Η ελληνική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα στον τομέα της Υγείας 2007-2013

Τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα "Υγεία" (Health) του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ την περίοδο 2007-2013, παρουσιάζει νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης οι ελληνικές ερευνητικές ομάδες συμμετείχαν σε 113 έργα (με κοινοτική χρηματοδότηση 46,15 εκατ. ευρώ). Επίσης, όσον αφορά την Πρωτοβουλία Καινοτόμα Φάρμακα (Innovative Medicines Initiative-IMI) του 7ου ΠΠ, υλοποιήθηκαν 7 έργα με ελληνική συμμετοχή και χρηματοδότηση 2,98 εκατ. ευρώ.

Το Πρόγραμμα Υγεία ήταν ένα από τα 10 θεματικά Προγράμματα του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο (7ο ΠΠ), με προϋπολογισμό 6,1 δισ. ευρώ για το διάστημα 2007-2013. Η Υγεία ήταν μέρος του ευρύτερου προγράμματος "Συνεργασία" το οποίο υποστήριξε διευρωπαϊκά ερευνητικά έργα. Σκοπός του Προγράμματος ήταν η βελτίωση της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών και η ενίσχυση του ανταγωνισμού σε βιομηχανίες και επιχειρήσεις που σχετίζονται με την υγεία, όπως και η αντιμετώπιση νέων επιδημιών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αξιοποιώντας και την εμπειρία του 7ου ΠΠ και εντάσσοντας και νέα έργα πιο προσανατολισμένα στην αγορά, η έρευνα για την υγεία στο πλαίσιο του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου Ορίζοντας 2020 για την περίοδο 2014-2020, εντάσσεται πλέον στο Πρόγραμμα "Έρευνα, Δημογραφική Αλλαγή και Ευημερία" (Societal Challenge 1-SC1) με προϋπολογισμό 7.472 δισ. ευρώ (το ΕΚΤ λειτουργεί ως Εθνικό Σημείο Επαφής για το πρόγραμμα).

Η ελληνική συμμετοχή σε προτάσεις που υποβλήθηκαν το διάστημα 2007-2013 στο πρόγραμμα Υγεία ήταν 576 από τις οποίες χρηματοδοτήθηκαν οι 113. Τα 113 έργα αφορούσαν 139 Έλληνες συμμετέχοντες από 46 ελληνικούς φορείς, με 11 έργα να έχουν Έλληνες συντονιστές.
Mε βάση τα παραπάνω στοιχεία, το ποσοστό επιτυχίας για την Ελλάδα ανέρχεται στο 20%, ενώ η συνολική επιτυχία όλων των άλλων χωρών ήταν 27%. Το ποσοστό επιτυχίας όσον αφορά έργα με Έλληνα συντονιστή είναι 8% (το ήμισυ περίπου του μέσου όρου των συμμετοχών για όλες τις χώρες - 17%).

Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των ελληνικών φορέων στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ-Υγεία ήταν 46,15 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύει περίπου το 1% της συνολικής ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, δίνοντας στην Ελλάδα τη 18η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών. Σε επίπεδο περιφερειών, το μεγαλύτερο ποσοστό της χρηματοδότησης του 7ο ΠΠ-Υγεία την περίοδο 2007-2013 απορροφήθηκε από την Αττική (30,5 εκατ. ευρώ) και ακολούθησε η Κρήτη (6,18 εκατ. ευρώ) και η Κεντρική Μακεδονία (4,91 εκατ. ευρώ).

Η συμμετοχή ελληνικών φορέων σε έργα του Προγράμματος Υγεία του 7ου ΠΠ αφορούσαν κυρίως το θεματικό πεδίο "Μεταφράζοντας την έρευνα για την ανθρώπινη υγεία" (27,37 εκατ. ευρώ). Οι 10 περιοχές έρευνας που έλαβαν χρηματοδότηση ήταν οι εξής (κατά φθίνουσα σειρά χρηματοδότησης): Προαγωγή της υγείας, Καρκίνος: ανίχνευση, διάγνωση και έλεγχος, Αλλες χρόνιες αρρώστιες, Καρδιαγγειακές αρρώστιες, Εγκέφαλος και αρρώστιες σχετικές με τον εγκέφαλο, Συλλογή μεγάλων συνόλων δεδομένων, HIV/AIDs, Ελονοσία και φυματίωση, Ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αντιμικροβιακή αντίσταση στα φάρμακα.

Επίσης τον τομέα της Υγείας αφορά και η "Πρωτοβουλία Καινοτόμα Φάρμακα" (Innovative Medicines Initiative-IMI), μία Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία (Joint Technology Initiative) μεταξύ της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Βιομηχανιών και Συλλόγων Φαρμάκων, η οποία συνδέθηκε με το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, με στόχο την επιτάχυνση της ανακάλυψης και της ανάπτυξης ασφαλέστερων και αποτελεσματικότερων φαρμάκων. Ο προϋπολογισμός της πρωτοβουλίας ανήλθε στα 2 δισ. ευρώ για την περίοδο 2008-2013.

Ο αριθμός των προτάσεων που υποβλήθηκαν στην "Πρωτοβουλία Καινοτόμα Φάρμακα" (ΙΜΙ) για την περίοδο 2009-2014 από όλες τις χώρες ήταν 438, από τις οποίες χρηματοδοτήθηκαν οι 49, το ποσοστό επιτυχίας δηλαδή ήταν 11,2%.

Η ελληνική συμμετοχή στις προτάσεις την ίδια περίοδο ήταν 57, από τις οποίες χρηματοδότηση έλαβαν τα 7 έργα, το ποσοστό επιτυχίας δηλαδή ήταν 12,3%. 9 Έλληνες από 7 οργανισμούς συμμετείχαν σε 7 ΙΜΙ έργα. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που έλαβαν οι Έλληνες συνεργάτες μέσα από τις προσκλήσεις του ΙΜΙ ήταν 2,98 εκατ. ευρώ, το 0,4% δηλαδή της συνολικής ευρωπαϊκής συγχρηματοδότησης σε έργα ΙΜΙ. 

Οι πέντε ελληνικοί φορείς που έλαβαν τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση (στο 7ο ΠΠ-Υγεία και το ΙΜΙ) είναι οι εξής: Ιατρική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνων της Ακαδημίας Αθηνών, Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας.

Από την υλοποίηση των ερευνητικών έργων στο πρόγραμμα 7ο ΠΠ-Υγεία προκύπτουν μερικά αξιόλογα προκαταρκτικά αποτελέσματα (τα στοιχεία έχουν εξαχθεί με βάση 370 ολοκληρωμένα έργα - το 37% των έργων, περίπου 1.303 εκατ. ευρώ): Έγιναν 10.485 δημοσιεύσεις (σε γνωστά περιοδικά με μέσο όρο Impact Factor 8,8), δημιουργήθηκαν 32 νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες (spin-offs) και κατοχυρώθηκαν 230 νέες πατέντες.

Οι ελληνικοί φορείς συμμετέχοντας στις συντονισμένες προσπάθειες αντιμετώπισης των σημαντικών ευρωπαϊκών προκλήσεων (π.χ. γήρανση του πληθυσμού, αυξανόμενο φόρτο ασθενειών, άνισα και μη βιώσιμα συστήματα παροχής υγείας και φροντίδας, μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας και της φροντίδας) είχαν οικονομικά οφέλη, αλλά και οφέλη συνεργασίας με διεθνώς αναγνωρισμένες ερευνητικές κοινοπραξίες στον τομέα της υγείας. Οι Έλληνες συμμετέχοντες απέκτησαν πρόσβαση σε κλινικές εφαρμογές, στην ανάπτυξη και τον έλεγχο νέων θεραπειών, σε διαγνωστικά εργαλεία και στις καλύτερες πρακτικές στα συστήματα παροχής υπηρεσιών υγείας και φροντίδας.