Ανακοινώθηκαν οι 28 νικητές των Βραβείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Βραβεία Europa Nostra 2015, μεταξύ των οποίων και 3 ελληνικές προτάσεις που διακρίθηκαν για τα εξαιρετικά τους επιτεύγματα. Τα Βραβεία Europa Nostra θεωρούνται τα μεγαλύτερου κύρους βραβεία στην Ευρώπη στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, τιμώντας και προωθώντας τις καλύτερες πρακτικές που σχετίζονται με την διατήρηση και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την έρευνα, την εκπαίδευση και την επικοινωνία.
Οι 28 νικητές επελέγησαν ανάμεσα σε 263 αιτήσεις που υποβλήθηκαν από οργανισμούς και ιδιώτες από 29 χώρες, και τιμώνται για τα εξαιρετικά τους επιτεύγματα σε τέσσερις κατηγορίες: την αποκατάσταση, την έρευνα και ψηφιοποίηση, τη μακροχρόνια προσφορά στην πολιτιστική κληρονομιά, και την εκπαίδευση, κατάρτιση και ευαισθητοποίηση. Η εκδήλωση για την απονομή των ευρωπαϊκών βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς θα πραγματοποιηθεί στις 11 Ιουνίου στο Όσλο. Στην εκδήλωση, επτά από τους νικητές θα τιμηθούν με το Μεγάλο Βραβείο (Grand Prix), λαμβάνοντας 10.000 ευρώ έκαστος, ενώ ένας θα λάβει το Βραβείο Κοινού, το οποίο θα επιλεγεί μέσω διαδικτυακής ψηφοφορίας από την Europa Nostra.
Οι τρεις ελληνικές συμμετοχές που διακρίθηκαν είναι το Αρχοντικό Αντουάνικο, η Αποκατάσταση των ανεμόμυλων στο οροπέδιο του Λασιθίου στην Κρήτη και το έργο HERMES για την ψηφιακή διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ερμούπολης της Σύρου.
ΟΗ πρώτη διάκριση αφορά τις αναστηλωτικές επεμβάσεις στο αρχοντικό Αντουάνικο στην περιοχή Κάμπος της Χίου, το οποίο βρίσκεται σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πολιτιστικά τοπία της Ευρώπης. Οι κριτές εκτίμησαν ιδιαιτέρως την υψηλή ποιότητα των αναστηλωτικών εργασιών και θεώρησαν το έργο ως πρότυπο για ανάλογα έργα, τα οποία είναι απαραίτητα εάν πρόκειται να διατηρηθεί η αυθεντικότητα αυτής της πολύτιμης ιστορικής περιοχής. Η ελληνική πρόταση διακρίθηκε στην κατηγορία Αποκατάσταση.
Οι εργασίες στο Αντουάνικο περιελάμβαναν δομικές επισκευές, αποκατάσταση της κυρίως οικίας και μετατροπή βοηθητικών κτηρίων σε χώρους διαμονής, κυρίως για χρήση κατά τις διακοπές, όπως επίσης και εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης του συστήματος άρδευσης. Οι αναστηλωτικές επεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση ενός ολοκληρωμένου παραδείγματος ιστορικού συγκροτήματος με μοναδικό μικτό χαρακτήρα, ο οποίος συνδυάζει χρήσεις κατοικίας και αγροτικής παραγωγής.
Η δεύτερη ελληνική διάκριση αφορά την αποκατάσταση των ανεμόμυλων στο οροπέδιο του Λασιθίου. Κατά την περίοδο 1910-1950 κατασκευάστηκαν στην περιοχή περίπου 10.000 ανεμόμυλοι, ώστε να βοηθούν στην άρδευση του ρηχού εδάφους, οι περισσότεροι όμως δεν λειτουργούν τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω αναποτελεσματικότητας και έλλειψης συντήρησης. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα από τον μηχανολόγο μηχανικό Γεώργιο Χατζάκη, μπορεί να ανατρέψει την παρακμή τους. Ο Γ. Χατζάκης έχει επιτυχώς πειραματιστεί με περίπου 20 μύλους, ανοίγοντας μικρές οπές στα ιστία, τα οποία μπορούν να λειτουργούν ικανοποιητικά σε ανέμους χαμηλής έντασης. Σε ισχυρούς ανέμους οι οπές έχουν το πλεονέκτημα να μεγαλώνουν, μειώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο την ένταση του ανέμου και διασφαλίζοντας τη σωστή λειτουργία του μύλου.
Ελπίζεται ότι η τεχνική αυτή σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ανεμόμυλους του οροπεδίου, συμβάλλοντας στην επαναφορά πολλών μη χρησιμοποιούμενων ανεμόμυλων στη ζωή και την παραγωγική διαδικασία. Η προσεκτική μεθοδολογία των βελτιωτικών επεμβάσεων έχει ως αποτέλεσμα οι οπές στα ιστία να είναι πρακτικά αόρατες διά γυμνού οφθαλμού από κάτω. Η ανανεωμένη χρήση αυτών των ανεμόμυλων, οι οποίοι περιστρέφονται σε όλη την έκταση του τοπίου, αναμένεται να βελτιώσει την τοπική γεωργία και αισθητική, και να προσφέρει και μία φιλική προς το περιβάλλον τεχνική για την αποκατάσταση μύλων και την επανάχρησή τους αλλού στην Ευρώπη. Η ελληνική πρόταση διακρίθηκε στην κατηγορία Έρευνα και Ψηφιοποίηση.
Η τρίτη ελληνική διάκριση αφορά το έργο HERMES γνα εξειδικευμένο, πολλαπλών κριτήριων έργο ψηφιακής διαχείρισης και αποκατάστασης της πόλης της Ερμούπολης, το οποίο ήδη εφαρμόζεται από τον τοπικό Δήμο. Η Ερμούπολη είναι μοναδική, στον βαθμό που το κτηριακό της απόθεμα, αποτελούμενο από περισσότερα από 1.000 κτήρια, παραμένει ανέπαφο σχεδόν στο σύνολό του, από την ίδρυσή της πόλης (πριν 200 χρόνια) έως σήμερα.
Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός δωρεάν, ανοικτού κώδικα ιστότοπου για την προβολή του περιεχομένου της έρευνας. Συγκεκριμένα, έχει αναπτυχθεί ένα μοντέλο πολλών μεταβλητών για την αξιολόγηση και παρακολούθηση όλων των κτηρίων, καταγράφοντας δεδομένα έως και σε 192 πεδία για κάθε κτήριο, δημιουργώντας πολλαπλές διαστάσεις για την εξαγωγή, και στη συνέχεια την κατανόηση και ερμηνεία της ιστορίας κάθε κτηρίου, της τοποθεσίας του, της κατάστασής του, του σκοπού του στο παρόν και το παρελθόν, του ιδιοκτησιακού του καθεστώτος, της παθολογίας και της αρχιτεκτονικής του ποιότητας. Επίσης καταγράφεται η ευπάθεια κάθε κτηρίου στη φθορά ή ακόμα και στην κατάρρευση, και οι λεπτομέρειες είναι προσβάσιμες από το κοινό.
Το έργο αποτελεί υπόδειγμα για την διάδοση της αξίας της ψηφιοποίησης στη συλλογή και διατήρηση πληροφοριών σχετικά με την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Ευρώπης, και για τους τρόπους με τους οποίους η κατανόηση της πολυπλοκότητας του παρελθόντος και η ανταπόκρισή μας σε αυτή στο μέλλον μπορούν να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν βάση για δράση. Η ελληνική πρόταση διακρίθηκε στην κατηγορία Ερευνα και Ψηφιοποίηση.
Αναλυτικές πληροφορίες για όλους τους νικητές των Βραβείων είναι διαθέσιμες στη σχετική ιστοσελίδα των Βραβείων, ενώ είναι διαθέσιμες και φωτογραφίες και βίντεο από τον διαγωνισμό και τις βραβευμένες προτάσεις.
Το βραβείο είχε την υποστήριξη του προγράμματος Culture της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007-2013) και υποστηρίζεται τώρα από το νέο πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη (2014-2020).