Σταθμός βαθμονόμησης δορυφόρων αλτιμετρίας στη Γαύδο από το Πολυτεχνείο Κρήτης

02.05.2011

Το Εργαστήριο Γεωδαισίας και ΓεωΠληροφορικής του Πολυτεχνείου Κρήτης ίδρυσε το 2001, και λειτουργεί συνεχώς από το 2004, μόνιμο σταθμό για τη βαθμονόμηση δορυφόρων αλτιμετρίας στην ακριτική Γαύδο, νότια της Κρήτης. Η βαθμονόμηση αποσκοπεί στη σύγκριση των πρωτογενών δορυφορικών μετρήσεων (π.χ., υψόμετρο της θαλάσσιας στάθμης, ατμοσφαιρικές καθυστερήσεις των σημάτων, κ.ά.) με επίγειες μετρήσεις που λαμβάνονται από επιστημονικά όργανα εγκατεστημένα στη Γαύδο (π.χ., παλιρροιογράφοι, συστήματα δορυφορικού εντοπισμού, μετεωρολογικά όργανα, πομπός DORIS, μικροκυματικό αναμεταδότη, κ.ά). Αποτέλεσμα των συγκρίσεων αυτών είναι ο προσδιορισμός του απόλυτου σφάλματος των δορυφορικών μετρήσεων για τον προσδιορισμό της στάθμης της θαλάσσης και των μεταβολών της, με ακρίβεια χιλιοστού και σε παγκόσμια κλίμακα. Σήμερα, μετρήσεις από τους δορυφόρους Jason-1, Jason-2, Enivisat ελέγχονται από τον σταθμό και προγραμματίζονται για τους υπό εκτόξευση Sentinel-3 και SARAL/AltiKa.

Η λειτουργία του δορυφορικού σταθμού στη Γαύδο υποστηρίζεται από το έργο SOFIA (Enhancement of Crete's potential for a dedicated calibration facility for satellite radar altimeters and for tectonic deformation monitoring using continuously operating geodetic arrays). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, συγκεκριμένα, από το εξαιρετικά ανταγωνιστικό πρόγραμμα 'Ερευνητικό Δυναμικό' που ενισχύει τις άριστες ερευνητικές ομάδες σε περιφέρειες σύγκλισης/απόκεντρες περιφέρειες της Ευρώπης.

Ο σταθμός του Πολυτεχνείου Κρήτης στη Γαύδο είναι ένας από τους μόλις τέσσερις σταθμούς που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο για τη βαθμονόμηση δορυφορικών αλτιμέτρων. Οι υπόλοιποι είναι εγκατεστημένοι στη Γαλλία (Κορσική), στις Ηνωμένες Πολιτείες (Λος Αντζελες, Καλιφόρνια) και την Αυστραλία (Τασμανία). Επιπλέον, το Εργαστήριο, μέσω του σταθμού, παρακολουθεί με ακρίβεια τις γεωδυναμικές μετακινήσεις της Κρήτης καθώς και άλλες παραμορφώσεις του φλοιού της Γης (π.χ. καθιζήσεις εδάφους λόγω απόληψης υδάτων). Οι τελευταίες επιτυγχάνονται μέσω δικτύου μόνιμων δορυφορικών σταθμών GNSS (Global Navigation Satellite Systems) στην Κρήτη και με την επεξεργασία και ανάλυση δορυφορικών εικόνων Radar χρησιμοποιώντας συμβολομετρία.

Σύμφωνα με τον Καθηγητή Στέλιο Μερτίκα, συντονιστή του έργου SOFIA, σημαντική καινοτομία του έργου αποτελεί η κατασκευή ενός πρότυπου, σε παγκόσμια κλίμακα, ηλεκτρονικού μικροκυματικού αναμεταδότη (microwave transponder). Το όργανο αυτό θα λειτουργήσει ως ανεξάρτητη πηγή βαθμονόμησης δορυφόρων αλτιμετρίας. Στo πλαίσιο του έργου αναπτύσσονται, επίσης, αλγόριθμοι για τον ποιοτικό έλεγχο των δορυφορικών γεωδαιτικών μετρήσεων, με έμφαση στην ανίχνευση απότομων αλλά αμυδρών μεταβολών τους.

Τα αποτελέσματα του έργου, που ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 2011, αναμένεται να καταστήσουν την Κρήτη καινοτόμο περιφέρεια της Ευρώπης σε θέματα βαθμονόμησης δορυφόρων αλτιμετρίας, ενώ θα δημιουργηθεί ένα σύνολο δεδομένων για έρευνα στη μελέτη της αλλαγής του κλίματος της Γης, την Ωκεανογραφία, τη Γεωδαισία, τη Σεισμολογία, κ.ά. Το έργο ανταποκρίνεται, επίσης, στις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου και απόλυτου συστήματος παρατηρήσεων του πλανήτη μας με δορυφορικές και επίγειες μετρήσεις.