Συνέδριο GENDERACTIONplus για την Ισότητα των Φύλων στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας: Συμπεράσματα και επόμενα βήματα

Στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη, ένα σημαντικό συνέδριο για την Ισότητα των Φύλων στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, με τιτλο ERA of Inclusive Gender Equality, διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες στις 13 Φεβρουαρίου 2024 από το έργο GENDERACTIONplus του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Βελγικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.

Το Συνέδριο συγκέντρωσε τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς για να συζητήσουν τις μελλοντικές προτεραιότητες στην Ισότητα των Φύλων χωρίς αποκλεισμούς στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (ΕΧΕ), αξιοποιώντας τις γνώσεις από τις μελέτες συγκριτικής αξιολόγησης του έργου GENDERACTIONplus, στο οποίο συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), καθώς και ένα κείμενο θέσεων που συντάχθηκε για να επικαιροποιήσει τις συζητήσεις σχετικά με περαιτέρω δράσεις και μέτρα.

Το κείμενο θέσεων αναδεικνύει τρέχουσες προκλήσεις, αναφέρει απώτερους στόχους για την προώθηση της ισότητας των φύλων χωρίς αποκλεισμούς στον ΕΧΕ και παρέχει ένα πλαίσιο για τη διαμόρφωση μελλοντικών πολιτικών. Επικεντρώνεται σε θέματα διατομεακότητας και συμπεριληπτικότητας, έμφυλης βίας στην έρευνα και την καινοτομία, ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου χωρίς αποκλεισμούς στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς και στην παρακολούθηση και αξιολόγηση των Σχεδίων Ισότητας των Φύλων.

Η Marcela Linková, συντονίστρια του έργου και Co-Chair του Φόρουμ των κρατών μελών της ομάδας για την Ισότητα των Φύλων χωρίς αποκλεισμούς στον Χώρο της Έρευνας, τόνισε τις κρίσιμες εξελίξεις των τελευταίων ετών, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η Ισότητα των Φύλων χωρίς αποκλεισμούς θα παραμείνει προτεραιότητα το επόμενο διάστημα. Αναφερόμενη στο συνέδριο, τόνισε ότι "οι συζητήσεις είχαν ως στόχο να αποτελέσουν υλικό για τις πρώτες διαβουλεύσεις για το Πρόγραμμα Πλαίσιο 10". Η Μ. Linková επισήμανε επίσης ότι οι εξελίξεις προς την κατεύθυνση της Ισότητας των Φύλων μπορούν να "σταματήσουν με εκπληκτική ευκολία και προθυμία" και υπενθύμισε την "απλοποίηση" των διατάξεων για την Ισότητα των Φύλων από το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο.

Εκτός από τους εκπροσώπους των εθνικών αρχών και των φορέων χρηματοδότησης της έρευνας που συμμετέχουν στο έργο GENDERACTIONplus, στους ομιλητές του συνεδρίου περιλαμβάνονταν: ο Sergej Možina, Co-Chair του Φόρουμ των κρατών μελών για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, ο οποίος επισήμανε το υψηλό επίπεδο υποστήριξης μεταξύ των κρατών μελών στην Ισότητα των Φύλων χωρίς αποκλεισμούς κατά τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις για την Πολιτική Ατζέντα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) 2025-2027, η Anne Pepin από τον Τομέα Φύλου (Gender Sector) της Γενικής Διεύθυνσης για την Έρευνα και την Καινοτομία, η οποία τόνισε τις προγραμματισμένες δράσεις νομικής συμμόρφωσης των Σχεδίων Ισότητας Φύλων στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη, και η καθηγήτρια Genevieve Almouzni, Πρόεδρος της ομάδας εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) για το φύλο και την πολυμορφία, η οποία συζήτησε τις τρέχουσες δράσεις του ERC για την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων λόγω φύλου στην αξιολόγηση της έρευνας, θέμα στο οποίο αναφέρθηκε και η καθηγήτρια Silvia Penati, επιστημονική επικεφαλής της νεοσύστατης ομάδας εργασίας TIER (Towards an Inclusive Evaluation of Research) για την αξιολόγηση της έρευνας χωρίς αποκλεισμούς στο πλαίσιο του συνασπισμού CoARA (Coalition for Advancing Research Assessment).

Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι το συνέδριο είχε θετικό αντίκτυπο, επισημαίνοντας την ποιότητα των διαβουλεύσεων, τη δικτύωση και τις πρακτικές γνώσεις που αποκτήθηκαν, για παράδειγμα σχετικά με στρατηγικές για την υιοθέτηση της διατομεακής προοπτικής σε επίπεδο εθνικών αρχών ή καλές πρακτικές για την ενσωμάτωση της διατομεακότητας στα Σχέδια Δράσης για την Ισότητα των Φύλων σε επίπεδο ερευνητικών οργανισμών (RPOs).

Η εκδήλωση προσέλκυσε περισσότερους από 60 συμμετέχοντες δια ζώσης, ενώ ένα σημαντικό ακροατήριο έδωσε το παρών διαδικτυακά.

Στο συνέδριο συμμετείχε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), η Δρ Ελένη Μάλλιου, Προϊσταμένη του Τμήματος Δεικτών & Δράσεων ΕΤΑΚ (Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας).

Το βίντεο του Συνεδρίου είναι διαθέσιμο στο κανάλι του έργου GENERACTIONplus στο Youtube.

Το ΕΚΤ συμμετέχει στο έργο GENDERACTIONplus

Το έργο GENDERACTIONplus στοχεύει στην προώθηση της ισότητας των φύλων στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας μέσω της ανάπτυξης ικανοτήτων, της ανταλλαγής πολιτικών και του συντονισμού, καθώς και της παροχής στρατηγικών συμβουλών πολιτικής. Χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας Ευρώπη και έχει διάρκεια 36 μήνες (2022-2025).

Μέσω των δράσεων που υλοποιούνται, το έργο συμβάλλει στην υποστήριξη του συντονισμού και της ενσωμάτωσης της πολιτικής της ισότητας των φύλων στον νέο ΕΧΕ. Πιο αναλυτικά, το GENDERACTIONplus στοχεύει στην εξάλειψη της ανισότητας των φύλων και τον περιορισμό των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται στην αναπηρία, την εθνικότητα και την LGBTIQ+, μέσω συστημάτων έρευνας και καινοτομίας και πρόκειται να ενισχύσει την προσπάθεια για ενσωμάτωση της ισότητας των φύλων στον νέο ΕΧΕ, προωθώντας την, στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Έρευνας και Καινοτομίας.

Το ΕΚΤ είναι εταίρος του έργου GENDERACTIONplus και συμμετέχει στις δράσεις που αφορούν την καταγραφή των υφιστάμενων πολιτικών για το φύλο, τη διαμόρφωση των προτάσεων για την ισότητα των φύλων στην έρευνα, καθώς και την ενημέρωση των Εθνικών Σημείων Επαφής σε θέματα φύλου στην έρευνα.

Οι δράσεις του ΕΚΤ για τη συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) υπηρετεί διαχρονικά τον στόχο της ισότητας των φύλων στους τομείς της έρευνας & ανάπτυξης και καινοτομίας με τη συμμετοχή του σε ερευνητικά έργα διαμόρφωσης πολιτικών, με την παραγωγή στατιστικών στοιχείων, την καταγραφή των νέων ερευνητριών, την ανάδειξη των επιτευγμάτων τους.

Οι δράσεις του ΕΚΤ ξεκινούν ήδη από το 2007 και αφορούν την τεκμηρίωση, την πληροφόρηση, τη συμβουλευτική και τη δικτύωση, για την υποστήριξη της συμμετοχής των γυναικών σε ερευνητικά έργα, την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας και την προώθηση της καινοτομίας. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του Δικτύου ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ και του έργου "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού" (2007), το ΕΚΤ πραγματοποίησε για πρώτη φορά εκτεταμένη καταγραφή των Ελληνίδων ερευνητριών.

Έκτοτε, το ΕΚΤ συμμετέχει σε σειρά ευρωπαϊκών έργων με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στους τομείς της Ε&Α μέσω της διαμόρφωσης των κατάλληλων πολιτικών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο διακριτών ερευνητικών φορέων.

Το ΕΚΤ, ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, συλλέγει δεδομένα για την αποτύπωση του ελληνικού συστήματος Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας (ΕΤΑΚ), και στο πλαίσιο αυτό έχει συμπεριλάβει τις στατιστικές για τη συμμετοχή των γυναικών σε έρευνα και ανάπτυξη, στον κατάλογο των εθνικών στατιστικών που δημοσιεύει.

Σε επίπεδο εκπροσώπησης, το ΕΚΤ είναι εθνικός εκπρόσωπος στο ERAC Standing Working Group on Gender in Research and Innovation (ERAC SWGGRI). Παράλληλα, αποτελεί στατιστικό εκπρόσωπο της χώρας για την εμβληματική έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «She Figures» και καταγράφει συστηματικά τη συμμετοχή των γυναικών στους τομείς της έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Τέλος, μέσω των στοχευμένων εκδόσεών του δίνει έμφαση στη διασύνδεση των δεικτών με συγκεκριμένες πολιτικές, συμβάλλοντας στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων πολιτικών για την ισότητα των φύλων.