Η ελληνική αριστεία στο Πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας την περίοδο 2007-2013

Τις επιδόσεις της ελληνικής συμμετοχής στο Πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (European Research Council) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον αντίκτυπο του Προγράμματος στην ενίσχυση της Έρευνας και Καινοτομίας στην Ελλάδα στη διάρκεια του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο (2007-2013) παρουσιάζει η νέα μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (EKT) "7 Years of Excellence in the European Research Area (2007-2013) - Τhe case of Greece". Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το ERC χορήγησε συνολικά 76 υποτροφίες σε Έλληνες ερευνητές, γεγονός που δίνει στην Ελλάδα τη 12η θέση στην κατάταξη συμμετοχής με βάση την εθνικότητα του Βασικού Ερευνητή.

Στην έκδοση, η οποία διατίθεται online (http://metrics.ekt.gr/el/node/179), παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, αναλυτικά στοιχεία για τη συμμετοχή των Ελλήνων ερευνητών στο πρόγραμμα, την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, την γεωγραφική κατανομή των πόρων, τη θέση της χώρας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες , καθώς και τα έργα στα οποία υπάρχει ελληνική συμμετοχή.

Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ERC υποστηρίζει την καινοτόμο έρευνα σε όλα τα επιστημονικά πεδία χρηματοδοτώντας ερευνητές ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή εθνικότητας, οι οποίοι διεξάγουν την έρευνά τους σε ένα κράτος-μέλος της ΕΕ ή σε κάποιο τρίτο κράτος που είναι συνδεδεμένο με το Πρόγραμμα. Το ERC λειτουργεί συμπληρωματικά αλλά δεν υποκαθιστά την εθνική χρηματοδότηση στην έρευνα.

Το Πρόγραμμα ενθαρρύνει την έρευνα που ωθείται από περιέργεια, διεπιστημονικότητα και διάθεση για ρίσκο, ενώ διακρίνεται για την ποιότητά της και προκαλεί τα σύνορα της γνώσης. Πιο συγκεκριμένα, το ERC προσφέρει σημαντική οικονομική ενίσχυση τόσο σε ερευνητές με ώριμη ερευνητική δραστηριότητα (ERC Advanced Grants), όσο και σε ανερχόμενους νέους ερευνητές (ERC Starting & Consolidator Grants).

Στο πλαίσιο του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο την περίοδο 2007-2013, το ERC χορήγησε συνολικά 76 υποτροφίες σε Έλληνες ερευνητές, γεγονός που δίνει στην Ελλάδα τη 12η θέση στην κατάταξη συμμετοχής με βάση την εθνικότητα του Βασικού Ερευνητή. Η Ελλάδα, όμως, κατέχει την 15η θέση μεταξύ των Κρατών-Μελών και των Συνδεδεμένων Χωρών ως προς τη συμμετοχή με βάση τoν αριθμό των εγκεκριμένων προτάσεων που αφορούν ερευνητές που φιλοξενούνται σε ελληνικά ιδρύματα, και αυτό γιατί από τις 76 υποτροφίες οι 41, πάνω δηλαδή από τις μισές, υποβλήθηκαν μέσω ιδρυμάτων του εξωτερικού.

Από το σύνολο των Ελλήνων υποτρόφων, το 56% και το 50% των Starting Grants και Advanced Grants υποτρόφων, αντίστοιχα, δραστηριοποιούνται στην έρευνα εκτός Ελλάδας. Η Ελλάδα φιλοξενεί, ακόμη, έναν υπότροφο του ERC άλλης εθνικότητας (από την Κύπρο). Από τις 36 υποτροφίες στην Ελλάδα, οι 22 ήταν Starting Grants και οι 14 Advanced Grants, ενώ οι 23 ήταν στις Φυσικές Επιστήμες και οι 12 στις Επιστήμες της Ζωής και μόνο μία πρόταση αφορούσε τις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατανομή των υποτροφιών του ERC σχετίζεται με το μέγεθος της χώρας (ως προς τον πληθυσμό και τον αριθμό των ερευνητών) και της επένδυσής της στην Έρευνα και Καινοτομία. Η στρατηγική του ERC, η οποία θέτει την αριστεία και την από κάτω προς τα πάνω (bottom up) πρωτοποριακή έρευνα στην καρδιά των ευρωπαϊκών ερευνητικών συστημάτων, έχει ήδη προσφέρει έμπνευση και στόχο για τις ελληνικές ερευνητικές προσπάθειες.

Ως προς τη χρηματοδότηση, μέσω του ERC έχουν επενδυθεί συνολικά 55,7 εκατ. ευρώ (0,8% του προϋπολογισμού του ERC) στην πρωτοποριακή έρευνα στην Ελλάδα σε έργα αριστείας που άπτονται της βασικής έρευνας ή τεχνολογικών προκλήσεων. Από αυτά, 27,35 εκατ. ευρώ (49% του προϋπολογισμού) δόθηκαν σε ανερχόμενους ερευνητές και 28,36 εκατ. ευρώ (51%) σε ερευνητές με ηγετικό έργο στον τομέα τους. Αναφορικά με τα πεδία έρευνας, 33,47 εκατ. ευρώ πήγαν στις Φυσικές Επιστήμες και τη Μηχανική, 21,06 εκατ. ευρώ στις Επιστήμες Υγείας και 1,18 εκατ. ευρώ σε ένα έργο στον τομέα των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών.

Η μελέτη "7 Years of Excellence in the European Research Area (2007-2013) - Τhe case of Greece" εντάσσεται στη σειρά εκδόσεων (Intelligence Reports) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης με αξιόπιστα στοιχεία και δείκτες που απορρέουν από τις δράσεις του ως Εθνικό Σημείο Επαφής για το 7ο ΠΠ.

Το ERC διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο και στον Ορίζοντα 2020 (το χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα την περίοδο 2014-2020), και ιδίως στην κατηγορία "Αριστεία στην Επιστημονική Βάση". Ο προϋπολογισμός του ERC στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 μεταξύ 2014-2020 είναι 13.095 δισ. ευρώ, είναι αυξημένος κατά περίπου 75% σε σχέση με το προηγούμενο 7o ΠΠ και αποτελεί το 17% του προϋπολογισμού του Ορίζοντα 2020. Tο EKT λειτουργεί ως Εθνικό Σημείο Επαφής για το νέο πρόγραμμα του ERC στον Ορίζοντα 2020 που είναι το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο για την έρευνα και καινοτομία στην ΕΕ την περίοδο 2014-2020.