 |
|
Frunk Burnet,Καθηγητής Επικοινωνίας της Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αγγλίας Συνέντευξη |
|
|
Ο Frank Burnet εργάστηκε ως ηθοποιός και βιοχημικός έως το 2002, οπότε εκλέχθηκε πρώτος καθηγητής Επικοινωνίας της Επιστήμης σε πανεπιστήμιο της Βρετανίας στο ομώνυμο Τμήμα στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αγγλίας. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και επί μία πενταετία διετέλεσε συν-διευθυντής του Επιστημονικού Φεστιβάλ του Cheltenham. Παθιασμένος με την επινόηση νέων τρόπων εκλαΐκευσης της επιστήμης, συνεργάστηκε με την ομάδα που ανέπτυξε το διεθνή επιστημονικό διαγωνισμό FameLab και έχει επωμιστεί την εξάπλωσή του διεθνώς, πετυχαίνοντας, μέχρι στιγμής, τη διάδοσή του σε περισσότερες από δέκα χώρες. |
|
|
Πόσο κατανοητές είναι οι επιστήμες από το ευρύ κοινό; Ποιος ο ρόλος των επιστημόνων στη σύνδεση επιστήμης & κοινωνίας; Σύμφωνα με έρευνες σε όλον τον κόσμο, η μεγάλη πλειοψηφία του κοινού εντυπωσιάζεται και γοητεύεται από την επιστήμη, ενώ το κύριο μέσο για την επιστημονική πληροφόρηση είναι η τηλεόραση. Ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας είναι διττός: πρώτον, οφείλει να διασφαλίσει ότι το κοινό είναι ενήμερο σχετικά με τις πιθανές κοινωνικές επιπτώσεις της έρευνας. Δεύτερον, οι επιστήμονες πρέπει να διαθέσουν χρόνο για να συναντήσουν το κοινό που ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για την έρευνά τους και τις εφαρμογές της. Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις στην επικοινωνία της επιστήμης και πώς τις αντιμετωπίζετε; Η κύρια πρόκληση είναι, καταρχάς, να "απομακρυνθείς" αρκετά από ένα συγκεκριμένο κομμάτι της επιστήμης, ώστε να μπορέσεις να το δεις με τα μάτια ενός μη-εμπειρογνώμονα. Η δεύτερη πρόκληση είναι να επικοινωνείς τα μηνύματα με απλό και απομνημονεύσιμο τρόπο. Σε πολλές επικοινωνιακές πρωτοβουλίες επιχειρείται η διάχυση πολλών μηνυμάτων συγχρόνως. Η τρίτη πρόκληση είναι ο προσδιορισμός των ομάδων-στόχων του κοινού και ο σχεδιασμός πολιτικών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους. Πολλές πρωτοβουλίες ξεκινούν με την υπόθεση πως είναι εφικτό να σχεδιαστούν προγράμματα που προσελκύουν όλες τις ομάδες κοινού, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το εκπαιδευτικό επίπεδο, κ.ά. Τέλος, είναι κάποιες φορές δύσκολο να αξιολογήσεις εάν το επιλεγμένο κοινό εξέλαβε πραγματικά τα προσδοκώμενα μηνύματα. Για να γίνει αυτό, απαιτείται μια λεπτομερής αξιολόγηση. Πώς θα χαρακτηρίζατε την επικοινωνία της επιστήμης στην Ευρώπη, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο; Πολλές, αν και όχι όλες, οι ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν την κουλτούρα της επικοινωνίας της επιστήμης, καθώς και τις υποδομές για να την προωθήσουν μέσω επιστημονικών κέντρων και φεστιβάλ. Το ίδιο συμβαίνει, για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Βραζιλία, την Ινδία και την Αυστραλία. Η κύρια διαφορά μεταξύ των χωρών αυτών και της Ευρώπης είναι κατά πόσο το ενδιαφέρον στρέφεται στην εκπαίδευση και τη γοήτευση του κοινού, παρά στη δυνατότητα για συζήτηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων της έρευνας στην κοινωνία. Η Ευρώπη πρωτοπορεί στη δεύτερη κατεύθυνση, κυρίως επειδή πολίτες πολλών κρατών αντιδρούν στην εφαρμογή επιστημονικών καινοτομιών, όπως για παράδειγμα τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα. Πώς μπορεί να ξεπεραστεί ο σκεπτικισμός ή το χαμηλό ενδιαφέρον των πολιτών για τις επιστήμες; Η κύρια αλλαγή που απαιτείται είναι να αρχίσουμε να ακούμε τη γνώμη του κοινού για την επιστήμη, αντί να μιλάμε απλώς στο κοινό για την επιστήμη. Ο σκεπτικισμός οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην εντύπωση πως οι επιστήμονες προτιμούν να εργάζονται απομονωμένοι από την κοινωνία, και, συνεπώς, χωρίς να είναι πάντα υπόλογοι για αυτά που κάνουν. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό οι επιστήμονες να επικοινωνούν με το κοινό με τρόπο τέτοιο που να δημιουργείται εμπιστοσύνη και να προβάλλονται όχι μόνο τα αποτελέσματα της έρευνας, αλλά και τα κίνητρα και το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Μπορείτε να αναφέρετε κάποια επιτυχημένα παραδείγματα της προώθησης της επιστήμης στο κοινό; Θα προτιμούσα τη λέξη "σύνδεση" (engage) αντί της "προώθησης" (promote). Τα επιστημονικά κέντρα έχουν καταφέρει να φέρουν την επιστήμη κοντά στους πολίτες, ιδιαίτερα στα παιδιά, με νέους συναρπαστικούς τρόπους. Τα επιστημονικά φεστιβάλ είναι επίσης αρκετά επιτυχημένα στην πολύπλευρη προβολή της επιστήμης σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες. Η πρωτοβουλία του FameLab, στην οποία συμμετέχει σημαντικά και η Ελλάδα, δίνει τους επιστήμονες τη δυνατότητα να προσεγγίσουν ένα διαφορετικό κοινό, γεγονός που, όπως προανέφερα, είναι πολύ σημαντικό για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας. Τι θα συμβουλεύατε τους επιστήμονες που θέλουν να προβάλλουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στο ευρύ κοινό; Να σκεφτούν προσεκτικά τα χαρακτηριστικά του κοινού που προσπαθούν να προσεγγίσουν και να προσπαθήσουν να δουν την έρευνά τους από τη δική του πλευρά. Να μην προσπαθήσουν να προβάλουν όλες τις πτυχές της δουλειάς τους, αλλά να δουν την πρώτη προσέγγιση με το κοινό ως το πρώτο βήμα για την εξερεύνηση της επιστήμης, όχι ως ευκαιρία να εξηγήσουν όλες τις λεπτομέρειες. Να θυμούνται πως υπάρχουν πάντα δευτερογενείς πηγές για να κατευθύνουν όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα. Να δίνουν στο κοινό τη δυνατότητα να κάνει ερωτήσεις και να εκφράζει τη γνώμη του. Τέλος, να θυμούνται πως το κοινό ενδιαφέρεται τόσο για τους ίδιους τους επιστήμονες, όσο και για τη δουλειά τους, οπότε να μιλάνε για τα κίνητρα και τον τρόπο που επέλεξαν να κάνουν αυτό που κάνουν. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η εικόνα της επιστήμης στα μέσα επικοινωνίας; Οι επιστήμονες πρέπει να μάθουν πώς λειτουργούν τα μέσα επικοινωνίας και να αποκτήσουν τις δεξιότητες για να αξιοποιήσουν πλήρως τις ευκαιρίες δημοσιοποίησης της δουλειάς τους. Πολλοί επιστήμονες δέχονται να δώσουν κάποια συνέντευξη στα ΜΜΕ, χωρίς να σκέφτονται τί θέλουν να πουν ή πώς θα το πουν για να γίνει κατανοητό από τον δημοσιογράφο. Λίγες χώρες έχουν μεγάλο αριθμό δημοσιογράφων που εξειδικεύονται στην επιστήμη και εξαίρεση είναι αυτές, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, που διαθέτουν μεταπτυχιακά προγράμματα κατάρτισης στο αντικείμενο αυτό. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα παράδειγμα και για άλλες χώρες. |
|