Ανακοινώνοντας μια φιλόδοξη ψηφιακή στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη και τα δεδομένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε το πλαίσιο για το ψηφιακό μέλλον της Ευρώπης. Στόχος της στρατηγικής είναι να καταστήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό επωφελή για όλους, θέτοντας ως προτεραιότητα τον άνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο.
Η στρατηγική ανοίγει νέες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις και ενισχύει την ανάπτυξη αξιόπιστης τεχνολογίας υπέρ μιας ανοικτής και δημοκρατικής κοινωνίας και μιας δυναμικής και βιώσιμης οικονομίας. H ψηφιακή τεχνολογία θα συμβάλει επίσης στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην επίτευξη της πράσινης μετάβασης. Οι προτάσεις που παρουσιάστηκαν, αφορούν τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς δεδομένων και τη διασφάλιση της ανθρωποκεντρικής ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, ως πρώτα βήματα για την επίτευξη των στόχων αυτών.
Η Ευρώπη θα αξιοποιήσει τη μακρά ιστορία της στον τομέα της τεχνολογίας, της έρευνας, της καινοτομίας και της επινοητικότητας, καθώς και της ισχυρής προστασίας των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών αξιών. Οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να αναπτύξει ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής και να ενισχύσει τις ικανότητές της στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «Σήμερα υλοποιούμε μια στρατηγική για τη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος μας, μια μοναδική ευρωπαϊκή προσέγγιση που θα συνδυάζει αρμονικά την καινοτομία με τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ανθρώπων», ενώ την ανθρωποκεντρική διάσταση του εγχειρήματος τόνισε στις δηλώσεις της και η εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ. Από τη μεριά του, ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Τιερί Μπρετόν, έδωσε έμφαση στη δυνατότητα να ηγηθεί η Ευρώπη στον τομέα της καινοτομίας που βασίζεται σε δεδομένα, μέσω συστημάτων επεξεργασίας δεδομένων και τεχνητής νοημοσύνης, που χρησιμοποιούν έναν τεράστιο όγκο και πλούτο δεδομένων.
Η Ευρώπη ως αξιόπιστος ψηφιακός ηγέτης
Η ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ έρχεται να θέσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην υπηρεσία των ανθρώπων, των επιχειρήσεων και του πλανήτη, σύμφωνα με τις αξίες της ΕΕ. Για να το επιτύχει αυτό, καθορίστηκαν τρεις άξονες δράσης για την επόμενη 5ετία:
1. Η τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου. Ο άξονας αυτός περιλαμβάνει τις ενέργειες για τη προστασία των ανθρώπων από κυβερνοαπειλές, τις επενδύσεις σε ψηφιακές ικανότητες για όλους τους πολίτες, την επιτάχυνση της ανάπτυξης υπερταχέων ευρυζωνικών συνδέσεων για κατοικίες, σχολεία και νοσοκομεία σε όλη την ΕΕ, και την επέκταση των ευρωπαϊκών υποδομών σε υπερυπολογιστές, για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στους τομείς της ιατρικής, των μεταφορών και του περιβάλλοντος.
2. Δίκαιη και ανταγωνιστική ψηφιακή οικονομία. Με στόχο τη δημιουργία μιας δίκαιης οικονομίας στη νέα ψηφιακή εποχή, θα δοθούν κίνητρα επέκτασης σε νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις μέσω χρηματοδότησης, θα προταθούν νόμοι προστασίας του ηλεκτρονικού εμπορίου από επιγραμμικές (online) πλατφόρμες και θα αποσαφηνιστούν και διασφαλιστούν οι κατάλληλοι κανόνες για τη ψηφιακή οικονομία γενικότερα. Παράλληλα, θα γίνουν περαιτέρω προσπάθειες διασφάλισης ισότιμων όρων ανταγωνισμού για όλες τις ευρωπαϊκές εταιρείες, και θα ενταθούν οι ενέργειες για πρόσβαση των πολιτών και επιχειρήσεων σε υψηλής ποιότητας δεδομένα, με παράλληλη διασφάλιση της προστασίας προσωπικών και ευαίσθητων δεδομένων.
3. Ανοικτή, δημοκρατική και βιώσιμη κοινωνία. Σε αυτόν τον άξονα συμπεριλαμβάνονται ενέργειες για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων υγείας που θα προωθεί τη στοχευμένη έρευνα, διάγνωση και θεραπεία, την ενδυνάμωση των πολιτών για τον καλύτερο έλεγχο και την προστασία των δεδομένων τους, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο και την ενίσχυση της ποικιλίας και της αξιοπιστίας του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης, αλλά και ενέργειες ώστε να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Η Ευρώπη ως ηγέτιδα δύναμη μιας αξιόπιστης τεχνητής νοημοσύνης
Η Ευρώπη μπορεί να αναδειχθεί παγκόσμια ηγέτιδα δύναμη στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Διαθέτει άριστα ερευνητικά κέντρα, ασφαλή ψηφιακά συστήματα και ισχυρή θέση στους τομείς της ρομποτικής, καθώς και σε ανταγωνιστικούς τομείς μεταποίησης και υπηρεσιών (αυτοκινητοβιομηχανία, ενέργεια, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, γεωργία, κ.ά.).
Στη Λευκή Βίβλο για την τεχνητή νοημοσύνη, η Επιτροπή προτείνει ένα πλαίσιο με βάση την αριστεία και την εμπιστοσύνη. Σε συνεργασία με τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, αλλά και με τα κράτη μέλη και την ερευνητική κοινότητα, στόχος είναι η κινητοποίηση πόρων σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, και η δημιουργία των κατάλληλων κινήτρων για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης και από μικρότερες και μεσαίες επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενισχυθεί η προσέλκυση και διατήρηση ταλέντων εντός της ΕΕ, με στόχο να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα στον τομέα της τεχνολογίας και της καινοτομίας.
Είναι δε σημαντικό να υπάρχει ένα πλαίσιο που θα καλύπτει τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης υψηλού κινδύνου, χωρίς να επιβαρύνει υπερβολικά όσα συστήματα ενέχουν μικρότερους κινδύνους. Για τις περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, όπως η υγεία, η αστυνόμευση ή οι μεταφορές, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι σημαντικό να είναι διαφανή, ανιχνεύσιμα και να εγγυώνται την εποπτεία από τον άνθρωπο.
Μια ασφαλής και δυναμική ενιαία αγορά δεδομένων
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα προτείνει να θεσπιστούν μέτρα για τη διακυβέρνηση των δεδομένων, την πρόσβαση σε αυτά και την επαναχρησιμοποίησή τους για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων αρχών. Θεωρείται απαραίτητο να καταστούν τα δεδομένα του δημόσιου τομέα ευρύτερα διαθέσιμα μέσω του ανοίγματος συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας σε ολόκληρη την ΕΕ, και της δυνατότητας δωρεάν επαναχρησιμοποίησής τους και να δοθεί η δυνατότητα στους χρήστες να διατηρούν τον έλεγχο των δεδομένων τους, επενδύοντας στην ανάπτυξη ικανοτήτων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τις ψηφιακές δεξιότητες.
Σημειώνεται ότι, στο πλαίσιο των προτεινόμενων προγραμμάτων «Ορίζοντας Ευρώπη» και «Ψηφιακή Ευρώπη» (2021-2027), η Επιτροπή θα αναπτύξει κοινούς ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων σε κρίσιμους τομείς, όπως η βιομηχανική παραγωγή, η πράσινη συμφωνία, η κινητικότητα, η υγεία, ενώ θα επενδύσει 2 δισ. ευρώ σε ευρωπαϊκά έργα υψηλού αντικτύπου για ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων και σε αξιόπιστες και ενεργειακά αποδοτικές υποδομές υπολογιστικού νέφους.
Τα επόμενα βήματα
Όπως ορίζεται στη στρατηγική που παρουσιάστηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2020, η Επιτροπή θα υποβάλει εντός του έτους νομοθέτημα για τις ψηφιακές υπηρεσίες, θα προτείνει αναθεώρηση του κανονισμού σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά (κανονισμός eIDAS), και θα ενισχύσει την κυβερνοασφάλεια μέσω μιας Κοινής Μονάδας Κυβερνοχώρου. Η Ευρώπη θα συνεχίσει επίσης να δημιουργεί συμμαχίες με εταίρους παγκοσμίως, μοχλεύοντας τη ρυθμιστική της εξουσία, τη δημιουργία ικανοτήτων, τη διπλωματία και τη χρηματοδότηση, ώστε να προωθήσει το ευρωπαϊκό μοντέλο ψηφιοποίησης.
Η Λευκή Βίβλος για την τεχνητή νοημοσύνη έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 19 Μαΐου 2020. Η Επιτροπή συγκεντρώνει επίσης παρατηρήσεις σχετικά με τη στρατηγική της για τα δεδομένα. Με βάση τα στοιχεία που θα συγκεντρωθούν, η Επιτροπή θα λάβει περαιτέρω μέτρα για να στηρίξει την οικονομία των δεδομένων και την ανάπτυξη αξιόπιστης τεχνητής νοημοσύνης.