέσος ρυθμός αύξησης στην Ευρώπη, γεγονός που δείχνει την ενίσχυση των ψηφιακών υπηρεσιών για τους πολίτες.
• Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες για επιχειρήσεις: Η Ελλάδα καταγράφει ποσοστό 86.2%, υπερβαίνοντας τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο του 85.4%. Η αύξηση κατά 12.5 ποσοστιαίες μονάδες δείχνει τη στήριξη του επιχειρείν με σύγχρονες ψηφιακές λύσεις
• Υποστήριξη Χρηστών: Η χώρα μας πλησιάζει τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο του 86.4%, με ποσοστό της τάξεως του 85.1% και αύξηση 10 ποσοστιαίων μονάδων. Πρόκειται για πρόοδο σημαντικά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη ευρωπαϊκή που είναι της τάξης των 2.85 ποσοστιαίων μονάδων.
• Φιλικές προς κινητές συσκευές: Με ποσοστό 98.32% η Ελλάδα ξεπερνά τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο του 95.3% σημειώνοντας αύξηση 13.6 ποσοστιαίων μονάδων. Μια πρόοδος που αντανακλά τη διαρκή δέσμευση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την υλοποίηση ψηφιακών υπηρεσιών που να είναι προσβάσιμες από το κινητό, διευκολύνοντας ουσιαστικά την καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Το ΕΚΤ μετρά και υποστηρίζει τον ψηφιακό μετασχηματισμό των ελληνικών επιχειρήσεων

Με δεδομένο ότι το παρόν και το μέλλον της ελληνικής βιομηχανίας, της κοινωνίας και της οικονομίας στο σύνολό της είναι ψηφιακό, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΕΛΣΣ) με αρμοδιότητα την παραγωγή των εθνικών Στατιστικών για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη, την Καινοτομία (ΕΤΑΚ) και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό, εναρμονίζεται με τις διεθνείς εξελίξεις και από το 2020 έχει εγκαινιάσει μια νέα Στατιστική με τίτλο «Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός των ελληνικών επιχειρήσεων», τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιοποιούνται περιοδικά μέσα από στατιστικές εκδόσεις.

Η νέα Στατιστική υλοποιείται από το ΕΚΤ κάθε δύο χρόνια σε επιχειρήσεις με πάνω από 10 άτομα προσωπικό στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στατιστικής για την Καινοτομία των ελληνικών επιχειρήσεων (Community Innovation Survey) ως μια παράλληλη, εστιασμένη έρευνα στην οποία συγκεντρώνονται δεδομένα για τις στρατηγικές και τις πρακτικές που συνδέονται άμεσα με τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους και αποτυπώνονται οι κυριότεροι τομείς του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Το ΕΚΤ είναι Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα Ευρώπη, και συγκεκριμένα στον Πυλώνα 1 του προγράμματος για τη θεματική ενότητα Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA) και στον Πυλώνα 2 για τις θεματικές ομάδες 1 «Υγεία» και 4 «Ψηφιακές τεχνολογίες, Βιομηχανία και Διάστημα», καθώς και για την Αποστολή για τον Καρκίνο. Υποστηρίζει οργανισμούς, επιχειρήσεις, ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς σε όλη τη διαδρομή: από τον εντοπισμό ευκαιριών χρηματοδότησης μέχρι τη σύνταξη και υποβολή προτάσεων, την υλοποίηση των έργων και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.

Επιπλέον, είναι βασικό μέλος του δικτύου των Εθνικών Σημείων Επαφής (ΗΝΝ3.0, Ideal-ist, NCP4Industry και MSCA-NET) και έχει τον συντονιστικό ρόλο στη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων (ECHoS για τη δημιουργία εθνικών κόμβων για την αποστολή για τον καρκίνο και COHES.io για τη στρατηγική διασύνδεση περιφερειών υγείας μέσω της ανοικτής καινοτομίας). Επίσης, είναι συντονιστής του κόμβου του EIT Health στην Ελλάδα και έχει συντονιστικό ρόλο στην κοινοπραξία Enterprise Europe Network Hellas, κόμβο του μεγαλύτερου δικτύου υποστήριξης επιχειρήσεων Enterprise Europe Network.

Μέλος του Smart Attica, ενός εκ των επτά ελληνικών Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας, παρέχει υπηρεσίες οι οποίες βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, τα Μεγάλα Δεδομένα, τις εφαρμογές Υπολογιστών Υψηλών Επιδόσεων, την τεχνολογία 5G και την Κυβερνοασφάλεια. Επιπλέον, στελέχη του ΕΚΤ συμμετέχουν ενεργά στο DIH Expert Group της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τέλος, το ΕΚΤ συμμετέχει ως εταίρος στο Πρόγραμμα DEP4all.