Βραδιά του Eρευνητή 2013: το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών παρουσιάζει!

Με εννέα δημιουργικές και επιμορφωτικές παρουσιάσεις συμμετέχει το Εθνικό Ϊδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) στη Βραδιά του Ερευνητή που πραγματοποιείται στην Αθήνα, στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, από τις 18:00 έως τα μεσάνυχτα. Το κοινό θα έρθει σε άμεση επαφή με τους ερευνητές, ενώ θα γνωρίσει το επιστημονικό έργο και την κοινωνική προσφορά τους.

Κατά τη διάρκεια της βραδιάς, το ΕΙΕ θα συμμετάσχει με εννέα εκδηλώσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν ανηρτημένες παρουσιάσεις (posters), παρουσιάσεις και διαδραστικά δρώμενα. Τα Ινστιτούτα που θα παρουσιάσουν επιλεγμένες δράσεις τους στους επισκέπτες είναι αυτά της Βιολογίας Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας, των Ιστορικών Ερευνών, Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας και το Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας.

Ινστιτούτο Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας

Την εντονότερη παρουσία εκ μέρους ΕΙΕ κατέχει το Ινστιτούτο Βιολογίας Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας που λειτουργεί ως πόλος καινοτομίας μοναδικός στον ελλαδικό χώρο. Η δράση του, η οποία θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση με τίτλο «Από την ασθένεια στην καινοτόμο υγεία», εδράζεται στη διεπιφάνεια Χημείας και Βιολογίας και χαρακτηρίζεται από διεπιστημονικές προσεγγίσεις με στόχο την επίλυση θεμάτων αιχμής στους τομείς της υγείας και της βιοτεχνολογίας.

Το ΙΒΦΧΒ συνδυάζει τις προσεγγίσεις της σύγχρονης χημικής και βιολογικής έρευνας για την αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων. Πιο συγκεκριμένα, η Φαρμακευτική Χημεία και η Μοριακή και Κυτταρική Βιολογία τίθενται στην υπηρεσία της θεραπείας και πρόληψης εκφυλιστικών καταστάσεων και ασθενειών, όπως η γήρανση και ο καρκίνος. Οι ερευνητικοί στόχοι του Iνστιτούτου υποστηρίζονται και υλοποιούνται από υψηλού επιπέδου και δεξιοτήτων επιστημονικό δυναμικό.

Στο πλαίσιο αυτό θα πραγματοποιηθεί και η διαδραστική παρουσίαση «Συνθέτοντας το Ινστιτούτο μας με ... Puzzle». Μέσω της σύνθεσης ενός puzzle που θα αποτυπώνει τις δραστηριότητες και την καθημερινότητά του Ινστιτούτου, μικροί και μεγάλοι θα γνωρίσουν και κατανοήσουν την αποστολή του Ινστιτούτου.

Σειρά διαδραστικών παιχνιδιών Η/Υ μέσω των οποίων θα γνωριστούν με τα χημικά συστατικά της ζωής, θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν οι νεαροί (και όχι μόνο) επισκέπτες. Οι δραστηριότητες είναι βασισμένες στις εκπαιδευτικές πλατφόρμες PhET του Πανεπιστημίου του Κολοράντο και της 'TheConcordConsortium, Inc.' Για παράδειγμα, «φτιάξε ένα μόριο, δες το σε τρεις διαστάσεις, ακούμπησε το και μύρισε το», «οδήγησε το σκάφος σου μέσα σε μια πρωτεΐνη», «οδήγησε ένα ηλεκτρόνιο στο στόχο» και πολλά άλλα. Θα μοιραστούν φυλλάδια με οδηγίες για να συνεχιστεί το παιχνίδι και στο σπίτι.

Η επόμενη παρουσίαση θα έχει ως θέμα την «Kατάλυση και Πράσινη Χημεία στην υπηρεσία της αειφόρου ανάπτυξης», αντικείμενο το οποίο θέτει τη διατήρηση της ζωής του πλανήτη και των φυσικών πρώτων υλών ως θεμελιώδεις συνθήκες για την ανθρώπινη πρόοδο και ανάπτυξη. Η κατάλυση (ομοιογενής, ετερογενής, ενζυμική) δεν έχει μόνο βελτιώσει τον στρατηγικό σχεδιασμό, την αποτελεσματικότητα και το κόστος των χημικών συνθέσεων, αλλά έχει φέρει και περιβαλλοντικά οφέλη, μιας και η υψηλότερη εκλεκτικότητα των καταλυτικών αντιδράσεων εξασφαλίζει καλύτερη χρήση των πρώτων υλών, μικρότερη παραγωγή παραπροϊόντων και χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα την 'οικονομία ατόμων', μία από τις αρχές της πράσινης χημείας. Θα παρουσιαστούν έννοιες όπως η αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη, η «πράσινη» χημεία, η κατάλυση και η υδατική διφασική τεχνική, έτσι ώστε να γίνουν πιο κατανοητές από το κοινό.

Επιπλέον, οι επισκέπτες θα νιώσουν τη χαρά της ανακάλυψης μέσα από τις «κρυσταλλο...δρομίες φαρμάκων υπό το φως των ακτίνων-Χ». Θα μάθουν πώς μπορεί κανείς να εκμεταλλευτεί και να συνδυάσει τη νέα γνώση, τα καινοτόμα εργαλεία, τα τεχνολογικά επιτεύγματα από διαφορετικούς τομείς της επιστήμης (βιολογία, χημεία, ιατρική, φυσική, μηχανική, πληροφορική) για να καλύψει την ανάγκη για αποτελεσματική θεραπεία ή αντιμετώπιση ασθενειών. Τη βραδιά του ερευνητή θα «λάμψει» η αλήθεια για το πώς είναι δυνατόν τα εν δυνάμει φάρμακα να αγωνίζονται με τη βοήθεια ενός κρυστάλλου για την «πρώτη θέση»... υπό το φως των ακτίνων-X. . Με αυτό τον τρόπο θα παρουσιαστεί η μέθοδος του κατευθυνόμενου-από τη δομή-σχεδιασμού στην περίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.

Στη δράση «Ιnstruct-EL: H Εθνική ολοκληρωμένη ερευνητική υποδομή της Δομικής Βιολογίας» θα εστιάσει η έκτη παρουσίαση του Ινστιτούτου Βιολογίας Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας. Το Instruct-el λειτουργεί ως εθνικό δίκτυο ερευνητικών υποδομών δομικής βιολογίας κατανεμημένο σε όλη την επικράτεια. Το έργο αυτό κρίνεται ως πολύ σημαντικό, καθώς θα προωθήσει την κατανόηση θεμελιωδών λειτουργιών των βιολογικών. Οι ραγδαίες τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα αυτό έχουν συνεισφέρει ανυπολόγιστα στην πρόοδο της Βιοϊατρικής και της Βιοτεχνολογίας, προς όφελος της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας.

Στη συνέχεια, στην εκδήλωση «Η Έρευνα.. περνάει στην εκπαίδευση» το κοινό θα έχει την ευκαιρία να συνομιλήσει με τους εκπαιδευτικούς που συνεργάζονται με το ΕΙΕ, να ανταλλάξει ιδέες, να παρακολουθήσει σχετικά video και πειράματα και να δομήσει το δικό του δίκτυο συνεργατών που θα συνδράμει στο έργο τους.

Ενδεικτικά αναφέρεται μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση ρομποτικής: από την Ομάδα της Ιωνιδείου Σχολής, η οποία κατέκτησε την πρώτη θέση στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ρομποτικής στην κατηγορία του Λυκείου και αυτοδίκαια θα συμμετέχει στον Διεθνή Διαγωνισμό που θα γίνει τον ερχόμενο Νοέμβριο στην Ινδονησία εκπροσωπώντας τη χώρα μας Η σχεδίαση/συναρμολόγηση του ρομπότ όσο και ο προγραμματισμός του μέσω φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή έγινε αποκλειστικά από τους μαθητές.

Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών

Επίσης, το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας θα παρουσιάσει το εντυπωσιακό ερευνητικό έργο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων αποτελεί τον αρχαιότερο αστρονομικό υπολογιστή, το σπουδαιότερο τεχνολογικό αντικείμενο που σώθηκε από τον αρχαίο κόσμο, ο οποίος έχει γίνει αντικείμενο ελληνικών και διεθνών εκθέσεων.

Πριν από είκοσι έναν αιώνες, κατασκευάστηκε στην Ελλάδα ένας μηχανισμός εκπληκτικής ευφυΐας που μπορούσε να απεικονίσει, προβλέποντας σε βάθος δεκαετιών, το ουράνιο στερέωμα, τις θέσεις του ήλιου και της σελήνης, τις φάσεις της σελήνης, ακόμα και εκλείψεις. Αλλά αυτή η απίστευτη εφεύρεση κατέληξε στη θάλασσα, και το μυστικό της έμεινε κρυμμένο για δύο χιλιάδες χρόνια.

Στην Αθήνα, ο μηχανισμός αποτελεί το κεντρικό έκθεμα της μεγάλης έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για το ναυάγιο των Αντικυθήρων, που διοργανώθηκε από τους αρχαιολόγους του Μουσείου με γενικό συντονιστή τον Νικόλαο Καλτσά, σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας του ΕΙΕ και την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.

Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας

Τέλος, το Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας του ΕΙΕ θα συμμετάσχει στη Βραδιά του Ερευνητή 2013 με την παρουσίαση των τεχνικών Laser για την ανάπτυξη και μικροεγχάραξη λεπτών υμενίων για Φωτοβολταϊκά Στοιχεία 2ης γενιάς. Το πρόγραμμα αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, καθώς η τεχνολογία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε προϊόντα περισσότερο ανταγωνιστικά από πλευράς απόδοσης αλλά με σημαντικά κατασκευαστικά πλεονεκτήματα: λιγότερη κατανάλωση υλικών, λιγότερα στάδια ολοκλήρωσης και ευκολότερος αυτοματισμός.