Θετική είναι η στάση των Ελλήνων απέναντι στη χρήση υπηρεσιών eGovernment, σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη 'Η Διακυβέρνηση στην εποχή του Web 2.0' του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Όμως, αν και το 96% των ερωτηθέντων δήλωσε πως θα χρησιμοποιούσε στο μέλλον ηλεκτρονικές δημόσιες υπηρεσίες, μόλις το 6% των Ελλήνων έχει πραγματοποιήσει ολοκληρωμένες συναλλαγές με το Δημόσιο ηλεκτρονικά.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι έλληνες χρήστες του Διαδικτύου αναγνωρίζουν σημαντικές ωφέλειες από υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως: Ανεξαρτησία από τις ώρες λειτουργίας των υπηρεσιών (83,67%), Εξοικονόμηση κόστους και χρόνου (82,14%), Μη απαραίτητη η φυσική παρουσία στις υπηρεσίες (70,92%), Ταχύτερη ανταπόκριση από τη δημόσια υπηρεσία (61,22%), Εξοικονόμηση κόστους για την ίδια τη Δημόσια Διοίκηση (56,63%), Μείωση της χρήσης εντύπων σε χαρτί (55,61%) και Μεγαλύτερη διαφάνεια των υπηρεσιών (45,92%).
Σημειώνεται ότι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το Διαδίκτυο έχουν ενταχθεί τα τελευταία χρόνια δυναμικά στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, ο μισός πληθυσμός της χώρας (51%) χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, ενώ ένα παραπλήσιο ποσοστό Ελλήνων (44%) έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο (ανεξαρτήτως αν διαθέτουν προσωπική σύνδεση ή όχι), με το 34% να είναι τακτικοί χρήστες.
Ωστόσο, στην πράξη η διείσδυση των ηλεκτρονικών δημόσιων υπηρεσιών παραμένει αρκετά περιορισμένη. Από τα αποτελέσματα έρευνας του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ για το 2008 προκύπτει ότι μόλις το 6% των Ελλήνων πραγματοποίησε ολοκληρωμένες συναλλαγές με το δημόσιο ηλεκτρονικά. Σε μεγαλύτερα επίπεδα κινείται το ποσοστό των ατόμων που αναζητούν, για παράδειγμα, πληροφορίες από ιστοσελίδες δημόσιων φορέων (19%).
Η αντίθεση που προκύπτει από τη θετική στάση των πολιτών απέναντι στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση από τη μια πλευρά και την περιορισμένη χρήση των υπαρχόντων υπηρεσιών από την άλλη, καθώς και το γεγονός ότι είναι σημαντικά χαμηλότερο το ποσοστό του πληθυσμού που πραγματοποιεί συναλλαγές με το Δημόσιο από το ποσοστό που χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης δεν έχουν ενσωματωθεί αποτελεσματικά στην καθημερινότητα των πολιτών. Πρόκειται δε για μια κατάσταση που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά και μεγάλη ομάδα ευρωπαϊκών χωρών.
Οι κυριότεροι λόγοι του περιορισμένου αντίκτυπου της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης εντοπίζονται στην αποσπασματική υλοποίηση έργων από φορείς του Δημοσίου και την έλλειψη διαλειτουργικότητας συστημάτων και εφαρμογών μεταξύ φορέων, το πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο, τα διοικητικά εμπόδια, κ.ά. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δίνεται όλο και μεγαλύτερη προσοχή στον παράγοντα που αφορά την 'ικανοποίηση των πολιτών' από το παρεχόμενο πλέγμα υπηρεσιών. Από τη λειτουργία, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στη λειτουργικότητα και αναζητούνται τα μέσα που θα κάνουν τις παραγόμενες υπηρεσίες περισσότερο εύχρηστες, φιλικές και ανταποκρινόμενες στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ, έχουν επενδυθεί και συνεχίζουν να επενδύονται σημαντικοί πόροι για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα. Για το 2007 εκτιμήθηκε ότι το 10% του τζίρου του κλάδου Πληροφορικής πηγαίνει σε έργα του Δημοσίου, ωστόσο η αποτελεσματικότητα των εν λόγω επενδύσεων τίθεται πολλές φορές υπό αμφισβήτηση, καθώς το παραγόμενο όφελος δεν είναι ανάλογο της επένδυσης. Σημειώνεται ότι, ως όφελος νοείται αφενός η βελτίωση στην αποδοτικότητα του φορέα που παρέχει την υπηρεσία, αφετέρου η αποδοχή και ευρεία χρήση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Η Διακυβέρνηση στην εποχή του Web 2.0
Η μελέτη καταδεικνύει, λοιπόν, την ανάγκη για καινοτομία στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση με μεγαλύτερη εξωστρέφεια, διαφάνεια και υπηρεσίες προσαρμοσμένες στις ανάγκες των χρηστών. Ο όρος 'eGovernment 2.0' ή 'Διακυβέρνηση 2.0' έρχεται να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή με ευφυέστερες ηλεκτρονικές δημόσιες υπηρεσίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, οι οποίες πρέπει να αναπτυχθούν ως το 2015 σύμφωνα με την κοινή δέσμευση που υπέγραψαν οι ευρωπαϊκές χώρες στη διάσκεψη του Μάλμο.
Η νέα εποχή διακυβέρνησης στηρίζεται στις τεχνολογίες 'Web 2.0', ένα νέο κύμα διαδικτυακών εφαρμογών που παρέχουν στους χρήστες προηγμένες δυνατότητες για επικοινωνία και ηλεκτρονική συνεργασία. Οι τεχνολογίες 'Web 2.0' αντικαθιστούν τον όρο 'ενημερώνομαι' με όρους όπως 'μοιράζομαι', 'εκφράζομαι', 'επηρεάζω', 'δικτυώνομαι', επιτρέποντας στους πολίτες, σε επίπεδο διακυβέρνησης, να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων και να ελέγχουν το έργο της κυβέρνησης σε επίπεδο διαφάνειας, χρηστής διαχείρισης, κ.λπ.
Σύμφωνα με τη μελέτη του Παρατηρητηρίου, οι Έλληνες χρήστες του Διαδικτύου είναι εξοικειωμένοι με τις προηγμένες διαδικτυακές υπηρεσίες επικοινωνίας και ψυχαγωγίας, με τις υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων σε πραγματικό χρόνο (π.χ. ΜSN) να εμφανίζουν τη μεγαλύτερη διείσδυση (46%) και την ανάγνωση ιστολογίων αλλά και τη συμμετοχή σε ιστοσελίδες chat και ομάδες συζήτησης (newsgroups) να ακολουθούν (31%).
Ιδιαίτερα εξοικειωμένοι φαίνονται οι Έλληνες χρήστες και με τα νέα μέσα ψυχαγωγίας, καθώς συνηθίζουν να κατεβάζουν ή να έχουν πρόσβαση σε μουσική (53%) και ταινίες (34%) από το διαδίκτυο, καθώς και να παίζουν παιχνίδια online (25%). Ωστόσο, στις πιο προηγμένες δεξιότητες όπως είναι η χρήση της υπηρεσίας RSS για ενημέρωση νέου περιεχομένου ιστοσελίδων ή του podcasting για λήψη οπτικοακουστικών αρχείων, ανταποκρίνεται πολύ μικρό ποσοστό των χρηστών (6%).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διερεύνηση της αλλαγής των συνηθειών των χρηστών, ως προς την αντικατάσταση offline δραστηριοτήτων με ηλεκτρονικές. Συνολικά, ο βαθμός αντικατάστασης των offline δραστηριοτήτων είναι σχετικά υψηλός, με την ανάγνωση ηλεκτρονικών εντύπων και την αγορά μουσικών CDs να έχουν επιφέρει τις μεγαλύτερες αλλαγές. Μικρότερες είναι οι επιπτώσεις από τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, αφού μόλις 3 στους 10 χρήστες δηλώνουν πως το Διαδίκτυο έχει αντικαταστήσει τις επισκέψεις στους δημόσιους φορείς για την ολοκλήρωση των συναλλαγών τους.
Η αύξηση του συγκεκριμένου δείκτη αποτελεί και την κύρια πρόκληση της 'Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 2.0', καθώς έχει σαν στόχο την μετατροπή του Δημοσίου σε ένα μηχανισμό ευέλικτο, αποτελεσματικό και προσαρμοσμένο στις ανάγκες και προτιμήσεις των χρηστών.