Μελέτη συνδέει τη μεγάλη πρόσληψη ακρυλαμιδίου κατά την εγκυμοσύνη με νεογνά μειωμένου βάρους

Η κατανάλωση τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε ακρυλαμίδιο, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνδέεται με τη γέννηση νεογνών χαμηλότερου βάρους και μικρότερης διαμέτρου κεφαλής. Αυτό είναι το συμπέρασμα διεθνούς μελέτης για τη διατροφή που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου NewGeneris (www.newgeneris.org) και δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Environmental Health Perspectives. Στη μελέτη συμμετείχαν ερευνητές από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Η μελέτη 'Birth Weight, Head Circumference, and Prenatal Exposure to Acrylamide from Maternal Diet: The European Prospective Mother-Child Study (NewGeneris)' (EHP, Oct 2012) είναι η πρώτη που εξετάζει την έκθεση σε ακρυλαμίδιο στην εγκυμοσύνη, και τις επιπτώσεις της στα νεογέννητα. Η μελέτη βασίστηκε σε 1.100 έγκυες γυναίκες και τα νεογνά τους από τη Δανία, την Αγγλία, την Ελλάδα, τη Νορβηγία και την Ισπανία. Το ακρυλαμίδιο μετρήθηκε στο αίμα του ομφαλίου λώρου των νεογνών με χρήση συγχρόνων βιολογικών τεχνικών, επιτρέποντας την εκτίμηση των επιπέδων έκθεσης κατά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης.

Στην έρευνα συμμετείχαν 21 ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Δρ Σ. Κυρτόπουλος, Δρ Μ. Μποτσιβάλη) και το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Μ. Κογεβίνας, Δρ Λ. Χατζή, Δρ Ε. Φθένου). Επικεφαλής της μελέτης ήταν το Κέντρο Έρευνας Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας (CREAL) της Βαρκελώνης και το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η διαφορά βάρους ανάμεσα σε νεογνά των οποίων οι μητέρες εκτέθηκαν σε υψηλά ποσά ακρυλαμιδίου και σε εκείνα με χαμηλή έκθεση φθάνει τα 132 γραμμάρια, ενώ η διαφορά στην περίμετρο της κεφαλής φθάνει τα 0,32 εκατοστά. Έχει, δε, αποδειχθεί ότι το χαμηλό βάρους του νεογέννητου συνδέεται με διάφορες αρνητικές εξελίξεις στην υγεία νωρίς ή αργότερα στη ζωή, όπως καρδιακές παθήσεις και διαβήτη. Επίσης η μειωμένη περίμετρος κεφαλής συνδέεται με καθυστέρηση στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.

Το ακρυλαμίδιο προσλαμβάνεται, συνήθως, μέσω τροφίμων όπως οι τηγανητές πατάτες, τα τσιπς (πατατάκια), τα μπισκότα, τα δημητριακά πρωινού και ο καφές. Σχηματίζεται κατά την παρασκευή τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, ειδικότερα κατά το τηγάνισμα, το φρυγάνισμα ή το ψήσιμο, και μάλιστα αυξάνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας και τον χρόνο παρασκευής. Η διατροφική έκθεση στο ακρυλαμίδιο κατά την εγκυμοσύνη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αυτό περνά τον πλακούντα και μπορεί να επηρεάσει το έμβρυο.

Σύμφωνα με τον Δρ. Σωτήρη Κυρτόπουλο (Διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας & Βιοτεχνολογίας, ΕΙΕ) 'το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με το επιστημονικό του έργο στον τομέα της περιβαλλοντικής υγείας και την ενεργό συμμετοχή του σε πρωτοποριακά ευρωπαϊκά έργα, όπως του NewGeneris, συμβάλλει στην προστασία της δημόσιας υγείας και μάλιστα της νέας γενιάς, ερευνώντας τους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται τα νεογνά, λόγω γενοτοξικών χημικών στα τρόφιμα και το περιβάλλοντος. Όπως προκύπτει από τις σχετικές μελέτες, οι κίνδυνοι μπορεί να ξεκινούν από την ενδομήτρια ζωή και τη διατροφή των μητέρων'.

Η υπεύθυνη για την εκτίμηση της διατροφικής έκθεσης μέσω ερωτηματολογίων στο πλαίσιο του NewGeneris, Δρ Μ. Μποτσιβάλη, αναφέρει ότι: 'H μελέτη αναδεικνύει τη σημασία της κατανάλωσης ορισμένων τροφίμων για την έκθεση στο ακρυλαμίδιο, ουσία με δυνητικές τοξικές επιδράσεις. Στη μελέτη εξετάστηκε επίσης η επίδραση και άλλων παραγόντων, όπως κοινωνικοί παράγοντες και ο τρόπος ζωής συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος. Η μέγιστη επίδραση του ακρυλαμιδίου στο βάρος των νεογνών που παρατηρήθηκε ήταν συγκρίσιμη ποσοτικά με εκείνη του καπνίσματος των μητέρων κατά την εγκυμοσύνη, γνωστή από άλλες μελέτες. Στην Ελλάδα (Κρήτη) η έκθεση σε ακρυλαμίδιο ήταν μεταξύ των χαμηλότερων της μελέτης, ενώ τα υψηλότερα ποσοστά βρέθηκαν στην Αγγλία και τα χαμηλότερα στη Δανία'.

Σημειώνεται πως το έργο NewGeneris συγχρηματοδοτήθηκε από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ και έχει στόχο τη διερεύνηση του ρόλου των χημικών ουσιών που προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής κατά την εγκυμοσύνη στην πρόκληση αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου και διαταραχών του ανοσοποιητικού συστήματος κατά την παιδική ηλικία καθώς και άλλων επιδράσεων κατά τη γέννηση. Συντονιστής του έργου είναι ο Καθ. Jos Kleinjans του Πανεπιστημίου του Μάαστριχτ.

Περισσότερες πληροφορίες: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Δρ Μ. Μποτσιβάλη, e-mail: mbotsi@eie.gr, τηλ.: 210 7273784).