Στα 8,5 δισ. ευρώ ο προϋπολογισμός του 2017 για το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 για έρευνα & καινοτομία

Επενδύσεις ύψους 8,5 δισ. ευρώ για την επόμενη χρονιά προβλέπονται σύμφωνα με το Πρόγραμμα Εργασίας για το 2017 του χρηματοδοτικού πλαισίου της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία Ορίζοντας 2020, όπως αυτό επικαιροποιήθηκε στις 25 Ιουλίου 2016 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Σημαντική καινοτομία αποτελεί η εισαγωγή ανοικτών ερευνητικών δεδομένων σε όλες τις νέες προσκλήσεις για το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020. Για τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος, η δωρεάν διαδικτυακή πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα θα καταστεί ο κανόνας, κάτι που θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα μέσω της ανοικτής επιστήμης (open science) ενισχύοντας την καινοτομία και τη συνεργασία. Το πρόγραμμα ανταποκρίνεται επίσης σε θεματικές εξελίξεις με την ενίσχυση της έρευνας σε θέματα μετανάστευσης.

Ανάμεσα στις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2017 είναι να ενισχύσει τους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη ξανά και να αυξήσει τις θέσεις εργασίας, χωρίς να δημιουργηθούν νέα χρέη. Οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία θα καλύψουν και την άμεση ανάγκη για επαναβιομηχανοποίηση της Ευρώπης και τον μακροπρόθεσμο στόχο της δημιουργίας μίας στιβαρής γνωστικής βάσης, η οποία είναι απαραίτητη για το νέο κύμα καινοτόμων επιτευγμάτων. Μερικά παραδείγματα από το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Εργασίας που ανταποκρίνονται σε αυτήν την προτεραιότητα είναι τα εξής:

• Ξεκινώντας από το 2017, το πιλοτικό πρόγραμμα Open Research Data Pilot θα επεκταθεί προκειμένου να καλύψει όλες τις θεματικές περιοχές του Ορίζοντα 2020 και τα ανοικτά ερευνητικά δεδομένα θα καταστούν ο κανόνας. Η κίνηση αυτή θα δώσει νέα ώθηση στην ανταγωνιστικότητα, καθώς θα αυξήσει την καινοτομία και τη συνεργασία, βελτιώνοντας τη διαφάνεια και αποφεύγοντας την επανάληψη λαθών.
• Προβλέπεται ότι περίπου 1.45 δισ. Ευρώ από τον συνολικό προϋπολογισμό για το 2017 θα επενδυθούν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), συμπεριλαμβανομένων και των 438 εκατ. ευρώ τα οποία θα διατεθούν μέσω ενός εργαλείου ειδικά σχεδιασμένου για τις ΜμΕ και από τα οποία αναμένεται να επωφεληθούν περισσότερες από 1000 επιχειρήσεις. Επιπλέον χρηματοδοτικά εργαλεία που θα δημιουργηθούν με αποκλειστικό στόχο την ενίσχυση των ΜμΕ, θα αυξήσουν τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες, ενισχύοντας την έρευνα και την καινοτομία. Αυτές οι επενδύσεις θα ενταθούν με τη υποστήριξη του European Fund for Strategic Investments (EFSI).
• Με το νέο πρόγραμμα εργασίας αυξάνεται επίσης η στήριξη της αριστείας στην έρευνα αιχμής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (European Research Council, ERC), θα χορηγήσει επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 1,8 δισ. ευρώ σε κορυφαίους επιστήμονες, κάτι που αποτελεί τον υψηλότερο ετήσιο προϋπολογισμό που είχε στη διάθεσή του από τη θέσπισή του το 2007.
• Επτά Συμπράξεις Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) θα αφορούν σε στρατηγικές τεχνολογίες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε βασικούς τομείς στην Ευρώπη και σε πεδία όπως η καινοτόμος ιατρική, οι κυψέλες καυσίμου και το υδρογόνο, η ηλεκτρονική, η αεροναυτική βιομηχανία και οι βιομηχανίες με βάση τη βιοτεχνολογία. Επιπλέον επενδύσεις θα κινητοποιηθούν μέσω συμβατικών ΣΔΙΤ σε θεματικές περιοχές όπως τα εργοστάσια του μέλλοντος, η ρομποτική και τα πράσινα οχήματα, καθώς και η ασφάλεια στο διαδίκτυο, η σύμπραξη για την οποία υπεγράφη στις αρχές Ιουλίου.

Στις περαιτέρω βασικές προτεραιότητες της ΕΕ για το 2017 συμπεριλαμβάνονται και θεματικές σχετικά με την ενίσχυση της έρευνας σε θέματα μετανάστευσης. Για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, θα διατεθεί χρηματοδότηση σε νέα έρευνα για την κατανόηση της μετανάστευσης, αλλά και για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών διαχείρισης της εισροής και ενσωμάτωσης των μεταναστών στην κοινωνία και την οικονομία.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση σκοπεύει να διασφαλίσει ασφαλή, προσιτή και φιλική προς το κλίμα ενέργεια. Η συνετή κατανάλωση ενέργειας μαζί με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα αποτελέσουν επένδυση στο μέλλον της Ευρώπης και το έναυσμα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και για την επιθυμητή ανάπτυξη, επομένως οι δραστηριότητες για το 2017 στοχεύουν στην κινητοποίηση της ευρωπαϊκής επιστημονικής αριστείας για την παραγωγή καινοτόμων λύσεων στον συγκεκριμένο τομέα.

Τέλος, σημαντικό ρόλο και για το 2017 θα διαδραματίσουν οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά για την Ευρώπη. Το διαδίκτυο και οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα, αλλά τα υπάρχοντα διαδικτυακά εμπόδια έχουν ως αποτέλεσμα οι πολίτες να στερούνται αγαθών και υπηρεσιών, οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν περιορισμένους ορίζοντες και οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από τα ψηφιακά εργαλεία. Για τους λόγους αυτούς, οι σχετικές δράσεις, ειδικά στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), λαμβάνουν ένα από τα μεγαλύτερα μερίδια του ετήσιου προϋπολογισμού, με ξεχωριστές προσκλήσεις που φτάνουν έως και τα 630 εκατ. ευρώ ροϋπολογισμό.

Ο Επίτροπος αρμόδιος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία, Carlos Moedas, επισήμανε ότι η ανταπόκριση στις προσκλήσεις του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» ήταν τεράστια, καθώς υποβλήθηκαν περίπου 90.000 επιλέξιμες προτάσεις κατά τα προηγούμενα δυόμισι έτη. Ο κ. Moedas συνέχισε, τονίζοντας ότι καθιστώντας τα ανοικτά ερευνητικά δεδομένα τον κανόνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει νέα ώθηση στην καινοτομία, καθώς, πλέον, η επιστημονική κοινότητα και οι καινοτόμες επιχειρήσεις θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ερευνητικές πληροφορίες ευκολότερα και φθηνότερα. Τέλος, δήλωσε ότι η ενίσχυση της έρευνας στον τομέα της μετανάστευσης, είναι μία ακόμη απόδειξη ότι το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» μπορεί να προσαρμοστεί γρήγορα σε νέες και αναδυόμενες προκλήσεις.

Οι ευκαιρίες χρηματοδότησης που προσφέρει το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Εργασίας για το 2017 ευθυγραμμίζονται άμεσα με τις 10 προτεραιότητες της Επιτροπής, καθώς και τις στρατηγικές προτεραιότητες που έχει ορίσει ο ίδιος ο Επίτροπος Carlos Moedas. Με συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν 77 δισ. ευρώ για επτά χρόνια, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» θα υποστηρίξει μια σειρά διατομεακών πρωτοβουλιών κατά το 2017. 

Σημειώνεται ότι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) λειτουργεί ως Εθνικό Σημείο Επαφής για τον "Ορίζοντα 2020" και για μια σειρά από επιμέρους προγράμματα του, υποστηρίζοντας την ελληνική ακαδημαϊκή, ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα για τη συμμετοχή της. Καλύπτοντας όλα τα στάδια των ερευνητικών έργων, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, οι υπηρεσίες του ΕΚΤ περιλαμβάνουν: Πληροφόρηση και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, Λειτουργία Γραφείου Υποστήριξης, Ανάπτυξη και Διακίνηση ενημερωτικού υλικού, Διοργάνωση εκδηλώσεων και σεμιναρίων, Εξεύρεση συνεργατών για την συγκρότηση κοινοπραξιών και την από κοινού υποβολή προτάσεων, Καταγραφή της εθνικής συμμετοχής και έκδοση στατιστικών στοιχείων και δεικτών απόδοσης.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της βάσης δεδομένων eCORDA της ΕΕ -μετά από επεξεργασία που πραγματοποίησε το ΕΚΤ- καταγράφονται 1.071 συμμετοχές ελληνικών φορέων σε 652 ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά έργα Ορίζοντα 2020. Η Ελλάδα έχει επιτύχει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ύψους 328,4 εκατ. ευρώ, γεγονός που την κατατάσσει στην 11η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Η υψηλότερη χρηματοδότηση ελληνικών φορέων καταγράφεται στα επιμέρους προγράμματα "Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών", Δράσεις Μarie Sklodowska-Curie", "Υγεία, δημογραφική μεταβολή και ευημερία", "Ασφαλείς κοινωνίες - Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της".