Το αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος K. Βενιζέλος» στο SearchCulture.gr

Το αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος K. Βενιζέλος» που εδρεύει στα Χανιά, προστίθεται στο ήδη πλούσιο περιεχόμενο του Εθνικού Συσσωρευτή Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου SearchCulture.gr, που αναπτύσσει και διαθέτει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ). Με το ψηφιακό αρχείο «Ελευθέριος K. Βενιζέλος» ενισχύεται το δίκτυο φορέων που συμμετέχουν στο SearchCulture.gr, των οποίων ο αριθμός τώρα ανέρχεται στους 66.

Το αρχείο έχει συγχωνεύσει τρεις επιμέρους αρχειακές συλλογές, το προσωπικό αρχείο του Βενιζέλου, το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη και το αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού & Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) που σχετίζονται με τη ζωή και τη δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στο SearchCulture.gr θα βρείτε σχεδόν 50.000 τεκμήρια που περιλαμβάνουν αλληλογραφία, φωτογραφικό και χαρτογραφικό υλικό, ταχυδρομικές κάρτες, λιθογραφίες, κ.α. Το περιεχόμενο αυτό φωτίζει με μοναδικό τρόπο τόσο τη ζωή και το έργο του Βενιζέλου, αλλά και την ιστορική περίοδο των αρχών του 20ου αιώνα για το ελληνικό κράτος.

Η ζωή του Ελευθερίου Βενιζέλου μοιράζεται εξίσου μεταξύ του 19ου και του 20ου αιώνα. Έζησε την πλέον ταραγμένη περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας την οποία σφράγισε στο πέρασμά του, ενώ υπήρξε από τους πρωταγωνιστές μιας αποφασιστικής περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ανατρέξτε στο SearchCulture.gr και ανακαλύψτε χιλιάδες ιστορικά ντοκουμέντα για τη ζωή και τις δράσεις του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Κρήτη (1864-1909), για την περίοδο της πρωθυπουργίας του από το 1910 έως το 1920, για την εποχή που έζησε μακριά από την Ελλάδα (1921-1927) και για την περίοδο της επανόδου του Βενιζέλου στην ελληνική πολιτική σκηνή το 1928 μέχρι τον θάνατό του, στις 18 Μαρτίου του 1936.

Ειδικά για τη Μικρασιατική Εκστρατεία, περίπου 10.000 τεκμήρια στοιχειοθετούν μια αφήγηση-ντοκουμέντο για τις επιτυχίες, αλλά και την τραγική έκβαση της Εκστρατείας. Φωτογραφίες γνωστών αξιωματούχων που ηγήθηκαν της Εκστρατείας και στρατιωτών να αναπαύονται στα ερείπια των Σάρδεων, τηλεγραφήματα από και προς τον Βενιζέλο, σκηνές προέλασης του ελληνικού πυροβολικού στο αφιλόξενο τοπίο της Ανατολίας, σχέδια και φωτογραφίες γνωστών τοποθεσιών, όπως είναι το Εσκί Σεχίρ και το Αφιόν Καραχισάρ, εικονογραφούν με τρόπο μοναδικό αυτή την κρίσιμη περίοδο του ελληνισμού.  

Μέσα από τις προσωπικές και επιχειρησιακές επιστολές, τις χειρόγραφες σημειώσεις και τα αποκόμματα ελληνικού και διεθνούς τύπου, φωτίζεται η προσωπικότητα του χαρισματικού πολιτικού, του οποίου η πρωθυπουργία συμπίπτει με γεγονότα ιστορικής σημασίας.

Τέλος, στις συλλογές του Μουσείου - Οικίας "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος" θα βρείτε πολυάριθμα προσωπικά αντικείμενα του Βενιζέλου, τα οποία βρίσκονται στην οικία του στη Χαλέπα Χανίων. Το μουσειακό υλικό χωρίζεται στις κατηγορίες:  Έργα Τέχνης, Έπιπλα, Αντικείμενα, Φωτιστικά, Χαλιά, Υφάσματα – Ένδυση και Οχήματα.

Ανατρέξτε στον εθνικό συσσωρευτή ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου SearcCulture.gr, στο αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος K. Βενιζέλος» και ανακαλύψτε τη ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα πολιτικού. Η αναβάθμιση και επέκταση του SearchCulture.gr με νέες λειτουργικότητες, πραγματοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο της πράξης “Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας: Υποδομή Συσσώρευσης, Τεκμηρίωσης και Διάθεσης Ψηφιακού Περιεχομένου με διασφάλιση διαλειτουργικότητας, μακροχρόνιας διατήρησης και ανοικτής πρόσβασης”. Η πράξη υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα” (ΕΣΠΑ 2014-2020) και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους.

Η ζωή και το έργο του Βενιζέλου μέσα από τεκμήρια στο SearchCulture.gr

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη το 1864 και ήταν γιος του Κυριάκου Βενιζέλου και της Στυλιανής Πλουμιδάκη. Οι ηγετικές και πολιτικές του ικανότητες αναδείχθηκαν κατά την επανάσταση του 1897. Την περίοδο της Κρητικής πολιτείας (1898-1912) συνέβαλε στη διαμόρφωση του Κρητικού Συντάγματος, συγκρούσθηκε με τον Αρμοστή Γεώργιο για τις φιλελεύθερες αρχές του, κατέφυγε σε ένοπλη επανάσταση στο Θέρισο (1905) και πέτυχε την αντικατάσταση του Αρμοστή.

Στις μετέπειτα προσπάθειές του για ένωση με την Ελλάδα ισορροπούσε με ευελιξία ανάμεσα στην τόλμη και στη μετριοπάθεια. Το 1910 έληξε ο ρόλος του στα πολιτικά πράγματα της Κρητικής πολιτείας, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία στην Ελλάδα και συγκρότησε το “Κόμμα των Φιλελευθέρων”.

Τίτλος τεκμηρίου: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τους Κωνσταντίνο Μάνο και Κωνσταντίνο Φούμη στο Θέρισο
Πάροχος: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» - (Άδεια χρήσης: CC BY-NC 4.0)

Τον Οκτώβριο του 1910, αφού εγκατέλειψε την πρωθυπουργία της Κρήτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανέλαβε τη διακυβέρνηση στην Ελλάδα. Υπήρξε ο πρωτεργάτης της πολιτικής και οικονομικής ανόρθωσης και της νικηφόρας έκβασης των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913), που είχαν ως αποτέλεσμα τον εδαφικό διπλασιασμό της Ελλάδας και τη ριζική αλλαγή της διεθνούς της θέσης. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ήρθε σε ρήξη με το στέμμα για τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής, αλλά, με κόστος τον Εθνικό Διχασμό (1915-1917), επέβαλε την πολιτική του για είσοδο της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

Ως αντάλλαγμα για τη συμβολή της στις πολεμικές επιχειρήσεις των Συμμάχων η Ελλάδα κέρδισε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη και την Αρμοστεία της Σμύρνης (1919). Αλλά στις κρίσιμες εκλογές του Νοεμβρίου 1920 ο εξουθενωμένος από τους πολέμους και τις εσωτερικές συγκρούσεις ελληνικός λαός αποδοκίμασε την πολιτική του Βενιζέλου που λίγους μήνες πρίν είχε σαν αποτέλεσμα την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών. 

Τίτλος τεκμηρίου: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπογράφει τη Συνθήκη των Σεβρών
Πάροχος: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» - (Άδεια χρήσης: CC BY-NC 4.0)

Μετά την εκλογική του ήττα ο Βενιζέλος αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι. Στην εξουσία ανήλθαν οι αντίπαλοι του και στον θρόνο επιστρέφει ο Κωνσταντίνος. Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν σφοδρές αντιδράσεις στην ηγεσία, τον Τύπο και την κοινή γνώμη των συμμαχικών πρωτευουσών. Οι διάδοχοι του Βενιζέλου, που με τη φιλειρηνική δημαγωγία τους κέρδισαν τις εκλογές, αντί να σταματήσουν τον πόλεμο, όπως υπόσχονταν προεκλογικά, οδήγησαν τον ελληνικό στρατό σε μία καταστροφική εκστρατεία μέχρι τα πρόθυρα της Άγκυρας.

Μετά την καταστροφή η Ελλάδα αγωνίζεται να επιβιώσει. Σ’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές θυμάται πάλι τον άνθρωπο που είχε απομακρύνει δύο χρόνια πριν από την εξουσία. Η νέα κυβέρνηση των Αθηνών απευθύνεται στον Βενιζέλο και του ζητά να αναλάβει την εκπροσώπηση της χώρας στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στη Λωζάννη με την Τουρκία. Τον Ιούλιο του 1923 ο Βενιζέλος, υπογράφει τη Συνθήκη της Λωζάνης, αλλάζοντας τον προσανατολισμό της ελληνικής πολιτικής και το 1927 επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στο σπίτι της Χαλέπας, στα Χανιά.

Τίτλος τεκμηρίου: Χανιά. Οικία Ελευθερίου Βενιζέλου εις Χαλέπαν
Πάροχος: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» - (Άδεια χρήσης: CC BY-NC 4.0)

Η επάνοδος του Βενιζέλου στην ελληνική πολιτική σκηνή συνδυάστηκε με την περιφανή νίκη του στις εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928. Η τελευταία τετραετία της διακυβέρνησής του (1928-1932) ήταν περίοδος σταθερότητας και δημιουργίας. Κορυφαία επιτυχία το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας (1930). Το τέλος της σταδιοδρομίας του σημαδεύτηκε από την απόπειρα κατά της ζωής του (Ιούνιος 1933) και το αποτυχημένο κίνημα του Μαρτίου 1935. Αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου πέθανε στις 18 Μαρτίου 1936. Η απήχηση του θανάτου του ήταν μεγάλη. Σκηνές από την κηδεία του στα Χανιά συγκινούν ακόμα και σήμερα. 

Τίτλος τεκμηρίου: Χανιά. Κηδεία Ελευθερίου Βενιζέλου
Πάροχος: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» - (Άδεια χρήσης: CC BY-NC 4.0)

«Ειργάσθη ως μεγάλος, ωνειρεύθη ως μεγάλος και διεπραγματεύθη ως μεγάλος» δημοσίευε η πολιτική επιθεώρηση «Great Britain and East» , ενώ το News Letter του Εργατικού Κόμματος στην Αγγλία έγραφε  «… η ιστορία θα τον κρίνη ως άνδρα μεγάλου χαρακτήρος και εμπαθών φιλοδοξιών: ως επικήν φυσιογνωμίαν, της οποίας ο θρύλος θα επαυξάνει από γενεάς εις γενεάν, ως τον μεγαλύτερον, αδιαφιλονικήτως, όλων των συγχρόνων Ελλήνων» (Σιμόπουλος, Λονδίνο προς KY, ΑΠ 916/Στ/36 31.3.1936).

*Εισαγωγική φωτογραφία | Ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Βελιγράδι. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» - (Άδεια χρήσης: CC BY-NC 4.0)