Το ερευνητικό έργο HERO που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα IST της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει ως στόχο να μειώσει τον αριθμό των ατόμων που ξαναμπαίνουν στις φυλακές καθώς, σύμφωνα με έρευνες, το 60% των κρατουμένων επιστρέφει εντός των τειχών σε διάστημα δύο χρόνων από την ημέρα της αποφυλάκισής τους. Στις επιμέρους δραστηριότητες του έργου είναι η ανάπτυξη και η εφαρμογή εργαλείων πληροφορικής, τα οποία αφενός θα βοηθήσουν το προσωπικό των φυλακών να λάβει πιο εμπεριστατωμένες αποφάσεις σε θέματα υγιεινής και εκπαίδευσης των κρατουμένων, και αφετέρου θα προετοιμάσουν τους φυλακισμένους για την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Υπολογίζεται ότι σήμερα περισσότερα από 350 χιλιάδες άτομα είναι έγκλειστα σε σωφρονιστικά ιδρύματα της Γηραιάς Ηπείρου. Οι στατιστικές δείχνουν ότι το 70% των φυλακισμένων αντιμετωπίζει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό δεν διαθέτει στοιχειώδεις γνώσεις γραφής και αριθμητικής.
Το έργο HERO στοχεύει σε τρεις πληθυσμιακές κατηγορίες: σε νεαρής ηλικίας φυλακισμένους που έχουν μεγάλες πιθανότητες να διαπράξουν εκ νέου κάποιο αδίκημα, σε άτομα που βρίσκονται ήδη στη φυλακή, και σε πρώην τροφίμους που αποφυλακίστηκαν πρόσφατα. Η ερευνητική ομάδα του έργου έχει θέσει σε εφαρμογή πιλοτικά προγράμματα σε οκτώ ευρωπαϊκές φυλακές στη Μ.Βρετανία, την Ελλάδα, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Για τα νεαρά άτομα οι ερευνητές του έργου δημιούργησαν ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει ηλεκτρονικές υπηρεσίες μάθησης και υγείας. Η αρχή ότι η προσωπική ανάπτυξη των φυλακισμένων είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων και των ειδικών αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού σεμιναρίου δώδεκα εβδομάδων, όπου οι συμμετέχοντες διδάχθηκαν τραγούδι και σύνθεση, παραγωγή και επιμέλεια κινηματογραφικών ταινιών και τραγουδιών, καθώς και ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Στη συνέχεια, οι εθελοντές δημιούργησαν μια κινηματογραφική ταινία και ένα cd, και παρουσίασαν τις μουσικές τους συνθέσεις.
Σε άτομα που βρίσκονταν ήδη σε σωφρονιστικά ιδρύματα, τα μέλη του HERO παρείχαν υποστηρικτικές υπηρεσίες, προκειμένου να προσαρμοστούν ομαλά στη σκληρή ζωή των φυλακών δίχως να τους δημιουργηθούν ψυχικά τραύματα, και να προετοιμαστούν καλύτερα για την επανένταξή τους στην κοινωνία μετά την αποφυλάκιση. Για τους πρόσφατα αποφυλακισμένους, οι προσπάθειες των ερευνητών εστιάσθηκαν στην εύρεση στέγης και εργασίας. Στόχος αυτής της προσπάθειας ήταν οι πρώην φυλακισμένοι να προσαρμοστούν όσο το δυνατόν ταχύτερα και καλύτερα στην κανονική ζωή.
Επιπλέον, δημιουργήθηκε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων, που επέτρεπε την εφαρμογή εξατομικευμένων προγραμμάτων υγείας και εκπαίδευσης για τους φυλακισμένους, και στόχευε παράλληλα στην αποτελεσματικότερη υποστήριξη των πρώην κρατουμένων.
Ευοίωνα αποτελέσματα
Ήδη, εφαρμογές του προγράμματος υλοποιούνται στις φυλακές Hackney και Askham Grange της Μ.Βρετανίας, ενώ και η διοίκηση των φυλακών Brixton θέλει να υλοποιήσει παρόμοια πρωτοβουλία. Σύμφωνα με τον κ.Joe Cullen από το Ινστιτούτο Tavistock της Μ.Βρετανίας τα πλέον ενθαρρυντικά αποτελέσματα του HERO προήλθαν από τα νεαρά άτομα που είχαν πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν εκ νέου παραβατική συμπεριφορά: «Επειδή το έργο είχε μεγάλη ευελιξία, μας δόθηκε η δυνατότητα να συνεργαστούμε και με ειδικούς εκτός σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Δυστυχώς, όμως, δεν είχαμε τα ίδια αποτελέσματα με όλες τις ομάδες - στόχους. Οι διοικήσεις πολλών φυλακών φοβήθηκαν για την κακή δημοσιότητα που μπορεί να προκαλούσε αυτή η πρωτοβουλία, ενώ αρκετά στελέχη σωφρονιστικών ιδρυμάτων εξέφρασαν φόβους για το ενδεχόμενο παράνομης διακίνησης γυναικών μέσω του Διαδικτύου. Η εμπειρία μας έδειξε ότι η ουσιαστική δέσμευση των αρχών καθώς και η συνεργασία με τα μεσαία στελέχη των φυλακών είναι σημαντικές για την επιτυχία τέτοιων πρωτοβουλιών».
Μερικά από τα πλέον ενδιαφέροντα αποτελέσματα προέρχονται από σωφρονιστικά ιδρύματα που είχαν αυστηρούς περιορισμούς σε διάφορα θέματα, π.χ. στη δημιουργία on-line συστημάτων. Στις ανδρικές φυλακές υψίστης ασφαλείας της Χαλκίδας, οι κρατούμενοι δημιούργησαν ένα ηλεκτρονικό δελτίο ειδήσεων και δημιούργησαν ένα περιοδικό με θέματα ανδρικής υγιεινής, χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων του HERO.
Τα μέλη του έργου HERO θεωρούν ότι για να αξιοποιηθούν πλήρως οι τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών θα πρέπει τα σωφρονιστικά ιδρύματα να προχωρήσουν σε οργανωτικές αλλαγές. Οι αντιστάσεις στη χρήση της πληροφορικής στις φυλακές παραμένουν μεγάλες, όσο και οι φόβοι για θέματα ασφαλείας που μπορεί να προκύψουν μέσω της παράνομης χρήσης του Διαδικτύου. Επιπλέον, απαιτείται να υπάρξει η κατάλληλη πολιτική βούληση και φαντασία προκειμένου τέτοιες πρωτοβουλίες να φέρουν τα ανάλογα αποτελέσματα.