Τα πρακτικά του διεθνούς συνεδρίου «Χώροι για το παιδί ή χώροι του παιδιού» διαθέσιμα στην πλατφόρμα eProceedings του ΕΚΤ

Σε μία νέα εκδοτική συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) προχώρησε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) για την ανοικτή διάθεση των πρακτικών του διεπιστημονικού διεθνούς συνεδρίου «Χώροι για το παιδί ή χώροι του παιδιού». Στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2017, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, συμμετείχαν 224 σύνεδροι και συζητήθηκαν θέματα που αφορούν τις αλλαγές στο παιδαγωγικό-χωρικό τοπίο της εκπαίδευσης και της αγωγής του παιδιού.

Η σχέση του παιδιού με τους χώρους εκπαίδευσης αλλά και με τον χώρο της πόλης συνιστά ιδιαίτερη πρόκληση στις συνθήκες της σύγχρονης καθημερινότητας. Η παιδοκεντρική αντίληψη για τον τρόπο ζωής και αγωγής του παιδιού γίνεται πιο σύνθετη και μετακινείται προς μία ισόρροπη αλλά και πολυδύναμη σχέση με το περιβάλλον του, στην οποία καλούνται να δώσουν νέες απαντήσεις η αρχιτεκτονική και η παιδαγωγική. Αλλά και πέρα από αυτή τη σχέση σχολείου-πόλης, στο πλαίσιο των θεσμοθετημένων διαδικασιών μάθησης, η πόλη συνιστά πεδίο εκδίπλωσης και άλλων πτυχών της ζωής του παιδιού και ιδιαίτερα εκείνων που συνδέονται με τη δραστηριότητα του παιχνιδιού.

Πώς εγγράφεται το παιχνίδι στον σύγχρονο αστικό χώρο; Με ποιους τρόπους συμμετέχει στη νοητική-κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού; Πώς το παιχνίδι εμπλουτίζει την αστική χωρική εμπειρία του παιδιού ενσωματώνοντας το στο χωρικό-πολιτισμικό γίγνεσθαι της πόλης;

Σε αυτούς τους προβληματισμούς επιχείρησε να απαντήσει το διεθνές συνέδριο που διοργάνωσαν τα Τμήματα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διοίκηση Ολικής Ποιότητας και Καινοτόμες Εφαρμογές στην Εκπαίδευση» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μαζί με τις Σχολές Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ και Πολυτεχνείου Κρήτης και το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Παιδαγωγοί, κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι, ψυχολόγοι, εικαστικοί και αρχιτέκτονες παρουσίασαν την έρευνά τους, αναδεικνύοντας σημαντικές πτυχές της σχέσης μάθησης και χώρου καθώς και τον ρόλο της χωρικής εμπειρίας στη δόμηση των γνωστικών και κοινωνικο-συναισθηματικών λειτουργιών του παιδιού, ενώ οι κεντρικοί ομιλητές του συνεδρίου, επιστήμονες με διεθνή αναγνώριση του ερευνητικού-θεωρητικού και υλοποιημένου-εφαρμοσμένου έργου τους, έθεσαν το πλαίσιο του προβληματισμού και άνοιξαν τη συζήτηση για τα μεγάλα θέματα των αλλαγών στο παιδαγωγικό-χωρικό τοπίο της εκπαίδευσης και της αγωγής του παιδιού.

Η Δήμητρα Κατσώτα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πατρών και ο αρχιτέκτονας Stephan Buerger παρουσίασαν μια στρατηγική επανασχεδιασμού και ανακατασκευής έξι χώρων στον αστικό ιστό της Αθήνας με στόχο την καλλιέργεια της κοινωνικής συνύπαρξης και των σωματικών δεξιοτήτων, της παρατήρησης και της εξερεύνησης. Οι μελετητές πρότειναν τη διασύνδεση αυτών των χώρων και τη δημιουργία ενός δικτύου παιχνιδιού, ανοικτού σε όλους αναβαθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο λειτουργικά, αισθητικά, παιδαγωγικά, κοινωνικά και πολιτικά τον δημόσιο χώρο της πόλης. Ο τίτλος της εισήγησής τους «Grounds of Play» είναι ενδεικτικός της πρόθεσής τους για πολλαπλές και συνεχείς εγγραφές του παιχνιδιού στην πόλη.

Ο Τάσος Μπίρης, ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, παρουσίασε «Το παράδειγμα του Βρεφονηπιακού Σταθμού του Δήμου Μαρκοπούλου: Το κτίριο ως καθημερινή διδακτική εμπειρία αρχιτεκτονικής για τους μικρούς χρήστες του», ενώ η Δόμνα-Μίκα Κακανά, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στην ομιλία της με θέμα «Ο χώρος ως τρίτος παιδαγωγός» αναφέρθηκε στο σύγχρονο ελληνικό νηπιαγωγείο και συγκεκριμένα στο κατά πόσο ο χώρος του φέρει τις ποιότητες που τον μετατρέπουν σε «τρίτο παιδαγωγό», δηλαδή σε ένα υλικό πεδίο μάθησης συμβάλλοντας στη σημερινή επιδιωκόμενη συνθήκη της βιωματικής, συνεργατικής παιδαγωγικής.

Ο Δημήτρης Γερμανός, καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην ομιλία του με θέμα «Δημιουργώντας τον χώρο του παιδιού στο σχολείο: η προσέγγιση από την πλευρά του χρήστη και ο παιδαγωγικός σχεδιασμός του χώρου» επικεντρώθηκε στο ελληνικό σχολικό κτίριο και υποστήριξε ότι το πρόβλημα βρίσκεται στον στατικό και αμετάβλητο χαρακτήρα του, στα φτωχά ερεθίσματα που προσφέρει στο παιδί. Τέλος, η Κυριακή Τσουκαλά, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στην παρουσίασή της με τίτλο: «Διαλογικότητα, εκπαίδευση, χώρος: Συμμετοχικές πρακτικές, σχεδιαστικές εκτροπές και μετασχηματιστική μάθηση» πρότεινε ως εργαλείο αναστοχασμού πάνω σε ζητήματα παιδαγωγικής ποιότητας του σχολικού χώρου τη διαλογικότητα, την πολυφωνία και την ετερογλωσσία.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου έγιναν δεκτές 116 εργασίες (99 ανακοινώσεις και 16 posters) οι οποίες ομαδοποιήθηκαν στις παρακάτω τέσσερις ενότητες με βάση την εξειδίκευση του θέματός τους:

• Μετασχηματισμοί των σχολικών χώρων και εκπαιδευτική αλλαγή
• Η πολυτροπική τομή χώρων εκπαίδευσης και πόλης
• Η πόλη ως περιβάλλον μάθησης και αγωγής
• Εισαγωγή καινοτομιών για αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος

Τα πρακτικά του συνεδρίου μόλις κυκλοφόρησαν σε ηλεκτρονική μορφή μέσω της πλατφόρμας eProceedings του ΕΚΤ, που αναδεικνύει τις δραστηριότητες των επιστημονικών φορέων και το έργο των Ελλήνων ερευνητών. Αναζητήστε το εισαγωγικό σημείωμα της συλλογικής έκδοσης, τις εισηγήσεις των κεντρικών ομιλητών και τις εργασίες των συνέδρων στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://bit.ly/2Trd3Oy.