Tα ερευνητικά προγράμματα 'Γραφένιο' και 'Ανθρώπινος Εγκέφαλος' είναι οι νικητές του διαγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις 'Μελλοντικές και Αναδυόμενες Τεχνολογίες' (Future & Emerging Technologies, FET). Κάθε ένα από αυτά θα χρηματοδοτηθεί με το ποσό-ρεκόρ, για τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ για την επόμενη δεκαετία. Σε κάθε πρόγραμμα συμμετέχουν ερευνητές από τουλάχιστον 15 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, και σχεδόν 200 ερευνητικά ιδρύματα.
Τα δύο πρωτοποριακά προγράμματα σηματοδοτούν την εκκίνηση μιας νέας μορφής συνεργατικής και συντονισμένης έρευνας μεταξύ της ακαδημαϊκής και βιομηχανικής κοινότητας σε ευρωπαϊκή κλίμακα με στόχο να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην έρευνα και την εμπορικά εκμεταλλεύσιμη καινοτομία.
Το 'Γραφένιο' θα ερευνήσει και θα αξιοποιήσει τα χαρακτηριστικά ενός ρηξικέλευθου υλικού βασισμένου στον άνθρακα. Το γραφένιο είναι το λεπτότερου πάχους υλικό, έχει καλύτερη αγωγιμότητα από τον χαλκό, είναι 300 φορές πιο ισχυρό από τον χάλυβα και έχει εξαιρετικές οπτικές ιδιότητες. Ο μοναδικός συνδυασμός των ιδιοτήτων του γραφενίου το καθιστά αξιόπιστο σημείο εκκίνησης για επαναστατικές τεχνολογικές καινοτομίες, οι οποίες θα δημιουργήσουν μία ευρέος φάσματος νέα αγορά. Στόχος της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία είναι να μεταφέρει το γραφένιο από τα ακαδημαϊκά εργαστήρια στην αγορά και να δημιουργήσει διαρκή και σταθερή οικονομική ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.
Η ΕΕ θα συνδυάσει την παγκοσμίου κλάσης βασική και εφηρμοσμένη ερευνητική δραστηριότητα με μια νέα κουλτούρα βιομηχανικής απασχόλησης και εμπορευματοποίησης. Από την έναρξη του 2013 το Πρόγραμμα Γραφένιο θα συντονίζει τις προσπάθειες 74 ακαδημαϊκών και βιομηχανικών ιδρυμάτων και συνολικά 126 ερευνητικών ομάδων με 136 κύριους ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων και τεσσάρων κατόχων βραβείου Νόμπελ. 'Στο Πρόγραμμα είχαν ζητήσει να συμμετάσχουν 25 χώρες και τελικά επελέγησαν 17.
Στην πρώτη φάση του προγράμματος συμμετέχουν και τρία ελληνικά ιδρύματα που συμμετέχουν στην πρώτη φάση του προγράμματος είναι το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) μέσω του Κέντρου Γραφενίου (FORTH Graphene Centre) με έδρα την Πάτρα, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το ΑΤΕΙ Κρήτης. Η Ελλάδα ήταν στην 8η θέση, δεδομένου ότι διαθέτει αξιόλογη ερευνητική προϊστορία πάνω στο γραφένιο και συνεχίζει να πραγματοποιεί μελέτες αιχμής πάνω σε διάφορες ιδιότητες του υλικού', δηλώνει ο Κώστας Γαλιώτης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ, ο οποίος τελεί χρέη συντονιστή της ελληνικής συμμετοχής και Εθνικού Εκπροσώπου του 'Γραφενίου'. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Πρόγραμμα για το Γραφένιο συντονίζεται από τον καθηγητή Jari Kinaret από το Πανεπιστήμιο Chalmers της Σουηδίας.
Κομβικές εφαρμογές της χρήσης του γραφενίου είναι, ενδεικτικά, ηλεκτρονικές και οπτικές διατάξεις υψηλής ταχύτητας, ελαφρά λειτουργικά εξαρτήματα και εξελιγμένες μπαταρίες. Στα παραδείγματα νέων προϊόντων για τον καταναλωτή, που θα βασίζονται στις τεχνολογίες του γραφενίου, περιλαμβάνονται ηλεκτρονικές συσκευές υψηλής ταχύτητας που θα είναι ταυτόχρονα εύκαμπτες και ανθεκτικές, όπως το ηλεκτρονικό χαρτί και οι ευλύγιστες συσκευές επικοινωνίας, καθώς επίσης και αεροσκάφη ελαφρύτερα και πιο οικονομικά στην κατανάλωση ενέργειας. Μακροπρόθεσμα, το γραφένιο αναμένεται να ανοίξει νέους ορίζοντες σε ιατρικές εφαρμογές, όπως στους τεχνητούς αμφιβληστροειδείς, και να συνεισφέρει σε νέα υπολογιστικά πρότυπα.
Για το πρόγραμμα 'Ανθρώπινος Εγκέφαλος' θα δημιουργηθεί η μεγαλύτερη πειραματική εγκατάσταση σε παγκόσμια κλίμακα προκειμένου να αναπτυχθεί το πληρέστερο και ακριβέστερο πρότυπο του εγκεφάλου. Στόχος είναι η μελέτη και κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ώστε να αναπτυχθούν μέθοδοι εξατομικευμένης διάγνωσης, αντιμετώπισης και θεραπείας νευρολογικών και άλλων συναφών με τον εγκέφαλο νόσων.
Σε πλήρη σύμπνοια με τα νέα μέτρα που προωθεί η Ε. Ε. σχετικά με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, η έρευνα αυτή θέτει γερά θεμέλια για την πρόοδο της εξατομικευμένης ιατρικής. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα επηρεάσουν και άλλους επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς, δεδομένου ότι θα αφορούν και συσκευές και συστήματα που έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με βάση τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Είναι αξιοσημείωτο και σε αυτό το πρόγραμμα ότι θα συνεργαστούν επιστήμονες από 87 ιδρύματα, μεταξύ των οποίων είναι και το Εθνικό και Καποδοστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επικεφαλής του Προγράμματος είναι ο Henry Markram από την Ecole Polytechnique Federale de Lausanne.
Η σταθερή χρηματοδότηση για τη συνολική διάρκεια του έργου θα προέλθει από το πρόγραμμα 'Ορίζοντας 2020', το οποίο είναι επί του παρόντος στο στάδιο των διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και υπολογίζεται να ανέρχεται στο ποσό των 54 εκατομμυρίων ευρώ. Η περαιτέρω χρηματοδότηση θα προέλθει από τα μεταγενέστερά προγράμματα πλαισίου έρευνας της ΕΕ αλλά και από ιδιώτες εταίρους, στους οποίους συγκαταλέγονται πανεπιστήμια, κράτη μέλη και η βιομηχανία.