Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το σεμινάριο «Βιβλιοθήκη, ο κόσμος μου» που συνδιοργάνωσαν η Α΄ Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών (Γραφεία Πολιτιστικών Θεμάτων και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης), το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το ΕΚΤ και το ΤΕΙ Αθηνών, στις 14 Απριλίου 2016, στον χώρο της βιβλιοθήκης του ΕΚΤ, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το σεμινάριο που περιελάμβανε και βιωματικά εργαστήρια πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της καμπάνιας: «Απρίλιος 2016 – Μέρες Βιβλίου "Βιβλιοθήκη ο κόσμος μου"», που υλοποιεί κάθε χρόνο το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, και αντικείμενό του ήταν η ενημέρωση και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση βιβλιοθηκών - κάθε τύπου - στη σχολική πράξη, καθώς και στον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτιστικών και περιβαλλοντικών προγραμμάτων.
Το πλαίσιο της εκδήλωσης
Κάποιοι παρομοιάζουν τις βιβλιοθήκες με το σύμπαν που περιέχει τα πάντα. Άλλοι λένε ότι οι βιβλιοθήκες είναι οι διαδρομές και τα σταυροδρόμια της ανθρώπινης ιστορίας που μας οδήγησαν στις σύγχρονες κοινωνίες. Όπως και να έχει στα ράφια της βιβλιοθήκης υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία για τα πιο διαφορετικά θέματα. Βιβλία για τα παιδιά, με παραμύθια και φανταστικές ιστορίες γεμάτες δράκους, μάγισσες, βασιλιάδες και νεράιδες. Βιβλία για τα ζώα, τα φυτά, τη γη, τους ωκεανούς, τα άστρα. Βιβλία για όλες τις χώρες και τις συνήθειες των λαών. Βιβλία για την τεχνολογία και για όλες τις επιστήμες. Ωστόσο, μια σύγχρονη - σχολική - βιβλιοθήκη είναι ένας χώρος που δεν έχει μόνο ράφια με βιβλία αλλά και διαδίκτυο, wi-fi, επιτραπέζια παιχνίδια, υπολογιστές, ταμπλέτες και διαδραστικό πίνακα. Κυρίως όμως είναι ένας χώρος συνάντησης, εργασίας και συνεργασίας. Είναι ένας χώρος που συμμετέχουμε σε συζητήσεις, σε δημιουργικές ομάδες, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου, η Βιβλιοθήκη του ΕΚΤ, μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες επιστημονικών και τεχνολογικών περιοδικών στην Ελλάδα, άνοιξε τις πύλες της για το κοινό, και ως πόλος έλξης μαγνήτισε την προσοχή της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας.
Στην εκδήλωση συγκεντρώθηκαν ομιλητές από τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο αλλά και από τον κόσμο των βιβλιοθηκών και της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και συζήτησαν για την πολύπλευρη διείσδυση των Νέων Τεχνολογιών στον τομέα της - σύγχρονης - τυπικής Εκπαίδευσης και για το πώς αυτές μπορούν να μετασχηματίσουν - στο εγγύς μέλλον - τον ρόλο των Σχολικών Βιβλιοθηκών, διαμορφώνοντας ένα νέο, περισσότερο ελκυστικό και διαδραστικό εκπαιδευτικό παράδειγμα.
Το πρόγραμμα της ημερίδας ήταν δομημένο σε δύο ενότητες και το ενδιαφέρον περιεχόμενό του, φάνηκε να κεντρίζει από νωρίς την προσοχή των εκπαιδευτικών που συγκεντρώθηκαν στη βιβλιοθήκη του ΕΚΤ. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ενότητας, τοποθετήθηκαν, κατά σειρά, οι: Εύη Σαχίνη, Δάφνη Μάνεση, Μαρία Δημοπούλου, Παντελής Τσολάκος, Ειρήνη Βοκοτοπούλου, Γρηγόρης Χρυσοστομίδης και Καλλιόπη Κύρδη, ενώ στη δεύτερη ενότητα πραγματοποιήθηκαν παράλληλα βιωματικά εργαστήρια όπου οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για το πώς να χρησιμοποιούν τη σχολική βιβλιοθήκη αλλά και διάφορες υπηρεσίες, προγράμματα και εργαλεία για τον εμπλουτισμό των μαθημάτων τους.
Το βίντεο με τις εισηγήσεις του σεμιναρίου
Α' Μέρος: Εισηγήσεις
Η Διευθύντρια του ΕΚΤ, Εύη Σαχίνη, άνοιξε τον κύκλο των ομιλιών της εκδήλωσης και αφού απηύθυνε χαιρετισμό στο κοινό, αναφέρθηκε στον θεσμικό ρόλο του οργανισμού και τόνισε πως από το 1999 το ΕΚΤ συμμετέχει συστηματικά στα εγχώρια εκπαιδευτικά δρώμενα υποστηρίζοντας τις σχολικές βιβλιοθήκες με υποδομές και εργαλεία: "Εδώ και 17 χρόνια προσφέρουμε σημαντική τεχνογνωσία στην κοινότητα των σχολικών βιβλιοθηκών. Μέχρι σήμερα περισσότερες από 900 σχολικές βιβλιοθήκες έχουν προμηθευτεί και έχουν μάθει να αξιοποιούν το ΑΒΕΚΤ, ένα λογισμικό που βοηθάει στην καταλογογράφηση και τη διαχείριση του υλικού τους. Παράλληλα διαθέτουμε ανοικτά καταλόγους με εγκεκριμένο περιεχόμενο βιβλιοθηκών του ΥΠΠΕΘ".
Η διευθύντρια του ΕΚΤ, Εύη Σαχίνη
Η Ε. Σαχίνη στη συνέχεια της ομιλίας, αφού ανέδειξε τις σοβαρές ελλείψεις και τα προβλήματα που εμποδίζουν την ανάπτυξη ενός σύγχρονου περιβάλλοντος γνώσης στη σχολική βιβλιοθήκη, ανέλυσε τις σύγχρονες υπηρεσίες που έχει υλοποιήσει και προσφέρει το ΕΚΤ στην εκπαιδευτική κοινότητα με σκοπό την αναβάθμισή της παρεχόμενης παιδείας και έθεσε το πλαίσιο γύρω από το οποίο πρέπει να φανταστούμε στο σχολείο του αύριο, τη σχολική βιβλιοθήκη, ως ένα περιβάλλον με πλούσιο ψηφιακό και αναλογικό περιεχόμενο.
H Δάφνη Μάνεση, από το Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, του ΤΕΙ Αθηνών, επιχείρησε να αναδείξει τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από τη συνεργασία ενός βιβλιοθηκονόμου και ενός εκπαιδευτικού. Σύμφωνα με την Δ. Μάνεση η βιβλιοθήκη μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ενίσχυσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ως δημιουργικός χώρος ανταλλαγής απόψεων, μέσω του οποίου βιβλιοθηκονόμοι και εκπαιδευτικοί δουλεύοντας μαζί, μπορούν να ανεβάσουν το επίπεδο των μαθητών τους και να ενισχύσουν την ακαδημαϊκή τους δυνατότητα.
Η καθηγήτρια του ΤΕΙ Βιβλιοθηκονομίας, Δάφνη Μάνεση
Τη σκυτάλη της εκδήλωσης παρέλαβαν η Μαρία Δημοπούλου (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Α’ Διεύθυνση Αθήνας) και ο Παντελής Τσολάκος (Εκπαιδευτικός, 21ο Δημοτικό Σχολείο Ηλιούπολης) που παρουσίασαν την διαδικτυακή πλατφόρμα ΜΗΤΙΔΑ που ανέπτυξε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Η ΜΗΤΙΔΑ είναι ένα καινοτόμο, φιλικό και εύχρηστο διαδικτυακό περιβάλλον, ειδικά σχεδιασμένο για να υποβοηθήσει τη συνεργατική δραστηριότητα των εκπαιδευτικών στην ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου και την προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των μαθητών.
Η Μ. Δημοπούλου αναφέρθηκε στα 4 διαθέσιμα εργαλεία της πλατφόρμας και ανέδειξε τις ελεύθερα προσβάσιμες πηγές που διαθέτει η ηλεκτρονική υποδομή του ΕΚΤ τονίζοντας πως "η ΜΗΤΙΔΑ φιλοξενεί ψηφιακό περιεχόμενο που εξυπηρετεί διδακτικούς στόχους της σχολικής εκπαίδευσης και που μπορεί να ενταχθεί μέσα σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την υποστήριξη της διδασκαλίας και της μάθησης, σε τομείς όπως για παράδειγμα η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση".
Η Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Α' Διεύθυνση Π.Ε. Αθήνας), Μαρία Δημοπούλου και ο Εκπαιδευτικός Παντελής Τσολάκος
Στη συνέχεια, Ο Π. Τσολάκος πρόσθεσε ότι "οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν τις εφαρμογές και το επιστημονικά έγκριτο περιεχόμενο που φιλοξενεί η ΜΗΤΙΔΑ και εφόσον το επιθυμούν να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο σε 3 θεματικές περιοχές: «Νεότερη Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμός», «Αρχαία και Βυζαντινή Ιστορία και Πολιτισμός» και «Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον»".Κλείνοντας την παρουσίασή του ο κος Τσολάκος παρουσίασε μέρος του παραδειγματικού εκπαιδευτικού υλικού που ήδη έχει παραχθεί στις παραπάνω 3 θεματικές ενότητες, από μία ευρεία ομάδα χρηστών της πλατφόρμας που αποτελείται από εκπαιδευτικούς περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, καθηγητές μουσικής, βιβλιοθηκονόμους, ιστορικούς, φιλόλογους, αρχαιολόγους και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Στη συνέχεια ο Γρηγόρης Χρυσοστομίδης, Συντονιστής της καλοκαιρινής καμπάνιας της Εθνικής Βιβλιοθήκης, παρουσίασε εν συντομία το δίκτυο δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος το οποίο συνεχίζει την επιτυχημένη δράση της καλοκαιρινής εκστρατείας ανάγνωσης και δημιουργικότητας για παιδιά και έφηβους της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Future Library, ενώ η Ειρήνη Βοκοτοπούλου, Υπεύθυνη Σχεδιασμού της Δράσης της καλοκαιρινής εκστρατείας, παρουσίασε τα αποτελέσματα της δράσης των προηγούμενων χρόνων και αναφέρθηκε στον τρόπο οργάνωσης και υλοποίησης της φετινής καλοκαιρινής εκστρατείας σε 125 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα.
Η Υπεύθυνη της ιστοσελίδας www.bookbook.gr, Ειρήνη Βοκοτοπούλου και ο κος Γρηγόρης Χρυσοστομίδης από την Εθνική Βιβλιοθήκη
Η Ε. Βοκοτοπούλου αναφέρθηκε επίσης στο υλικό της ψηφιακής πλατφόρμας e-istories.gr που αποτελεί μέρος της πλατφόρμας Ψηφίδες. Το υλικό αυτό είναι κατάλληλο για τη διδασκαλία του μαθήματος της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου.
Η αυλαία της πρώτης ενότητας έπεσε με την Καλλιόπη Κύρδη, Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων, Α΄ Διεύθυνση Π.Ε. Αθήνας, να παρουσιάζει την διαδικτυακή πλατφόρμα Πρωτέας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας που περιέχει σενάρια για τη διδασκαλία της αρχαιοελληνικής και νεοελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Τα συγκεκριμένα σενάρια αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν από εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε διαδικτυακές κοινότητες για τρία χρόνια και προτείνονται ως παραδείγματα από τα οποία μπορούν να αντληθούν ιδέες, προκειμένου να διευκολυνθεί η δημιουργικότητα των εκπαιδευτικών.
Η Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων (Α' Διεύθυνση Π.Ε. Αθήνας), Καλιόπη Κύρδη
Β' Μέρος: Παράλληλα εργαστήρια
Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα, οι εκπαιδευτικοί συγκεντρώθηκαν εκ νέου σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους του ΕΙΕ για να συμμετάσχουν στα βιωματικά εργαστήρια της εκδήλωσης.
Στο πρώτο από τα εργαστήρια, η Ευγενία Βασιλακάκη και η Βαλεντίνη Μονιάρου Παπακωνσταντίνου από το Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του ΤΕΙ Αθηνών παρουσίασαν και ανέδειξαν τον ρόλο της Σχολικής Βιβλιοθήκης στην Εκπαίδευση. Στο συγκεκριμένο εργαστήριο παρουσιάστηκε ο σύγχρονος ρόλος του Βιβλιοθηκονόμου στη σχολική βιβλιοθήκη της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ αναδείχθηκε και η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ βιβλιοθηκονόμων και εκπαιδευτικών.
Εργαστήριο 1: Σενάρια αναζήτησης πρόσωπο με πρόσωπο "βιβλιοθηκονόμοι - εκπαιδευτικοί, χρήσιμες ανταλλαγές"
Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν οι τρόποι αναζήτησης πληροφορίας στο διαδίκτυο, τα κριτήρια για την αξιολόγηση των πληροφοριακών πόρων στο διαδίκτυο, αλλά και οι τρόποι προώθησης της βιβλιοθήκης στους μαθητές προκειμένου να την χρησιμοποιήσουν και να συμβουλευτούν το βιβλιοθηκονόμο για τις ανάγκες του μαθήματος (π.χ. αναζήτηση πληροφοριακού υλικού).
Στο δεύτερο εργαστήριο της εκδήλωσης, οι Γιάννης Κωτσάνης και Βασίλης Οικονόμου παρουσίασαν το πρόγραμμα: "Άνοιξε Σουσάμι". Παράλληλα η βιβλιοθηκονόμος, Φωτεινή Αβδελλή παρουσίασε το πρόγραμμα: "Πλανόδια Βιβλιοθήκη: Ένας διαφορετικός τρόπος ανάγνωσης, ψυχαγωγίας και δημιουργικής συμμετοχής των παιδιών".
“Το πρόγραμμα Άνοιξε Σουσάμι έχει ως βασικό σκοπό να φέρει τα λιγότερο προνομιούχα παιδιά σε άμεση επαφή με εκπαιδευτικά προγράμματα αξιοποίησης τεχνολογικών εφαρμογών, που συνήθως αποτελούν το πλεονέκτημα μαθητών ορισμένων μόνο σχολείων" τόνισε ο Γ. Κωτσάνης, Πληροφορικός και Επιστημονικός υπεύθυνος εκπαιδευτικής τεχνολογίας του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. "Αυτή η δυνατότητα, μέσα στο πλαίσιο της καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας και των κλίσεων κάθε παιδιού και σε συνδυασμό με τοπικές και υπερτοπικές δράσεις δικτύωσης και συνεργασιών, μπορεί να του προσφέρει σημαντική υποστήριξη στην ανάπτυξη ικανοτήτων του 21ου αιώνα. Ακόμη περισσότερο, μπορεί να προσφέρει την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα με ευρεία προοπτική, ανοιχτή στη διαφορετικότητα και χωρίς γεωγραφικά ή άλλα σύνορα" συμπλήρωσε ο Β. Οικονόμου, υπεύθυνος Πληροφοριακών και Οπτικοακουστικών Συστημάτων των Εκπαιδευτηρίων Δούκα.
Εργαστήρια 2 & 3: Κατά τη διάρκειά των δύο εργαστηρίων παρουσιάστηκαν τα προγράμματα "Σουσάμι Άνοιξε" και "Πλανόδια Βιβλιοθήκη"
Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου έγινε αρχικά μια σύντομη παρουσίαση του σκεπτικού και του θεωρητικού υποβάθρου στο οποίο βασίζεται το «Άνοιξε Σουσάμι» και επεξηγήθηκαν οι 4 βασικές συνιστώσες του προτεινόμενου δικαιώματος των παιδιών στον ψηφιακό γραμματισμό, με παράλληλη αναφορά στο μοντέλο που αναπτύχθηκε και στον τρόπο οργάνωσης του ψηφιακού περιβάλλοντος που το υποστηρίζει. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν ενδεικτικές δραστηριότητες στις ταμπλέτες του Δικτύου από τους συμμετέχοντες, χρησιμοποιώντας εφαρμογές - apps, με εστίαση στη δημιουργία ψηφιακού βιβλίου.
Τέλος στο τρίτο και τελευταίο εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης, από μέρους του ΕΚΤ, η Ελένη Αγγελίδη με την Αλεξία Παναγοπούλου και την Έλενας Λαγούδη, παρουσίασαν την πλατφόρμα του OpenΑΒΕΚΤ. Στο συγκεκριμένο εργαστήριο παρουσιάστηκαν οι βασικές προϋποθέσεις που χρειάζεται να πληρούνται για την υλοποίηση ενός διαδραστικού, σύγχρονου μαθήματος στο πλαίσιο του νέου ψηφιακού σχολείου. Έγινε μία συνοπτική παρουσίαση του openABEKT και των τρόπων με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ουσιαστική υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας από τις σχολικές βιβλιοθήκες.
Εργαστήριο 5: Η σχολική βιβλιοθήκη στην υπηρεσία ενός σύγχρονου, διαδραστικού μαθήματος με τη χρήση του openΑΒΕΚΤ
Στη συνέχεια, μοιράστηκαν στους συμμετέχοντες ολοκληρωμένα σενάρια χρήσης του openABEKT. Έγινε κεντρική επίδειξη της χρήσης του σεναρίου στο openABEKT ενώ στη συζήτηση που ακολούθησε επισημάνθηκε η ανάγκη οι σχολικές βιβλιοθήκες να: α) στελεχώνονται με καταρτισμένο προσωπικό, β) έχουν ισότιμη πρόσβαση σε ψηφιακό και συμβατικό περιεχόμενο αλλά και σε ανοικτές και συνδρομητικές ψηφιακές πηγές που χρησιμοποιούνται στην Γ’ Βάθμια εκπαίδευση, γ) συνεργαστούν με το δίκτυο δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών ώστε να ενισχύσουν με κάθε τρόπο τον θεσμικό τους ρόλου που είναι η υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας και δ) έχουν στη διάθεσή τους σύγχρονα & εύχρηστα εργαλεία που διαλειτουργούν με διαδικτυακές υποδομές και έγκριτο, ανοικτό ψηφιακό περιεχόμενο.
