She Figures 2024: Επιμένουν οι ανισότητες των φύλων στην έρευνα και την καινοτομία παρά την πρόοδο στην εκπαίδευση και την απασχόληση

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την ισότητα των φύλων σε έρευνα και καινοτομία στην Ευρώπη παρουσιάζονται στην έκδοση ”She Figures 2024”, που ανακοινώθηκε την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2025, Διεθνή Ημέρα για τις Γυναίκες και τα Κορίτσια στην Επιστήμη. H εμβληματική έκθεση “She Figures” δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2003 κάθε τρία έτη. Τα αποτελέσματα για την Ελλάδα, συλλέγονται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) που αποτελεί και τον στατιστικό εκπρόσωπο της χώρας.

Η έκθεση She Figures 2024 αναλύει την κατάσταση της ισότητας των φύλων στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπογραμμίζοντας ότι παρά την πρόοδο, οι ανισότητες των φύλων στην έρευνα και την καινοτομία επιμένουν, απαιτώντας περαιτέρω δράσεις πολιτικής και υποστήριξης. 

Τα δεδομένα της έκθεσης ακολουθούν το «χρονολογικό ταξίδι» των γυναικών από την αποφοίτηση από διδακτορικές σπουδές έως τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και την απόκτηση θέσεων λήψης αποφάσεων, διερευνώντας παράλληλα τις διαφορές στις συνθήκες εργασίας γυναικών και ανδρών στους τομείς έρευνας και καινοτομίας.

Πανεπιστημιακή εκπαίδευση 

Οι γυναίκες έχουν υψηλότερα ποσοστά ολοκλήρωσης των σπουδών τους στα πανεπιστήμια συγκριτικά με τους άνδρες, ωστόσο λιγότερες συνεχίζουν σε διδακτορικό επίπεδο, ιδιαίτερα στους τομείς STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά).

Στην Ευρώπη, οι γυναίκες αποτελούν το 48% των διδακτόρων, αλλά παραμένουν υποεκπροσωπούμενες στην πληροφορική, τη μηχανική και τις κατασκευές.

Απασχόληση στην Επιστήμη και την Τεχνολογία

Οι γυναίκες εργάζονται περισσότερο σε θέσεις απασχόλησης έντασης γνώσης (46%) από ό,τι οι άνδρες (30%). 

Ωστόσο, οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 25% των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών στους τομείς Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε&Α), ποσοστό 61% των γυναικών που απασχολούνται σε Ε&Α καταλαμβάνουν ερευνητικές θέσεις, ενώ ποσοστό 39% θέσεις τεχνικής ή διοικητικής υποστήριξης. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους άνδρες είναι 66% και 34%. 

Συνθήκες Εργασίας και Καριέρα

Στον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το 19% τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών απασχολούνται σε «επισφαλείς θέσεις». Οι γυναίκες ερευνήτριες εργάζονται συχνότερα με μερική απασχόληση (20%) από ό,τι οι άνδρες (15%). 

Μεταξύ των χωρών της ΕΕ καταγράφεται σημαντική διαφοροποίηση -από 14% έως 85%- στο ποσοστό υιοθέτησης μέτρων και δράσεων ενίσχυσης για την ισότητα των φύλων από τα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα, όπως αναφέρεται στις ιστοσελίδες τους. Η Ελλάδα έχει ποσοστό 50%.   

Όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στις διάφορες βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, καθώς και τη συμμετοχή τους στα όργανα διοίκησης των Πανεπιστημίων, οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 30% των καθηγητών πανεπιστημίου Α βαθμίδας και μόλις το 22% των πρυτάνεων.

Έρευνα και Καινοτομία

Οι γυναίκες δημοσιεύουν λιγότερες επιστημονικές εργασίες από τους άνδρες, ενώ οι ανισότητες αυξάνονται σε ανώτερα στάδια της καριέρας τους.

Μόνο το 9% των εφευρετών που κατοχυρώνουν πατέντες είναι γυναίκες, με ελάχιστη βελτίωση την τελευταία δεκαετία.

Λιγότερο από το 2% των ερευνητικών έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη ενσωματώνουν τη διάσταση του φύλου στο περιεχόμενό τους.

Δείτε το σχετικό διάγραμμα της έκδοσης.

Τα στοιχεία της έκθεσης She Figures 2024 για την Ελλάδα διατίθενται εδώ: https://ec.europa.eu/assets/rtd/shefigures/2024/files/shefigures2024fiche-el.pdf

H συμβολή του ΕΚΤ σε θέματα ισότητας των φύλων

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), υποστηρίζει ενεργά, με σειρά δραστηριοτήτων και δράσεων, τον στόχο της ισότιμης συμμετοχής των γυναικών στο σύστημα έρευνας και καινοτομίας. Σε στατιστικό επίπεδο, το ΕΚΤ ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, παρακολουθεί και καταγράφει σε ετήσια βάση τη θέση των γυναικών σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης.

Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΚΤ αποτελεί και τον στατιστικό εκπρόσωπο της χώρας για την εμβληματική έκδοση της ΕΕ «She Figures», συμβάλλοντας στη διαμόρφωση των νέων εκδόσεων, συμπεριλαμβανομένης και της πιο πρόσφατης έκδοσης (2024), ενσωματώνοντας τα δεδομένα για τη συμμετοχή των γυναικών στους τομείς της έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας σε εθνικό επίπεδο.