Τη συμφωνία προσχώρησης της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ) υπέγραψαν στις 19 Ιουλίου 2004 στην έδρα του ΕΟΔ στο Παρίσι, ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Δημήτρης Σιούφας και ο Γενικός Διευθυντής του ΕΟΔ κ. Jean-Jacques Dordain. Στην τελετή παρευρέθη ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Ιωάννης Τσουκαλάς.
Η ένταξη της Ελλάδας στον ΕΟΔ ως πλήρες μέλος αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για τη χώρα, στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας. 'Ως μέλος της ΕΕ και του ΕΟΔ θα βοηθήσουμε σε όλα τα επίπεδα διαμόρφωσης πολιτικής στα θέματα έρευνας, τεχνολογίας, βιομηχανίας του Διαστήματος, αλλά και ασφάλειας και άμυνας, όπως αυτά περιγράφονται στη Λευκή Βίβλο για το Διάστημα', δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Δ. Σιούφας μετά την υπογραφή της συμφωνίας.
Ο υπουργός Ανάπτυξης εκτίμησε ότι η προσχώρηση της Ελλάδας στον ΕΟΔ θα συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας και θα έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Τόνισε δε ότι 'Η Ελλάδα χρειάζεται να απεγκλωβιστεί από τους παραδοσιακούς κλάδους της οικονομίας και να ανοιχθεί σε νέους τομείς, όπως το Διάστημα, που δημιουργούν προστιθέμενη αξία, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζουν τα προϊόντα των παραδοσιακών κλάδων.'
Ο κ. Σιούφας επισήμανε ότι λόγω της εδαφικής μορφολογίας (ορεινή και νησιωτική) της Ελλάδας, της γεωγραφικής της θέση που την καθιστά πύλη της Ευρώπης προς την Μέση Ανατολή και την Ασία, και της γειτνίασής της με χώρες χωρίς αναπτυγμένη υποδομή, 'οι απαιτήσεις της χρήσης και ανάπτυξης εξειδικευμένων εφαρμογών της διαστημικής τεχνολογίας είναι αυξημένες, και μάλιστα σε κρίσιμους για την οικονομία τομείς, όπως η εμπορική ναυτιλία.. Οι τηλεπικοινωνίες, η δορυφορική πλοήγηση και η επισκόπηση της γης είναι οι κύριες προτεραιότητές μας'.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΕΟΔ κ. Jean-Jacques Dordain καλοσώρισε την Ελλάδα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, δηλώνοντας 'Προσβλέπουμε στην ενεργό συνεργασία με το νέο κράτος μέλος, σε διάφορους τομείς, περιλαμβανομένων των νέων ευρωπαϊκών διαστημικών προγραμμάτων που ετοιμάζονται για το μέλλον.' Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Ι. Τσουκαλάς υπογράμμισε: 'Θα πρέπει με πολύ προσεκτικό τρόπο να σχεδιάσουμε και να εκπονήσουμε το στρατηγικό σχέδιο, τόσο της συγκρότησης των επιτροπών που προβλέπονται στη συνθήκη προσχώρησης, όσο και το επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο θα μας επιτρέψει να εκμεταλλευθούμε τις δυνατότητες που δίνει ο ΕΟΔ για την ελληνική επιστήμη και οκονομία'.
Η πορεία για την ένταξη στον ΕΟΔ
Με την υπογραφή της συμφωνίας προσχώρησης επισφραγίζεται μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η Ελλάδα υπέβαλε αίτηση εισδοχής στον ΕΟΔ το 2003. Από το 2001, όμως, οι ελληνικοί φορείς συμμετέχουν με επιτυχία στα προαιρετικά προγράμματα του Οργανισμού, ARTES, GMES και GSTP. Η Ελλάδα αναμένεται να γίνει και τυπικά πλήρες μέλος του ΕΟΔ μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 2005, μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών σε εθνικό επίπεδο και την επικύρωση της συμφωνίας από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει μια μεταβατική περίοδος 6 ετών, στη διάρκεια της οποίας, βάσει ενός αμοιβαία αποδεκτού προγράμματος δράσης, θα επιδιωχθεί η ενίσχυση των σχετικών υποδομών και η υλοποίηση δράσεων για την προσαρμογή, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση φορέων-χρηστών (βιομηχανία, επιχειρήσεις, επιστημονική κοινότητα κ.ά.), με στόχο την αξιοποίηση των υπηρεσιών και προγραμμάτων του Οργανισμού.
Η 'ταυτότητα' του ΕΟΔ
Στόχος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, που ιδρύθηκε πριν από 35 χρόνια περίπου, είναι η προώθηση της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα του Διαστήματος και των εφαρμογών του αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς (επικοινωνίες, περιβάλλον, ανάπτυξη, κ.ά.). Σημειώνεται ότι ο ΕΟΔ έχει θέσει από το 2003 σε τροχιά γύρω από τον Αρη το δορυφόρο Mars Express και συμμετέχει στην κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.
Αν και άμεσα συνδεδεμένος με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΕΟΔ είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός, με μέλη και εκτός ΕΕ. Πλήρες μέλος του ΕΟΔ αναμένεται να γίνει σύντομα και το Λουξεμβούργο. Με τις νέες εντάξεις - της Ελλάδας και του Λουξεμβούργου - τα κράτη μέλη του Οργανισμού θα ανέρχονται πλέον σε 17 (15 κράτη-μέλη της ΕΕ, Ελβετία, Νορβηγία). Με τον ΕΟΔ συνεργάζονται, επίσης, ο Καναδάς και η Ουγγαρία.
Τα οφέλη της Ελλάδας από τη συμμετοχή της στον ΕΟΔ
Με την ένταξη στον ΕΟΔ ως πλήρες μέλος, η Ελλάδα θα συμμετέχει ισότιμα με τα υπόλοιπα κράτη μέλη στη λήψη αποφάσεων για τη χάραξη διαστημικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε περισσότερα προγράμματα του Οργανισμού, βελτιώνοντας έτσι την τεχνολογική βάση και την ανταγωνιστικότητά τους και δημιουργώντας θέσεις εργασίας για εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
Τα πανεπιστήμια και οι ερευνητικοί φορείς της χώρας θα έχουν επίσης πρόσβαση στα μεγάλα ευρωπαϊκά διαστημικά προγράμματα. Ορισμένες από τις εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΕΟΔ και έχουν σημασία για την Ελλάδα αφορούν τη διαχείριση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, όπως πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές δασών, τη χαρτογράφηση ευρείας κλίμακας, την επιτήρηση προστατευόμενων περιοχών, την εξασφάλιση ασφαλούς πλοήγησης, την ανάπτυξη τεχνογνωσίας για τη μελέτη της ατμόσφαιρας, την ευκολότερη διάδοση δεδομένων και πληροφοριών ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας με οφέλη στους τομείς της τηλεκπαίδευσης και της τηλεϊατρικής, καθώς και στην άμυνα και την ασφάλεια της χώρας.
Με τη Συμφωνία παρέχεται επίσης στην Ελλάδα η δυνατότητα εκπαίδευσης φοιτητών και επιστημονικού προσωπικού στις εγκαταστάσεις του ΕΟΔ, στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος υποτροφιών.