Δημόσια διαβούλευση για το 'Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας' εγκαινιάστηκε στις 28 Ιουλίου, με στόχο τον διάλογο για την 'αρχιτεκτονική' και οργάνωση του ερευνητικού ιστού της χώρας. Η διαβούλευση, η οποία είναι ανοιχτή έως τις 17 Οκτωβρίου, απευθύνεται σε ερευνητές από Πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, θεσμικά όργανα έρευνας και τεχνολογίας, επιχειρήσεις, επιστημονικές οργανώσεις κ.λπ. H Δημόσια Διαβούλευση είναι ανοικτή στο http://www.opengov.gr/ypepth/?p=315. Επίσης, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να διατυπώσουν τις προτάσεις τους στο e-mail: pro@gsrt.gr (με την ένδειξη 'ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ' και πλήρη στοιχεία επικοινωνίας).
Σύμφωνα με το κείμενο βάσης, που είναι διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και στο www.opengov.gr/ypepth, η γνώση είναι ο κυριότερος παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη και το διεθνές περιβάλλον. Οι επιδόσεις της Ελλάδας στους τομείς έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας είναι χαμηλές ή μέτριες σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ συνολικά κατατάσσεται στην 23η θέση μεταξύ των 27 χωρών μελών της ΕΕ. Το ελληνικό σύστημα χαρακτηρίζεται από τη διάθεση περιορισμένων πόρων για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, τη μικρή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις ερευνητικές δαπάνες και κατ' αναλογία τον κυρίαρχο ρόλο των δημοσίων δαπανών.
Κεντρική πολιτική επιλογή είναι η δημιουργία Ενοποιημένου Χώρου Έρευνας και η διασύνδεση και αρμονική ανάπτυξη όλων των πλευρών του 'τριγώνου της γνώσης': παραγωγής γνώσης (έρευνα), μετάδοσης της γνώσης (εκπαίδευση και δια βίου μάθηση) και ευρύτερης διάχυσης της γνώσης στην κοινωνία με οικονομικά ωφέλιμο τρόπο (καινοτομία).
Βασικές προκλήσεις για την εθνική πολιτική είναι η περαιτέρω ενδυνάμωση του ερευνητικού ιστού της χώρας, η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, η στενότερη συνεργασία πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, η χάραξη πολυετούς ερευνητικού προγράμματος που να αντανακλά τις εθνικές προτεραιότητες, η εντονότερη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγική δομή της χώρας και η ενεργός ένταξη των ελληνικών ερευνητικών φορέων σε διεθνείς συνεργασίες και δίκτυα. Φιλόδοξος στόχος είναι ο σταδιακός τριπλασιασμός της δαπάνης για έρευνα την επόμενη δεκαετία ώστε να φθάσει το 2% του ΑΕΠ το 2020.
Η νέα αρχιτεκτονική του ερευνητικού ιστού αποσκοπεί: α) στη λειτουργική ενοποίηση της ερευνητικής δραστηριότητας των Πανεπιστημίων, της Ακαδημίας και όλων των δημόσιων ερευνητικών οργανισμών, β) στην απελευθέρωση των μηχανισμών άμιλλας και ανέλιξης με στόχο την αριστεία, γ) στη βελτίωση των όρων λειτουργίας των ερευνητικών φορέων, δ) στη δημιουργία προϋποθέσεων για ουσιαστική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην έρευνα, ε) στη διεθνοποίηση της έρευνας και στ) στον εξορθολογισμό και την καλύτερη αξιοποίηση των ερευνητικών υποδομών της χώρας.
Η αριστεία αναδεικνύεται σε κεντρικό κριτήριο για τη χρηματοδότηση των ερευνητικών ομάδων, γεγονός που προϋποθέτει την καθιέρωση συστηματικής και υψηλής ποιότητας αξιολόγησης, με τη συνδρομή αναγνωρισμένων φορέων του εξωτερικού, ώστε να διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα, αλλά και η διεθνής αναγνώριση της ποιότητας των ελληνικών ερευνητικών φορέων.
Με γνώμονα τη δημιουργία κρίσιμης μάζας σε ερευνητικούς τομείς και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας, προκρίνεται η εφαρμογή κινήτρων για Συμπράξεις Ινστιτούτων που θα υλοποιούν από κοινού πολυετή ερευνητικά έργα σε συγκεκριμένες θεματικές περιοχές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, και μετά από αξιολόγηση, είναι πιθανόν να δρομολογηθούν συγχωνεύσεις κάποιων μονάδων.
Η χρηματοδότηση νέων ερευνητικών υποδομών, καθώς και η οικονομική στήριξη της ανοιχτής πρόσβασης των ερευνητών στις ήδη υπάρχουσες, θα αποτελέσουν αντικείμενο ετήσιου προγραμματισμού, ανάλογα με τις εθνικές ανάγκες, αλλά και σύμφωνα με το πλαίσιο του χάρτη των ερευνητικών υποδομών της ΕΕ.
Ο αριθμός κι ο ρόλος των ερευνητικών κέντρων μεταβάλλεται στη νέα διάρθρωση του ερευνητικού χώρου. Κάθε ινστιτούτο θα υποβάλλει το δικό του ετήσιο προϋπολογισμό, ο οποίος θα συνδέεται με συγκεκριμένους δείκτες αποτελέσματος. Τα ινστιτούτα θα ενισχύονται με βάση ανταγωνιστικά προγράμματα, ή Συμπράξεις Ινστιτούτων, ή στο πλαίσιο διεπιστημονικής έρευνας. Η δημόσια εποπτεία θα συνεχίζει να ασκείται στο επίπεδο των ερευνητικών κέντρων, τα οποία με τη νέα τους δομή θα παρέχουν τις απαραίτητες διοικητικές υπηρεσίες και υποδομές στα ερευνητικά ινστιτούτα.
Η θέσπιση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΠΕΚ) προβλέπει έναν σχεδιασμό με πολυετή ορίζοντα, στον οποίο θα εντάσσονται όλες οι ερευνητικές προσπάθειες των δημοσίων φορέων της χώρας. Η δομή θα αποτελείται από επί μέρους άξονες:
- ?ξονας Στοχοθετημένων Ερευνητικών Έργων για τη χρηματοδότηση ερευνητικών έργων σε τομείς που αποτελούν εθνικές ερευνητικές προτεραιότητες
- Αξονας Αμεσης Στήριξης της Καινοτομίας για την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, τη διάχυση και οικονομική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και τη στήριξη ερευνητών στην κατοχύρωση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνών τους
- Αξονας Ενιαίου Ερευνητικού Χώρου για την αναδιάρθρωση του ερευνητικού ιστού της χώρας, τη δημιουργία κρίσιμης ερευνητικής μάζας σε συναφείς επιστημονικές και τεχνολογικές περιοχές, τον καλύτερο συντονισμό των ερευνητικών προσπαθειών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της έρευνας
- Αξονας Ενίσχυσης των Ερευνητικών Υποδομών για την οργάνωση και την ανάπτυξη υποδομών διεθνούς επιπέδου και κλίμακος, με κριτήρια την αποτελεσματική αξιοποίηση τους, τη διευκόλυνση πρόσβασης των ερευνητών σε αυτές, την αποφυγή κατακερματισμού και επικαλύψεων, και την εξοικονόμηση πόρων
- Αξονας Ερευνητικού Δυναμικού για την άμεση υποστήριξη της 'έρευνας αιχμής' ιδιαίτερα των νέων ερευνητών και ερευνητριών.
Περισσότερες πληροφορίες για τη διαβούλευση παρέχονται από την Δ/νση Προγραμματισμού και Σχεδιασμού ΓΓΕΤ (Ευαγγελία Σοφούλη, Καλλιρόη Δαφνά, Λήδα Γιαννακοπούλου, Παναγιώτης Χατζηνικολάου), τηλ.: 210 7458000.
Σημειώνεται ότι πραγματοποιείται παράλληλα και δημόσια διαβούλευση για την ανάδειξη των κεντρικών προτεραιοτήτων των Δράσεων Έρευνας και Τεχνολογίας που απευθύνονται στον παραγωγικό τομέα (e-mail: ere@gsrt.gr, με την ένδειξη 'ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ' και πλήρη στοιχεία επικοινωνίας). Στόχος αυτής της διαβούλευσης (το κείμενο βάσης διατίθεται στον δικτυακό τόπο της ΓΓΕΤ) είναι ο προσδιορισμός προτεραιοτήτων και μεθόδων για νέες αποτελεσματικές ερευνητικές και τεχνολογικές δράσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται στη ζήτηση και όχι μόνο στις δυνατότητες προσφοράς ερευνητικών αποτελεσμάτων από τα ΑΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα. Η διαβούλευση θα παραμείνει ανοιχτή, αλλά για τον κύκλο των προκηρύξεων του φθινοπώρου 2010, θα ληφθούν υπόψη τα σχόλια που θα κατατεθούν έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2010.