Ευρωπαϊκή Έρευνα: προς μια νέα Αναγέννηση

Την πρώτη ετήσια έκθεσή του εξέδωσε πρόσφατα το Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Η έκθεση που φέρει τον τίτλο 'Preparing Europe for a New Renaissance - A Strategic View of the European Research Area' ('Προετοιμάζοντας την Ευρώπη για μια νέα Αναγέννηση - Μια στρατηγική θεώρηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας'), σκιαγραφεί τον τρόπο με τον οποίο ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας πρέπει να αναπτυχθεί μέχρι το 2030 σε όφελος της ΕΕ, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Το Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (European Research Area Board, ERAB) συστάθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 προκειμένου να βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανάπτυξη, προώθηση και αξιολόγηση πολιτικών και δράσεων προς την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Απαρτίζεται από 22 εξέχοντα μέλη της επιστημονικής, ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας, υπό την προεδρία του καθηγητή John Wood.

Τα μέλη του Συμβουλίου διορίζονται από την Επιτροπή βάσει κριτηρίων όπως η πείρα στον σχεδιασμό και την εφαρμογή ερευνητικής πολιτικής και η αριστεία στον τομέα της έρευνας. Το ERAB καθοδηγεί την Επιτροπή προς την επίτευξη των κοινών ευρωπαϊκών στόχων στους τομείς της επιστήμης και την έρευνας, παίζοντας το ρόλο της αξιόπιστης και ανεξάρτητης συμβουλευτικής αρχής, αλλά και αξιολογεί την μέχρι σήμερα πρόοδο, μέσω της ετήσιας έκθεσης σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Στην πρώτη του έκθεση, το ERAB παραθέτει ένα ευρύ φάσμα προαπαιτούμενων για την επίτευξη μιας νέας 'Αναγέννησης' στην Ευρωπαϊκή Έρευνα. Με βάση τις προκλήσεις-κλειδιά που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα, μας παροτρύνει να θυμηθούμε την επαναστατικότητα που διέπνεε τη σκέψη, την κοινωνία και την επιστήμη κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης και να την υιοθετήσουμε ως το κατάλληλο περιβάλλον για τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο που σκεφτόμαστε, δουλεύουμε και ερευνούμε σήμερα.

Για τον σκοπό αυτό υποδεικνύει έξι βασικούς τομείς στους οποίους πρέπει να αναληφθεί δράση: δημιουργία ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Δράσης, επίλυση των μεγάλων προκλήσεων (κλιματική αλλαγή, ενεργειακοί πόροι, πληθυσμιακή γήρανση κ.λπ.), αλληλεπίδραση επιστήμης και κοινωνίας, συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στην ανοιχτή καινοτομία, ενθάρρυνση για αριστεία και προώθηση της συνοχής.

Στην έκθεσή του, το ERAB υπογραμμίζει, επίσης, την ανάγκη για μια ανεξάρτητη 'φωνή' στην έρευνα, απόλυτα συνδεδεμένη με τη διαδικασία σχεδιασμού πολιτικών. Η προτροπή αυτή βρήκε πρόσφατα απήχηση από τον Πρόεδρο J. M. Barroso της Επιτροπής, ο οποίος ανακοίνωσε τη δημιουργία θέσης Προέδρου του Επιστημονικού Συμβουλίου, με την αρμοδιότητα να προσφέρει επιστημονικές συμβουλές σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού και της εφαρμογής πολιτικών.

Επιπλέον, το ERAB τονίζει την ανάγκη να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην επιστήμη και την κοινωνία, με ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, βασισμένο στην αυστηρότητα της λήψης αποφάσεων, στον σεβασμό για τον συνάνθρωπο και την υπευθυνότητα όλων μας, ως επιστημόνων και ως πολιτών, για τις πράξεις μας. Τέλος, η έκθεση θέτει τους δείκτες για τα μεγέθη της προόδου στο μέλλον.