Η Ελλάδα στις χώρες με τη μεγαλύτερη βελτίωση στις επιδόσεις καινοτομίας στην Ευρώπη

Σημαντικά βελτιωμένες οι επιδόσεις της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας 2021  (European Innovation Scoreboard - EIS), ο οποίος δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 21 Ιουνίου. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ, οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας έχουν βελτιωθεί κατά 12,5% από το 2014. Με ποσοστό 25,9% η Ελλάδα είναι μεταξύ των 5 χωρών που παρουσιάζουν βελτίωση μεγαλύτερη του 25% την περίοδο 2014-2021, παραμένοντας στην ομάδα των κρατών-μελών με μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία.

Ο φετινός ευρωπαϊκός πίνακας αποτελεσμάτων για την καινοτομία βασίζεται σε αναθεωρημένο πλαίσιο, με νέους δείκτες για την ψηφιακοποίηση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ευθυγραμμίζοντας τον πίνακα αποτελεσμάτων με τις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ. Ακόμα, επιπλέον των δεικτών που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των χωρών, ο Πίνακας παραθέτει ομάδα δεικτών που αποτυπώνουν τα δομικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος καινοτομίας σε κάθε χώρα σε σχέση με την ΕΕ. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) συμβάλλει στην παραγωγή των δεικτών για την Ελλάδα με την παροχή των επίσημων στατιστικών στοιχείων για την καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς και των επίσημων στατιστικών στοιχείων για τις δαπάνες σε Έρευνα & Ανάπτυξη.

Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, οι επιδόσεις στην καινοτομία παρουσιάζουν συνεχή βελτίωση σε ολόκληρη την ΕΕ. Όπως τονίζει η Eυρωπαϊκή Επιτροπή «Υπάρχει συνεχής σύγκλιση εντός της ΕΕ, με τις χώρες με χαμηλότερες επιδόσεις να αναπτύσσονται ταχύτερα από τις χώρες με υψηλότερες επιδόσεις, γεφυρώνοντας έτσι το χάσμα καινοτομίας μεταξύ τους, τάση που ισχύει και για την καινοτομία σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ». Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ έχει καλύτερες επιδόσεις από τους ανταγωνιστές της όπως η Κίνα, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, η Ρωσία και η Ινδία, ενώ η Νότια Κορέα, ο Καναδάς, η Αυστραλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία έχουν προβάδισμα στις επιδόσεις έναντι της ΕΕ.

Η Σουηδία εξακολουθεί να είναι ο πρωτοπόρος καινοτομίας της ΕΕ, ακολουθούμενη από τη Φινλανδία, τη Δανία και το Βέλγιο, με επιδόσεις καινοτομίας πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ (Εικόνα 1). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 20η θέση μεταξύ των 27 κρατών της ΕΕ, παραμένοντας στην ομάδα των κρατών-μελών με μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία, κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στην ίδια κατηγορία με την Ελλάδα ανήκουν άλλες 8 χώρες μεταξύ των οποίων η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Κύπρος.

Οι ομάδες επιδόσεων τείνουν να είναι γεωγραφικά συγκεντρωμένες, με τις πρωτοπόρες χώρες καινοτομίας και τις χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας να βρίσκονται στη Βόρεια και τη Δυτική Ευρώπη και τις περισσότερες από τις χώρες με μέτριες επιδόσεις καινοτομίας και με αναδυόμενες επιδόσεις καινοτομίας να βρίσκονται στη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη.

Σημειώνεται ότι με βάση τη βαθμολογία τους, οι χώρες της ΕΕ κατανέμονται σε τέσσερις ομάδες επιδόσεων: πρωτοπόρες χώρες καινοτομίας (innovation leaders), χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας (strong innovators), χώρες με μέτριες επιδόσεις καινοτομίας (moderate innovators) και χώρες με αναδυόμενες επιδόσεις καινοτομίας (emerging innovators).

Εικόνα 1: Κατάταξη των χωρών στον Eυρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας.
Οι χρωματισμένες στήλες δείχνουν τις επιδόσεις καινοτομίας το 2021, οι οριζόντιες παύλες δείχνουν τις επιδόσεις το 2020 και οι γκρίζες στήλες απεικονίζουν τις επιδόσεις το 2014, όλες σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ το 2014.

Οι επιδόσεις της Ελλάδας

Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των πέντε κρατών μελών στα οποία σημειώθηκε βελτίωση των επιδόσεων κατά 25 ή περισσότερες ποσοστιαίες μονάδες (Εσθονία, Κύπρος, Λιθουανία, Ιταλία, Ελλάδα). Το διάστημα μεταξύ 2014 και 2021, η Ελλάδα εμφανίζει συνεχή ανοδική πορεία, με τον συνθετικό δείκτη καινοτομίας (Summary Innovation Index) να ανέρχεται από 63 το 2014 σε 79 το 2021. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα αύξησε τις επιδόσεις της κατά 25,9%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βελτίωσης ανέρχεται στο 12,5%. Η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη κατά την τελευταία τριετία.

Εικόνα 2. Αυξητική η τάση του συνθετικού δείκτη καινοτομίας για την Ελλάδα την περίοδο 2014-2021.

Ειδικότερα, οι ισχυρές διαστάσεις καινοτομίας στην Ελλάδα, με επιδόσεις πάνω από την τιμή 100 που αντιστοιχεί στον μέσο όρο της ΕΕ 100, αφορούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) που καινοτομούν (Innovators), τη διασύνδεση και συνεργασία (Linkages) και την απασχόληση (Employment impacts). (Εικόνα 2).

Εικόνα 3: Επιδόσεις της Ελλάδας στις επιμέρους διαστάσεις του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας, 2014 & 2021

Οι τρείς υψηλότερες επιδόσεις της Ελλάδας αφορούν τις πωλήσεις καινοτόμων προϊόντων (sales of innovative products), τη συνεργασία καινοτόμων ΜμΕ με άλλους φορείς (innovative SMEs collaborating with others) και τις καινοτομίες προϊόντων (product innovators). Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο βρίσκονται επίσης οι δείκτες που αφορούν τον πληθυσμό με τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις δαπάνες για καινοτομικές δραστηριότητες (πλην Ε&Α), τις συνεργασίες δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για την παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων, τις καινοτομίες επιχειρησιακών διαδικασιών και την απασχόληση σε καινοτόμες επιχειρήσεις. Εικόνα 3).

Οι δείκτες με τη μεγαλύτερη αύξηση μετά το 2018 σχετίζονται με την ευρυζωνική διείσδυση στις επιχειρήσεις, τα κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital), τις επιχειρήσεις με καινοτόμα προϊόντα, την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού σε επιστήμη και τεχνολογία και τις εξαγωγές αγαθών μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας. 

Εικόνα 4: Αναλυτική παρουσίαση των επιδόσεων της Ελλάδας στις δείκτες και τις επιμέρους διαστάσεις του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας, 2014 & 2021

Όσον αφορά τα δομικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος καινοτομίας σε σχέση με την ΕΕ (Εικόνα 4) , η Ελλάδα έχει  καλύτερες επιδόσεις από την ΕΕ στη διάσταση προφίλ καινοτομίας (Innovation Profiles). Το ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων που καινοτομούν εσωτερικά (αναπτύσσουν τις καινοτομίες εντός της επιχείρησης, in house) είναι υψηλότερο  από τον μέσο όρο της ΕΕ. Τέλος, οι επιδόσεις της Ελλάδας βρίσκονται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο όσον αφορά τους δείκτες στη διάσταση κλιματική αλλαγή (Climate Change Indicators).

Εικόνα 5: Δομικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος καινοτομίας στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ.

Η συμβολή του ΕΚΤ στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας

Tο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) συμβάλλει στην παραγωγή των δεικτών καινοτομίας που παρουσιάζονται στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (European Innovation Scoreboard, EIS), ως εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, με αρμοδιότητα την παραγωγή των εθνικών στατιστικών για την Έρευνα, Τεχνολογία, Ανάπτυξη και Καινοτομία και την αποστολή τους στη Eurostat, τον ΟΟΣΑ και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Από το ΕΚΤ αποστέλλονται στο EIS οι στατιστικές για την Καινοτομία στις επιχειρήσεις (Community Innovation Survey), από τις οποίες υπολογίζονται 7 δείκτες αποτελεσμάτων ("Non R&D innovation expenditures", “Innovation expenditures per person employed in innovation active  enterprises”, "SMEs with product innovations", "SMEs with business process innovations", "Innovative SMEs collaborating with others",  "Employment in innovative enterprises" και "Sales of product  innovations") που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των χωρών καθώς και οι 7 δείκτες που περιγράφουν τα δομικά χαρακτηριστικά της καινοτομίας στη διάσταση Innovation profiles. Επίσης, αποστέλλονται οι στατιστικές για τις δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης από τις οποίες υπολογίζονται 3 δείκτες αποτελεσμάτων ("R&D expenditure in the public sector", "R&D expenditure in the business sector" και "Government support for business R&D”) και 1 δείκτης στη διάσταση Business & Entrepreurship σχετικά με τα δομικά χαρακτηριστικά της καινοτομίας.

Οι σχετικοί δείκτες και τα στατιστικά αποτελέσματα δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο http://metrics.ekt.gr, o οποίος συνεχώς εμπλουτίζεται, επικαιροποιείται και ανανεώνεται διευκολύνοντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους ερευνητές, τους δημοσιογράφους, αλλά και το ευρύ κοινό να ενημερωθούν μέσω έγκριτων στοιχείων και δεικτών.