Μεγάλο το ενδιαφέρον των φορέων πολιτιστικού περιεχομένου στο διαδικτυακό σεμινάριο του ΕΚΤ για το SearchCulture.gr

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το πρώτο διαδικτυακό σεμινάριο γνωριμίας των φορέων περιεχομένου με τον εθνικό συσσωρευτή πολιτιστικού περιεχομένου SearchCulture.gr που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) στις 1 Δεκεμβρίου 2020. Το σεμινάριο παρακολούθησαν 250 άτομα, εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων, εργαζόμενοι σε μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχεία, υπουργεία, τοπική αυτοδιοίκηση, καθώς και ακαδημαϊκοί και ερευνητές από όλη την Ελλάδα.

Ε. Σαχίνη: «Κάθε έγκριτος φορέας που αποφασίζει να διαθέσει το ψηφιοποιημένο περιεχόμενό του στον συσσωρευτή, συμβάλλει στην αύξηση της συνολικής αξίας του»

Ανοίγοντας το σεμινάριο, η διευθύντρια του ΕΚΤ Δρ Εύη Σαχίνη καλωσόρισε τους συμμετέχοντες λέγοντας ότι «ο πολιτισμός είναι στοιχείο της ταυτότητάς μας. Οφείλουμε να τον αναδεικνύουμε και να τον κρατάμε ζωντανό κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Την άνοιξη, στο πρώτο κύμα της πανδημίας, όταν όλοι μας έπρεπε να προσαρμοστούμε σε νέους, πρωτόγνωρους τρόπους ζωής και εργασίας, αποφασίσαμε, έξω από προγραμματισμούς και χρονοδιαγράμματα, την ενίσχυση του SearchCulture.gr με νέες σημαντικές συλλογές από εσάς και την ανάπτυξη θεματικών συλλογών που από την εμπειρία μας ενισχύουν τη χρήση του πολιτιστικού υλικού, κυρίως από την εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και τους πολίτες ευρύτερα. Σήμερα γνωρίζουμε από τα στατιστικά τόσο της ίδιας της πύλης, όσο και από τα social media που χρησιμοποιήσαμε, ότι η αποδοχή είναι πολύ μεγάλη και αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενέργειες».

Παρακολουθήστε την ομιλία της διευθύντριας του ΕΚΤ στο κανάλι του οργανισμού στο YouTube

Στη συνέχεια, η Ε. Σαχίνη απηύθυνε πρόσκληση στους συμμετέχοντες φορείς, λέγοντας ότι «κάθε έγκριτος φορέας που αποφασίζει να διαθέσει το ψηφιοποιημένο περιεχόμενό του στον συσσωρευτή, συμβάλλει στην αύξηση της συνολικής αξίας του. Αξία που μοιράζεται εξίσου σε όλους τους φορείς που προσφέρουν περιεχόμενο. Σε αυτή την προσπάθεια δεν είμαστε εσείς και εμείς. Η προσπάθεια είναι κοινή. Είναι αυτή η δημοκρατική φύση του ψηφιακού χώρου και της ίδιας της τεχνολογίας, που επιτρέπει την υπέρβαση και αυξάνει τις δυνατότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και συνδημιουργίας». Η διευθύντρια του ΕΚΤ έκλεισε τον χαιρετισμό της λέγοντας ότι «ως Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, θεσμικός φορέας δημοσίου συμφέροντος, πλέον στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, διαθέτουμε την υποδομή, την τεχνογνωσία και τη χρηματοδότηση για να διαφυλάξουμε στο διηνεκές τα μεταδεδομένα και το ψηφιακό αποτύπωμα του πολιτισμού, ώστε να είναι προσβάσιμο από όλους. Αρκετοί από τους συμμετέχοντες, με τους οποίους έχουμε συναντηθεί στη διάρκεια της συνεργασίας μας, ή σε συνέδρια και παρουσίασεις, θα με έχετε ακούσει να αναφέρομαι στον στόχο της δημιουργίας ενός ενιαίου χώρου αναζήτησης ποιοτικού πολιτιστικού περιεχομένου, ενός ψηφιακού δημόσιου χώρου, που έρχεται από το μέλλον».

Γ. Αγγελάκη: «Τα 700.000 ψηφιακά τεκμήρια που συγκεντρώνονται στον συσσωρευτή καταδεικνύουν τον πλούτο και την πολυμορφία του ελληνικού πολιτισμού»

Παρακολουθήστε την παρουσίαση της Γ. Αγγελάκη στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Στη συνέχεια, η Γεωργία Αγγελάκη, υπεύθυνη από την πλευρά του ΕΚΤ για την ανάπτυξη του δικτύου των φορέων που συμμετέχουν στο SearchCulture.gr, ανέτρεξε στο ιστορικό ανάπτυξής του, στον ρόλο του ΕΚΤ ως εθνικού συσσωρευτή για την ευρωπαϊκή πλατφόρμα Europeana και αναφέρθηκε στους 69 φορείς, τα είδη των συλλογών και τους τύπους περιεχομένου που μπορεί να βρει κανείς στον εθνικό συσσωρευτή. Τέλος, παρουσίασε τα βήματα για την ένταξη των συλλογών των φορέων στον εθνικό συσσωρευτή και συνόψισε τα οφέλη από τη συμμετοχή των φορέων στο SearchCulture.gr. 700.000 τεκμήρια, που καλύπτουν πάνω από 3.000 χρόνια ιστορίας και περιλαμβάνουν αρχεία βίντεο, εικόνας, ήχου, από πολύ διαφορετικές θεματικές, όπως αρχαιολογία, λαογραφία, ιστορικά αρχεία, εικαστικές τέχνες, καταδεικνύουν, όπως είπε, τον πλούτο και την πολυμορφία του ελληνικού πολιτισμού και των τεκμηρίων που συλλέγονται στον εθνικό συσσωρευτή.

Χ. Γεωργιάδης & Α. Παπανότη: «Ανακαλύψτε όσα συμβαίνουν στην αφανή πλευρά του συσσωρευτή»

Οι δύο παρουσιάσεις που ακολούθησαν είχαν ως στόχο να αναδειχθεί η επιστημονική εργασία που γίνεται στην αφανή πλευρά του συσσωρευτή και η οποία προσδίδει αξία στα ετερογενή δεδομένα που συλλέγονται και τα καθιστούν αναζητήσιμα με πολλαπλούς και έξυπνους τρόπους.

Παρακολουθήστε την παρουσίαση του Χ. Γεωργιάδη στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Παίρνοντας τον λόγο ο Δρ Χάρης Γεωργιάδης, μηχανικός λογισμικού στο ΕΚΤ και επιστημονικός υπεύθυνος του συσσωρευτή, παρουσίασε αρχικά την τεχνική υποδομή του συσσωρευτή, η οποία αποτελείται από σύστημα συγκομιδής των μεταδεδομένων και των αρχείων προεπισκόπησης, εργαλεία κανονικοποίησης και εμπλουτισμού των δεδομένων, την πύλη ενιαίας αναζήτησης και τους μηχανισμούς διάθεσης των συλλογών μέσω προγραμματιστικών διεπαφών API και OAI-PMH στη Europeana και σε άλλες εφαρμογές, ώστε το σύνολο του υλικού να καθίσταται διαθέσιμο με ανοικτό τρόπο για επαναχρησιμοποίηση. Ο Χ. Γεωργιάδης παρουσίασε ακόμη τα δύο κείμενα προδιαγραφών για φορείς που διαθέτουν ψηφιακές συλλογές ή που ξεκινούν κάποιο έργο ψηφιοποίησης, τα οποία έχει εκδώσει το ΕΚΤ. Οι προδιαγραφές παρουσιάζουν τις απαραίτητες απαιτήσεις διαλειτουργικότητας και ποιότητας για τα συστήματα διάθεσης περιεχομένου, τα προς διάθεση μεταδεδομένα και τα ψηφιακά αρχεία, που μεγιστοποιούν την ευρεσιμότητα, την αξιοποίηση και την επανάχρηση των συλλογών τους και καθιστούν δυνατή την ένταξή τους στον εθνικό συσσωρευτή πολιτιστικού περιεχομένου SearchCulture.gr και στη Europeana.

Ο πρώτος Οδηγός είναι πιο συνοπτικός και περιλαμβάνει τις «βασικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας για την ένταξη συλλογών στον Εθνικό Συσσωρευτή Ψηφιακών Πολιτιστικών Πόρων». Μέσα από τις συνοπτικές αυτές προδιαγραφές, στόχος είναι να καταστεί όσο το δυνατόν ευκολότερο ακόμη και σε παλαιά συστήματα, να υιοθετήσουν τις προδιαγραφές εκείνες που θα τα καταστήσουν διαλειτουργικά με τον εθνικό συσσωρευτή και θα δώσουν νέες δυνατότητες αναζητησιμότητας και ευρεσιμότητας στις συλλογές.

Ο δεύτερος Οδηγός «Καλές Πρακτικές και Προδιαγραφές διαλειτουργικότητας και ποιότητας για τη διαδικτυακή διάθεση ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου» καλύπτει μία ευρύτερη θεματολογία που άπτεται του συνόλου των πλέον σύγχρονων καλών πρακτικών ψηφιοποίησης και διάθεσης των ψηφιακών πόρων στο διαδίκτυο, όπως τη χρήση μόνιμων προσδιοριστών, την επιλογή κατάλληλων μηχαναγνώσιμων ανοικτών αδειών χρήσης, τη διάθεση των μεταδεδομένων σε πρότυπα σχήματα, τη χρήση λεξιλογίων και θησαυρών όρων στην τεκμηρίωση. Μέσα από την τήρηση ενιαίων προδιαγραφών επιτυγχάνεται σε εθνικό επίπεδο η υιοθέτηση μιας κοινής προσέγγισης σε θέματα διαλειτουργικότητας, ποιότητας της ψηφιοποίησης και της διαλειτουργικότητας.

Παρακολουθήστε την παρουσίαση της Α. Παπανότη στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Στη συνέχεια, η Αγάθη Παπανότη, υπεύθυνη από την πλευρά του ΕΚΤ για τους σημασιολογικούς εμπλουτισμούς, παρουσίασε τις πρότυπες διαδικασίες που συντελούνται στην αφανή πλευρά του συσσωρευτή, με τις οποίες τα ετερογενή δεδομένα που συλλέγονται από τα επιμέρους συστήματα των φορέων, κανονικοποιούνται και εμπλουτίζονται σημασιολογικά ως προς τις χρονολογίες και τις ιστορικές περιόδους, τα θέματα και τους τύπους του υλικού. Αυτό σημαίνει ενδεικτικά ότι όλες οι χρονικές τιμές, όπως π.χ. «3ος αι π.Χ.» και «300 π.Χ.» μεταφράζονται συντακτικά σε ενιαίες τιμές και ταυτίζονται σημασιολογικά.

Οι διαδικασίες ομογενοποίησης και εμπλουτισμού δίνουν τη δυνατότητα στο σύνολο του υλικού να διασυνδέεται σημασιολογικά και να καθίσταται αναζητήσιμο με ομοιόμορφο τρόπο ως προς τα παραπάνω και να παρέχονται έξυπνα φίλτρα αναζήτησης, πλοήγησης και επιμερισμού των αποτελεσμάτων στους χρήστες. Οι σημασιολογικοί εμπλουτισμοί, επιπλέον, όπως παρουσίασε η Α. Παπανότη, κατέστησαν δυνατό να αναδειχθούν θεματικές ενότητες που παρουσιάζουν θεματική συνάφεια και ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με υλικό προερχόμενο από διαφορετικούς φορείς. Έτσι αναπτύχθηκαν οι θεματικές εκθέσεις στο SearchCulture.gr, συνδυάζοντας, μέσω των φίλτρων, περιεχόμενο με υλικό από διαφορετικούς φορείς.  

Στο δεύτερο μέρος του σεμιναρίου, πήραν τον λόγο τρεις προσκεκλημένοι οι οποίοι μίλησαν από την πλευρά τους για την εμπειρία συμμετοχής και χρήσης του SearchCulture.gr.

Χ. Αποστολάκη: «Ελπίζουμε όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς να ενωθούν σε αυτή την εθνική πρωτοβουλία και να παρουσιάσουμε συνολικά το πλούσιο έργο μας στην Ελλάδα και εκτός»

Παρακολουθήστε την παρουσίαση της Χ. Αποστολάκη στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Η Χαρά Αποστολάκη, υπεύθυνη των συλλογών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος στα Χανιά, ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα ψηφιακά αρχεία που περιλαμβάνονται στο SearchCulture.gr, αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η πανδημία έστρεψε το κοινό στη διαδικτυακή πρόσβαση στις συλλογές. Ήταν ευτυχής συγκυρία, ανέφερε, η ένταξη του αρχείου του Ιδρύματος στο SearchCulture.gr, δεδομένου ότι αύξησε τα κανάλια εντοπισμού του υλικού τους από το ελληνικό και το διεθνές κοινό. Επισήμανε ακόμη ότι και η ίδια συνεχίζει να εντοπίζει υλικό ενδιαφέρον στο SearchCulture.gr σχετικό με τη ζωή και το έργο του Ελ. Βενιζέλου σε άλλους φορείς, το οποίο δεν γνώριζε. Έκλεισε με τη σειρά της με την προτροπή «ελπίζουμε όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς να ενωθούν σε αυτή την εθνική πρωτοβουλία και να παρουσιάσουμε συνολικά το πλούσιο έργο μας στην Ελλάδα και εκτός».

Δ. Μπουρίκος: «Και άλλοι φορείς να ενισχύσουν αυτή την προσπάθεια»

Παρακολουθήστε την παρουσίαση του Δ. Μπουρίκου στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Ο Δημήτρης Μπουρίκος, τελωνειακός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και υπ. διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου, παρουσίασε το πώς χρησιμοποιήθηκε το SearchCulture.gr ως εργαλείο έρευνας για την παραγωγή του επετειακού λευκώματος για τα 190 χρόνια ζωής των Ελληνικών Τελωνείων. Από την πλευρά του ερευνητή, ο Δ. Μπουρίκος αναφέρθηκε στη δυσκολία που ήγειρε η πανδημία για την αναζήτηση με φυσική παρουσία υλικού στα επιμέρους αρχεία, τα οποία ήταν κλειστά.

Ο Δ. Μπουρίκος ανέφερε ότι το SearchCulture.gr, παρέχοντας στην ομάδα του μια ενιαία πλατφόρμα εισόδου σε υλικό που αφορά άμεσα ή έμμεσα την τελωνειακή υπηρεσία, επιτάχυνε σημαντικά την έρευνά της. Επίσης, αναφέρθηκε και στη λειτουργικότητα του συσσωρευτή λέγοντας ότι μέσω των επιλογών «ΕΚΤ- ιστορική περίοδος» και «ΕΚΤ-τύπος τεκμηρίου» το SearchCulture.gr βοήθησε την ομάδα εργασίας στην ταξινόμηση του διαθέσιμου υλικού, διευκολύνοντας με αυτό τον τρόπο τη συγκριτική ανάλυση και παρουσίαση των τεκμηρίων. Λειτουργώντας ως ένας «ψηφιακός ερευνητικός βοηθός» ο συσσωρευτής, όπως είπε ο Δ. Μπουρίκος, συνέβαλε στην «ανάδυση» μοτίβων/ σχημάτων/πλαισίων ερμηνείας σχετικών με τη μελέτη της εξέλιξης του διοικητικού θεσμού των τελωνείων. Το παράδειγμα αυτής της συνεργασίας μεταξύ της ομάδας του SearchCulture.gr και του Δ. Μπουρίκου οδήγησε και στην πρώτη συνεργατική θεματική έκθεση στο SearchCulture.gr, με 516 τεκμήρια από 18 διαφορετικούς φορείς. Η θεματική είναι ενδεικτική της ευρείας θεματολογίας ερευνητικών ενδιαφερόντων που μπορεί να καλύψει το SearchCulture.gr. 

Έκλεισε δε την ομιλία του με την ευχή «και άλλοι φορείς να ενισχύσουν αυτή την προσπάθεια, συμμετέχοντας με ψηφιακό υλικό, προσφέροντας έτσι και σε διοικητικές αρχές, ένα σημαντικό υλικό τεκμηρίωσης που νομίζω δεν έχει μόνο ιστορική αξία αλλά και αξία μια ευρύτερης συζήτησης για το διοικητικό αναστοχασμό, τη θεώρηση του οράματος και της αποστολής των διοικητικών θεσμών μέσα σε ένα εξαιρετικά απαιτητικό και ιδιαίτερα απρόοπτο περιβάλλον, όπως αποδεικνύει και η τρέχουσα υγειονομική κρίση».

Δ. Γκένιου: «Οι πολιτιστικοί φορείς, διαθέτοντας τις συλλογές τους σε συσσωρευτές, συμβάλλουν στη μεταφορά γνώσης στη νέα γενιά»

Παρακολουθήστε την παρουσίαση της Δ. Γκένιου στο κανάλι του ΕΚΤ στο YouTube

Toν λόγο πήρε, τέλος, η Δώρα Γκένιου, βραβευμένη εκπαιδευτικός της μέσης εκπαίδευσης και πρέσβειρα της κοινότητας Europeana Education στην Ελλάδα, για να μιλήσει για τη σημασία της χρήσης των συσσωρευτών πολιτιστικού περιεχομένου - και συγκεκριμένα του SearchCulture.gr - και τους τρόπους αξιοποίησής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η Δ. Γκένιου αναφέρθηκε στους στόχους του Ψηφιακού Σχολείου, δηλαδή της ψηφιακής εθνικής πολιτικής για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, στο πλαίσιο του οποίου το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο ενέχει κομβικό ρόλο για τη δημιουργία ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων ψηφιακού εγγραμματισμού.  «Στο σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον, οι μαθητές, που είναι οι αυριανοί πολίτες αυτής της χώρας, καλούνται να αναπτύξουν δεξιότητες, όπως κριτική σκέψη, δημιουργικότητα και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων σε συνδυασμό με ψηφιακές δεξιότητες, δηλαδή να κάνουν χρήση της τεχνολογίας με αυτοπεποίθηση και κριτικό πνεύμα. Οι γενικές μηχανές αναζήτησης μάλιστα, δεν προσφέρουν την εξειδίκευση και ποικιλία που διαθέτουν οι συσσωρευτές έγκριτου περιεχομένου» ανέφερε η Δ. Γκένιου.

«Για τη δημιουργία ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων, οι μαθητές αναζητώντας υλικό μέσα από τους συσσωρευτές έρχονται σε επαφή με τους φορείς που διαθέτουν αυτό το υλικό, αξιοποιούν πρωτογενές και πρωτότυπο υλικό, καλούνται να σεβαστούν την έννοια των πνευματικών δικαιωμάτων και αδειών χρήσης και να αναπτύξουν νέα γνώση διαμορφώνοντας την ταυτότητα του πολίτη στη νέα ψηφιακή παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την πολιτιστική τους κληρονομιά» επισήμανε η Δ. Γκένιου, η οποία τόνισε ότι «οι πολιτιστικοί φορείς, διαθέτοντας τις συλλογές τους σε συσσωρευτές, συμβάλλουν στη μεταφορά γνώσης στη νέα γενιά, συντελώντας, με αυτόν τον τρόπο, στον εκδημοκρατισμό της γνώσης».

Στη συζήτηση που ακολούθησε υποβλήθηκαν πολύ θετικά σχόλια από τους συμμετέχοντες για το SearchCulture.gr και τον περαιτέρω εμπλουτισμό του περιεχομένου του, ιδέες για επόμενα εργαστήρια, κυρίως όσον αφορά τη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, και εκδηλώθηκε ενδιαφέρον συνεργασίας από αρκετούς φορείς. Η επιτυχία του σεμιναρίου καταδεικνύει το μεγάλο ενδιαφέρον συμμετοχής στην εθνική υποδομή και το ενδιαφέρον συστράτευσης των ελληνικών φορέων σε μια κοινή προσπάθεια για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού.

Το σεμινάριο ήταν το πρώτο από μία σειρά στοχευμένων σεμιναρίων που πραγματοποιεί το ΕΚΤ για επιμέρους κοινότητες ενδιαφέροντος, όπως για εκπαιδευτικούς και ερευνητές, καθώς και για επιμέρους θεματικές όπως η εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων και η υιοθέτηση κατάλληλων αδειών χρήσης για το υλικό.

Σημειώνεται ότι η αναβάθμιση και περαιτέρω επέκταση του SearchCulture.gr πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πράξης «Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας: Υποδομή Συσσώρευσης, Τεκμηρίωσης και Διάθεσης Ψηφιακού Περιεχομένου & Δεδομένων με διασφάλιση διαλειτουργικότητας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανοικτής πρόσβασης» που υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους.