Στην Ελλάδα θα κατασκευαστεί ένα από τα πρώτα επτά εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης (AI Factories) της Ευρώπης, καθώς εγκρίθηκε το εμβληματικό έργο "Pharos – The Greek AI Factory for accelerating AI innovation", που υπέβαλε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας AI Factories της Κοινής Επιχείρησης για την Ευρωπαϊκή Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων (EuroHPC Joint Undertaking). Στην ελληνική κοινοπραξία, η οποία συντονίζεται από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ).
Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για τη μετάβαση της Ελλάδας στην εποχή της ΤΝ, ενώ ενισχύεται σημαντικά το ελληνικό οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας.
Ο «Φάρος» θα αποτελέσει το σημείο συνάντησης της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα. Στόχος είναι η παραγωγή νέων υπηρεσιών με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) με έμφαση στους ακόλουθους τρεις τομείς: της Υγείας, της Ελληνικής Γλώσσας και του Πολιτισμού, καθώς και της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό θα συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη και στη συνεχή υποστήριξη ενός καινοτόμου και ανταγωνιστικού οικοσυστήματος νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Το έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ, ενώ θα χρηματοδοτηθεί κατά 50% από την Κοινή Επιχείρηση EuroHPC και κατά 50% από Εθνικούς Πόρους. Η έναρξή του έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο του 2025, με συνολική διάρκεια 36 μήνες.
Το έργο εντάσσεται στα εμβληματικά έργα του Σχεδίου για τη Μετάβαση της Ελλάδας στην εποχή της ΤΝ, που διαμορφώθηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου για την ΤΝ. Θα χρησιμοποιεί την υπολογιστική υποδομή υψηλών επιδόσεων του υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», επιτρέποντας την απρόσκοπτη συνεργασία με τις άλλες ευρωπαϊκές υποδομές.
Η συνεργασία των AI Factories όλων των χωρών, θα παρέχει τη δυνατότητα τα συνολικά παραγόμενα αποτελέσματα να χρησιμοποιούνται προς όφελος όλων των πολιτών της Ευρώπης.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του έργου θα δημιουργηθεί στη χώρα μας ένα οικοσύστημα βέλτιστων και καινοτόμων πρακτικών, το οποίο:
- θα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, παρέχοντας προηγμένους υπολογιστικούς πόρους, πρόσβαση σε μεγάλα δεδομένα, και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό,
- θα υποστηρίζει την ανάπτυξη προϊόντων ΤΝ υψηλής αξιοπιστίας και εναρμονισμένα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς TN (AI Act),
- θα προωθεί την καινοτομία στους τομείς έξυπνης εξειδίκευσης, όπως για παράδειγμα τη βιωσιμότητα με την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων για τη διαχείριση φυσικών πόρων και την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής,
- θα επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο, μέσα από προγράμματα κατάρτισης, αναβάθμισης δεξιοτήτων και προσέλκυσης ταλέντων στον τομέα της ΤΝ,
- θα διασφαλίζει την καινοτομία, μέσω διασύνδεσης με άλλες συναφείς πρωτοβουλίες, όπως τα European Digital Innovation Hubs (EDIHs), τα Data Spaces, τα Εθνικά Κέντρα Ικανοτήτων (NCCs), καθώς και καίρια έργα όπως το DeployAI, το ALT-EDIC4EU, το LLMs4EU μεταξύ άλλων,
- θα συμβάλλει στη δημιουργία ενός διασυνοριακού οικοσυστήματος καινοτομίας μέσω ΤΝ με πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Ο «Φάρος» θα υλοποιηθεί από την εθνική κοινοπραξία με επικεφαλής το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), και εταίρους το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών Δημόκριτος (ΕΚΕΦΕ-Δ), το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» και το Υπερταμείο/Growthfund, το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, σε άμεση συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού (Strategic Foresight) της Κυβέρνησης. Επιπλέον συμμετέχουν οι ακόλουθοι φορείς: Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (AΠΘ), το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), το Πανεπιστήμιο Πειραιώς (ΠΑΠΕΙ), το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) και η ΗΔΙΚΑ ΑΕ.
Στο πλαίσιο του έργου, το ΕΚΤ θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης σουίτας υπηρεσιών Τεχνητής Νοημοσύνης για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Στόχος είναι η δημιουργία χώρων δεδομένων για τη γλώσσα και τον πολιτισμό, η προετοιμασία δεδομένων για χρήση σε AI, η ανάπτυξη ανοικτών μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς και η υποστήριξη ΜμΕ μέσω εξειδικευμένων εργαλείων και περιβαλλόντων ανάπτυξης (sandboxes).
Τα πρώτα AI Factories στην Ευρώπη
Η ελληνική πρόταση "Pharos – The Greek AI Factory for accelerating AI innovation" αποτελεί μία από τις επτά προτάσεις που επέλεξε η EuroHPC για τη δημιουργία και λειτουργία των πρώτων AI Factories σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί μια στρατηγική κίνηση για την προώθηση της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, παρέχοντας τις απαραίτητες υποδομές και υπηρεσίες για την υποστήριξη ερευνητών, επιχειρήσεων και φορέων καινοτομίας.
Η επιλογή αυτών των 7 προτάσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο που ενισχύει την ανάπτυξη ενός ισχυρού οικοσυστήματος για την εκπαίδευση προηγμένων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και την ανάπτυξη λύσεων ΤΝ. Tα ΑΙ Factories αναμένεται να οδηγήσουν την Ευρώπη σε ηγετική θέση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης
Η πρώτη φάση των AI Factories αντιπροσωπεύει μια επένδυση ύψους 1,5 δισ. ευρώ, που συνδυάζει εθνική και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Το 50% του ποσού προέρχεται από την Ε.Ε., μέσω του Προγράμματος Ψηφιακή Ευρώπη για υποδομές ΤΝ και του Ορίζοντα Ευρώπη για υπηρεσίες ΤΝ.
Οι επιλεγμένες AI Factories θα φιλοξενηθούν σε κορυφαία ερευνητικά και τεχνολογικά κέντρα στην Ευρώπη:
- Βαρκελώνη, Ισπανία: "BSC AIF" στο Barcelona Supercomputing Centre
- Μπολόνια, Ιταλία: "IT4LIA" στο CINECA - Bologna Tecnopolo
- Kajaani, Φινλανδία: "LUMI AIF" στο CSC
- Bissen, Λουξεμβούργο: "Meluxina-AI" στο LuxProvide
- Linköping, Σουηδία: "MIMER" στο Πανεπιστήμιο του Linköping
- Στουτγκάρδη, Γερμανία: "HammerHAI" στο Πανεπιστήμιο της Στουτγκάρδης
- Αθήνα, Ελλάδα: "Pharos" στο GRNET
Τα εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης θα συγκεντρώσουν όλα όσα απαιτούνται για την επιτυχία στην ΤΝ: υπολογιστική ισχύς, δεδομένα και δεξιότητες. Θα παρέχουν πρόσβαση στην τεράστια υπολογιστική ισχύ που χρειάζονται οι νεοσύστατες επιχειρήσεις, η βιομηχανία και οι ερευνητές για να αναπτύξουν τα μοντέλα και τα συστήματά Τεχνητής Νοημοσύνης. Για παράδειγμα, ευρωπαϊκά μεγάλα γλωσσικά μοντέλα ή εξειδικευμένα κάθετα μοντέλα ΤΝ που εστιάζουν σε συγκεκριμένους τομείς ή τομείς.
Τα εργοστάσια ΤΝ θα ενισχύσουν τις νέες βιομηχανικές χρήσεις της ΤΝ και θα δώσουν την ευκαιρία στις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜμΕ, να αναπτυχθούν σε βασικούς στρατηγικούς τομείς για την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της υγείας και των βιοεπιστημών, της μεταποίησης, του κλίματος και του περιβάλλοντος, της χρηματοδότησης, των συστημάτων αυτοκινητοβιομηχανίας και των αυτόνομων συστημάτων, της κυβερνοασφάλειας, της αγροτεχνολογίας και των γεωργικών ειδών διατροφής, της εκπαίδευσης, των τεχνών και του πολιτισμού, της πράσινης οικονομίας και του Διαστήματος.
Τα οικοσυστήματα τεχνητής νοημοσύνης αναμένεται να αναπτυχθούν γύρω από τους υπερυπολογιστές της EuroHPC, συνδέοντας πανεπιστήμια και πανεπιστήμια, κέντρα υπερυπολογιστών, τη βιομηχανία και οικονομικούς παράγοντες. Αυτό θα συνδέσει την αριστεία και τις δεξιότητες με τις οικονομικές ευκαιρίες που απαιτούνται για την ανάπτυξη και την επέκταση των επιχειρήσεων.
Links
- Pharos - The Greek AI Factory for accelerating AI innovation
- Κοινό Δελτίο Τύπου Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και εταίρων ελληνικής κοινοπραξίας
- Δελτίο Τύπου της ΕΕ: Seven consortia selected to establish AI factories which will boost AI innovation in the EU
- Δελτίο Τύπου EuroHPC JU: Selection of the First Seven AI Factories to Drive Europe's Leadership in AI
