Διευρύνοντας την πρόσβαση στον πολιτισμό: Παρουσίαση νέων εφαρμογών από τη Στέγη και το Ίδρυμα Ωνάση

Με επίκεντρο την παρουσίαση του έργου "Ανοικτές Διαδικτυακές Πλατφόρμες Γραμμάτων & Τεχνών", η Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση και το Ίδρυμα Ωνάση, διοργάνωσαν πρόσφατα ημερίδα με τίτλο "Πρόσβαση στον Πολιτισμό και τη Γνώση". Στόχος του έργου είναι η ανοικτή πρόσβαση στο ψηφιακό υλικό που έχει παραχθεί από τις συλλογές της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση καθώς και στις εφαρμογές που αναδεικνύουν το περιεχόμενό της.
Στην ημερίδα που διοργανώθηκε την 1η Οκτωβρίου στον χώρο της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάστηκε η σειρά των 7 νέων ψηφιακών εφαρμογών που υλοποιεί το Ίδρυμα και αναδείχθηκαν τα ζητήματα που άπτονται της ψηφιοποίησης, της διαχείρισης του έγκριτου ψηφιακού πολιτιστικού και επιστημονικού αποθέματος και της διάθεσής του στο κοινό.

Το έργο αποσκοπεί στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για την ανάδειξη του πλούσιου πολιτιστικού αποθέματος της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση, την ανάπτυξη και διάχυση ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου και την υλοποίηση καινοτόμων εφαρμογών που συμβάλλουν στην προώθηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης. Επίσης το έργο λειτουργεί ως πεδίο καλλιτεχνικής έκφρασης αλλά και εξοικείωσης του κοινού σε θέματα εικαστικών τεχνών, θεάτρου, χορού μουσικής και των σχετικών παραγωγών της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Αξιοποιώντας τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών, το κοινό, από τον μελετητή έως τον μαθητή, μπορεί να ξεφυλλίσει σπάνιες εκδόσεις, να ενημερωθεί, να εκπαιδευτεί, να "παίξει" και να ψυχαγωγηθεί, μέσα από αμφίδρομη επικοινωνία. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Ε.Π. "Ψηφιακή Σύγκλιση", με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης).

Τις υπηρεσίες του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) για την ενίσχυση της πρόσβασης στον Πολιτισμό και στην Γνώση παρουσίασε η Ελένη Αγγελίδη, υπεύθυνης Μονάδας Υπηρεσιών ΑΒΕΚΤ του ΕΚΤ. Στο πλαίσιο της αποστολής του για συλλογή, τεκμηρίωση, διαχείριση, διάθεση και εσαεί διατήρηση του έγκριτου ψηφιακού περιεχομένου επιστήμης και πολιτισμού, το ΕΚΤ αναπτύσσει για χρήση σε εθνικό επίπεδο υποδομή (τεχνολογίες, εργαλεία, υπηρεσίες, τεχνογνωσία, ανθρώπινο κεφάλαιο, κ.λπ.) για τη συγκέντρωση/ συσσώρευση έγκριτου επιστημονικού και πολιτιστικού ελληνικού ψηφιακού περιεχομένου, το οποίο τεκμηριώνει και για το οποίο διασφαλίζει τη διάθεσή του με φιλικό και τεχνολογικά άρτιο τρόπο, καθώς και τη μακροχρόνια διαφύλαξή του.

Εφορμώντας από την αντίληψη ότι η γνώση και ο πολιτισμός πρέπει να είναι ένα δημόσιο αγαθό, το ΕΚΤ προωθεί την ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικά & πολιτιστικά δεδομένα & δημοσιεύσεις και υιοθετεί πολιτικές επανάχρησης περιεχομένου βάσει των δικαιωμάτων διάθεσης, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ενιαίου χώρου έρευνας.

Η Ε. Αγγελίδη αναφέρθηκε στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, στον εθνικό συσσωρευτή επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου openarchives.gr, στον Εθνικό Συλλογικό Κατάλογο Επιστημονικών Περιοδικών (ΕΣΚΕΠ) και το epublishing.ekt.gr, την υποδομή ηλεκτρονικών εκδόσεων ανοικτής πρόσβασης του ΕΚΤ, που είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες υπηρεσίες που αναπτύσσει το ΕΚΤ.

Επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στο έργο "Πλατφόρμα Παροχής Υπηρεσιών Κατάθεσης, Διαχείρισης και Διάθεσης Ανοικτών Δημοσίων Δεδομένων Τεκμηρίωσης και Ψηφιακού Περιεχομένου", στο πλαίσιο του οποίου το ΕΚΤ αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής (Software as a Service και Cloud Computing) και αναπτύσσει υπηρεσίες Αποθετηρίων με χρήση υπηρεσιών SaaS για φορείς περιεχομένου, εξελίσσει την υπηρεσία αυτοματισμού Βιβλιοθηκών ΑΒΕΚΤ ως υπηρεσία openABEKT στο Υπολογιστικό Νέφος, αναπτύσσει τον συσσωρευτή της Πρόσκλησης 31 του Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση, και προσφέρει μία σειρά από οριζόντιες υποστηρικτικές υπηρεσίες μακροχρόνιας ασφαλούς διατήρησης, εκκαθάρισης δικαιωμάτων, εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και υποστήριξης.

Όπως επισήμανε η Ε. Αγγελίδη οι υπηρεσίες SaaS του ΕΚΤ είναι σύγχρονες ψηφιακές Υπηρεσίες Κατάθεσης, Διαχείρισης και Διάθεσης Ανοικτών Δεδομένων και Ψηφιακού Περιεχομένου, οι οποίες παρέχονται σε φορείς που παράγουν ή διαθέτουν έγκριτο περιεχόμενο πολιτισμού, όπως βιβλιοθήκες, μουσεία, αρχεία και επιστημονικό περιεχόμενο, όπως πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιστημονικούς φορείς.

Από τους άλλους ομιλητές της ημερίδας, ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, μίλησε για τις νέες προοπτικές στην έρευνα λόγω της προσβασιμότητας σε δυσεύρετα αρχεία και βιβλιογραφικό υλικό. Στη συνέχεια, ο Κώστας Κωνσταντινίδης, Διευθύνων Σύμβουλος PostScriptum, μίλησε για την υλοποίηση του έργου "Ανοιχτές Διαδικτυακές Πλατφόρμες Γραμμάτων και Τεχνών".

Ο Κωνσταντίνος Στάικος, Αρχιτέκτονας και Ιστορικός του βιβλίου, παρουσίασε το ιστορικό της συγκρότησης της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση, ο Μιχάλης Καραντινός, Διευθύνων Σύμβoυλος της Steficon, μίλησε για την εφαρμογή "Το Χρονολόγιο της Ελληνικής Τυπογραφίας" και οι Νεφέλη Καϊμακά και Βίκυ Γεροντοπούλου παρουσίασαν την εφαρμογή "Ξεφυλλίζοντας την Οδύσσεια του Ομήρου".

Τέλος, ο Χρήστος Καρράς παρουσίασε συνολικά τις ανοικτές διαδικτυακές πλατφόρμες γραμμάτων & τεχνών που αναπτύσσει το Ίδρυμα Ωνάση: "Κυνήγι Θησαυρού", "My design project", "Zoom στο παρασκήνιο", "User-and group-curated platform and content | Εφαρμογή crowdsourcing | E-artist Forum", "Διαγωνισμός Aνάπτυξης Ψηφιακών-Διαδραστικών Εκπαιδευτικών Εκθεμάτων για τις Τέχνες".

Ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού και σπάνιων εκδόσεων

Κύριο αντικείμενο του έργου "Ανοικτές Διαδικτυακές Πλατφόρμες Γραμμάτων & Τεχνών", το οποίο βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης, αποτελεί η ψηφιοποίηση 100.000 τεκμηρίων από την Ελληνική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση, που βασίζεται στην ομότιτλη συλλογή του Κωνσταντίνου Σπ. Στάικου. Η Ελληνική Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει την πνευματική έκφραση και την εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων από την εποχή της Αναγέννησης έως τα ύστερα χρόνια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, από το 1476 ως το 1830 περίπου.

H Βιβλιοθήκη διαθέτει περισσότερους από 1.400 τίτλους, αριθμός εξαιρετικά σημαντικός δεδομένου ότι το σύνολο των τίτλων που εντάσσονται στην ελληνική βιβλιογραφία και εκδόθηκαν εκείνη την εποχή δεν ξεπερνά τις 7.000, περιλαμβάνει δε μεταξύ άλλων τη "Χάρτα" του Ρήγα Φεραίου και την "Ελληνική Νομαρχία" Ανωνύμου του Έλληνος του 1806.

Με αφετηρία το παραπάνω υλικό, έχουν δημιουργεί 7 εφαρμογές, εκ των οποίων ορισμένες περιστρέφονται γύρω από θέματα της Βιβλιοθήκης (π.χ. Χρονολόγιο - παρουσίαση της ιστορίας της ελληνικής τυπογραφίας) ή γύρω από καλλιτεχνικό περιεχόμενο, το οποίο μπορούν να παραγάγουν, να αναρτήσουν και να επιμεληθούν οι ίδιοι οι χρήστες. Όλες οι εφαρμογές είναι διαθέσιμες σε web & mobile (android /iOS).