Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες: Τα πρακτικά ενός πρωτότυπου συνεδρίου διαθέσιμα στην πλατφόρμα eProceedings του ΕΚΤ

Η Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες είναι μια εμπνευσμένη και πρωτότυπη διεπιστημονική δράση του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας η οποία προτείνει μια τολμηρή επαναδιαπραγμάτευση στο φορμάτ του ακαδημαϊκού συνεδρίου. Μέσω της υπηρεσίας ePublishing του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), η ψηφιακή παραγωγή της Εικαστικής Πορείας διατίθεται πλέον διαδικτυακά και μπορείτε να την εξερευνήσετε.

Η Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες πραγματοποιείται σε ετήσια βάση, από το 2007, στην ακριτική περιοχή των Πρεσπών. Ενεργοποιεί πρωτογενείς εικαστικές διαδικασίες στο σημείο που συγκλίνουν άνθρωποι, περιβάλλον, ιδέες και τέχνες- ένα είδος μουσείου χωρίς σύνορα, που χαρακτηρίζεται από νομαδικότητα και διασύνδεση με την τοπική κοινωνία.

Διοργανωτής της Πορείας είναι το 1ο Εργαστήριο Ζωγραφικής του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, με συντονιστή τον Γιάννη Ζιώγα, ζωγράφο, αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος και υπεύθυνο του Εργαστηρίου. Η επιμέλεια και τεκμηρίωση του ψηφιακού υλικού στην πλατφόρμα eProceedings έγινε από τη Δρ. Στέλλα Συλαίου, ακαδημαϊκή υπότροφο στο πλαίσιο ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου για την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην Εικαστική Πορεία.

Κείμενα και Αντικείμενα της Εικαστικής Πορείας προς τις Πρέσπες

Στο αρχείο τευχών της πλατφόρμας eProceedings του ΕΚΤ, θα βρείτε 5 τεύχη της Εικαστικής Πορείας προς τις Πρέσπες, ενώ προστίθεται διαρκώς νέο υλικό.

Στις εκδόσεις τεκμηριώνονται εικαστικές δράσεις που διερευνούν το τοπίο, την ιστορία, τον πολιτισμό και την οικολογική διάσταση της περιοχής, καθώς και κείμενα καλλιτεχνών και θεωρητικών τα οποία αποτυπώνουν τη σύγχρονη εικαστική σκέψη, έρευνα και καλλιτεχνική πρακτική. Κάθε χρόνο αναπτύσσεται και μια θεματική, η οποία προκύπτει μέσα από έρευνα πεδίου και διερευνά ζητήματα της σύγχρονης θεωρίας της τέχνης, όπως τοπίο, νομαδικότητα, πεδίο, όριο, σύνορα, ύλη, στίγμα, ιστορικό αποτύπωμα, κοινότητα.

«Το τοπίο και ο τόπος είναι ζητήματα που απασχολούν την εποχή μας, καθώς είναι συχνές οι αναφορές στην ουτοπία, δυστοπία, ετεροτοπία. Η σύγχρονη εποχή επιτάσσει τη διερεύνηση μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, το περιβάλλον και τον δημόσιο χώρο. Ο κεντρικός άξονας όλων των κεφαλαίων του τόμου είναι το δυναμικό τοπίο, φυσικό ή ανθρωπογενές, το οποίο εξελίσσεται στον χρόνο υφαίνοντας έναν λεπτόπλοκο ιστό με προσωπικές ή συλλογικές μνήμες που νοηματοδοτούνται με την βοήθεια της τέχνης και επικοινωνούνται στον επισκέπτη, θεατή, κοινωνό της τέχνης» σημειώνει στην Εισαγωγή του Τεύχους 4 η Στέλλα Συλαίου.

Με αναφορές στους flâneurs, τους ρομαντικούς και landscape καλλιτέχνες και επιρροές από την ψυχογεωγραφία, η Πορεία εμπνέεται από αρχαίες και σύγχρονες μυθολογίες πεζοπορίας: οδοιπορικά και προσκυνήματα, βιβλικές περιπλανήσεις, καταστασιακά ‘dérive’ και τις walking arts. Για τους καλλιτέχνες, η μετάβαση στην ύπαιθρο είναι κίνητρο να οριοθετήσουν ένα δικό τους καινοφανές πεδίο έρευνας και αποτελεί ένα είδους οδοιπορικό εικαστικής αυτογνωσίας. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι, για την ευρωπαϊκή τέχνη, η μετάβαση καλλιτεχνών για έμπνευση και εργασία στην ύπαιθρο είναι σχεδόν θεσμός: ο Ντελακρουά πάει στην Αλγερία, οι Μονέ, Ρενουάρ, Σεζάν, Βαν Γκόγκ στη γαλλική ύπαιθρο, ο Γκωγκέν στην Ταϊτή, οι Πικάσο και Ματίς στη Νότια Γαλλία. Αντίστοιχα, στο ελληνικό παράδειγμα, ο Γύζης και Λύτρας ταξιδεύουν και εμπνέονται από την Ανατολή, ο Παπαλουκάς πηγαίνει στο Άγιο Όρος, οι Μόραλης και Καπράλος στην Αίγινα.

Η πρωτοτυπία του εγχειρήματος του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία τέχνης ενεργοποιείται μια εστία πολιτισμικής έρευνας στην ύπαιθρο και μάλιστα στη μεθοριακή πραγματικότητα των Πρεσπών. Καινοτόμα είναι και η μέθοδος διάθεσης της ψηφιακής παραγωγής της Πορείας μέσω της Υπηρεσίας ΕΚΤ ePublishing, τόσο επειδή τα πρακτικά διατίθενται με όρους ανοικτής πρόσβασης, επιτρέποντάς σε όλους να γίνουν “συνοδοιπόροι” στην Πορεία, όσο και γιατί εισάγει το Τμήμα σε νέες, ψηφιακές ροές εργασίας για τη δημοσίευση της έρευνας που πραγματοποιείται.

Κατά τη διάρκεια των ετών συμμετείχαν στην Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες περισσότεροι από δύο χιλιάδες εικαστικοί και άλλοι καλλιτέχνες, επιστήμονες, ιστορικοί, ερευνητές, φοιτητές και φιλότεχνοι, καθιερώνοντας τις Πρέσπες ως ένα νέο περιφερειακό κέντρο πολιτιστικών ανταλλαγών και χτίζοντας δίκτυα μεταξύ των διδασκόντων και φοιτητών του Τμήματος, της τοπικής κοινωνίας, αλλά και της ευρύτερης ελληνικής, βαλκανικής και διεθνούς καλλιτεχνικής κοινότητας. Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Ζιώγας στο κεφάλαιο Καλλιτεχνοσύνη και εμπειρία του Τόμου 2 της Πορείας, «η καλλιτεχνική δράση, ακριβώς για να είναι στην ουσία της καλλιτεχνική και όχι μια ακόμη στεγνή φορμαλιστική προσέγγιση απευθύνεται στην κοινωνία των Πρεσπών και επιδιώκει να έρθει σε ουσιαστική ώσμωση με την κοινωνία της περιοχής. Επομένως η όλη δράση δομείται γύρω από καλλιτεχνικούς, εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς στόχους».

Η Υπηρεσία ΕΚΤ ePublishing του ΕΚΤ

Η Υπηρεσία ΕΚΤ ePublishing είναι μία ολοκληρωμένη δημόσια υπηρεσία για την ηλεκτρονική έκδοση επιστημονικού περιεχομένου. Η υπηρεσία συμβάλλει αποφασιστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της επιστημονικής εκδοτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, βελτιώνοντας την ακαδημαϊκή συνεργασία και επικοινωνία, και αναβαθμίζοντας την ποιότητα των εκδόσεων και των εκδοτικών πρακτικών, έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς καλές πρακτικές και πολιτικές στην επιστημονική επικοινωνία (scholarly communication), στην ψηφιακή έρευνα (digital research) και στις επιστημονικές εκδόσεις.

Στο διαδικτυακό περιβάλλον των ηλεκτρονικών εκδόσεων του ePublishing EKT φιλοξενούνται peer-reviewed επιστημονικά περιοδικά με ελεύθερα προσβάσιμο περιεχόμενο, επμελημένες μονογραφίες και πρακτικά συνεδρίων.

Η αναβάθμιση και επέκταση της πλατφόρμας eProceedings με νέες λειτουργικότητες, πραγματοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο της πράξης “Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας: Υποδομή Συσσώρευσης, Τεκμηρίωσης και Διάθεσης Ψηφιακού Περιεχομένου με διασφάλιση διαλειτουργικότητας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανοικτής πρόσβασης”. Η πράξη υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα” (ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους.