H αύξηση του αριθμού των ερευνητών και η ενίσχυση της κινητικότητάς τους, τόσο μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών όσο και μεταξύ ακαδημαϊκής και βιομηχανικής κοινότητας, αποτελούν επιτακτικές ανάγκες της ΕΕ, σύμφωνα με την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 'Οι ερευνητές στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας: Ένα επάγγελμα, πληθώρα σταδιοδρομιών', που δημοσιεύτηκε στις 18 Ιουλίου 2003.
Τη διαπίστωση αυτή επιβεβαίωσαν εξάλλου και τα συμπεράσματα σχετικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία στις 16-18 Ιουλίου 2003, στο πλαίσιο της ιταλικής προεδρίας.
Στόχος των πρόσφατων δράσεων της Επιτροπής είναι η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ερευνητικού δυναμικού της Ευρώπης και η αντιμετώπιση του φαινομένου 'brain drain' που θέλει τους Ευρωπαίους επιστήμονες να συνεχίζουν τη σταδιοδρομία τους εκτός ΕΕ. Σημειώνεται πως ενώ η ΕΕ 'παράγει' περισσότερους επιστήμονες από τις ΗΠΑ, με βάση τον αριθμό των διδακτορικών, το ποσοστό των απασχολούμενων στην έρευνα (5,36% του εργατικού δυναμικού) είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο των ΗΠΑ (8,66% του εργατικού δυναμικού)
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της Γ.Δ. Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Αχιλλέα Μητσό, οι δράσεις της ΕΕ πρέπει να εστιάσουν σε τέσσερις βασικούς άξονες: στην κατάρτιση και τη χρηματοδότηση των ερευνητών, στις μεθόδους πρόσληψης, στις συμβάσεις απασχόλησης και στους μηχανισμούς αξιολόγησης.
Ειδικότερα, προτείνεται η σύσταση ομάδας υψηλού επιπέδου για τη διερεύνηση ορθών πρακτικών για τις ευκαιρίες απασχόλησης και η ανάπτυξη του 'Χάρτη του Ευρωπαίου Ερευνητή' για τη διαχείριση των σταδιοδρομιών στην έρευνα. Επιπλέον, προβλέπεται η κατάρτιση ενός 'κώδικα συμπεριφοράς για την πρόσληψη ερευνητών', ώστε να αναβαθμιστούν οι διαδικασίες επιλογής.
Αλλα μέτρα που προωθούνται, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, είναι η ανάπτυξη ευρωπαϊκής πλατφόρμας κοινωνικού διαλόγου των ερευνητών, η διερεύνηση των ευρύτερων αναγκών της αγοράς και η συνεκτίμησή τους στην εξέλιξη της ερευνητικής εκπαίδευσης, καθώς και η καταγραφή και αναγνώριση επαγγελματικών επιτευγμάτων καθόλη τη σταδιοδρομία των ερευνητών με βάση 'κοινά κριτήρια ποιότητας'. Αναγκαία κρίνεται επίσης η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης και κοινωνικής ασφάλισης στους υποψήφιους διδάκτορες.
Όσον αφορά την κινητικότητα των ερευνητών, αναπτύσσονται σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως η ανάπτυξη της Πύλης για την Κινητικότητα των Ερευνητών και το ευρωπαϊκό δίκτυο κέντρων κινητικότητας. Επιπλέον, το 10% του συνολικού προϋπολογισμού του 6ου Προγράμματος Πλαισίου διατίθεται για δράσεις που αφορούν την κατάρτιση και την κινητικότητα των ερευνητών (1,6 δισ. ευρώ στο σύνολο των 17,5 δισ. του 6ου ΠΠ), παρουσιάζοντας αύξηση κατά 60% σε σχέση με τα κονδύλια των προηγούμενων Προγραμμάτων.