Νέα Μελέτη: «Το δικαίωμα στην επιστημονική έρευνα»

Η μελέτη «Το δικαίωμα στην επιστημονική έρευνα», της Α. Κοσκινά-Σαριδάκη παρουσιάζει και αναλύει το νομοθετικό πλαίσιο της επιστημονικής έρευνας που θεμελιώνεται στο άρθρο 16 παρ. 1 του ελληνικού Συντάγματος, το οποίο διέπει την διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα. Η συγγραφέας αναλύοντας τη διαμόρφωση του δικαιώματος στην επιστημονική έρευνα πυροδοτεί τις πιο επίκαιρες προβληματικές της εποχής μας, επειδή αγγίζει βασικά υπαρξιακά ερωτήματα που σχετίζονται με την ίδια την υπόσταση του ανθρώπου, όπως στο παράδειγμα της ανθρώπινης κλωνοποίησης.

Η μονογραφία εστιάζει στο δικαίωμα στην επιστημονική έρευνα. Στο Πρώτο Μέρος, με τίτλο «Η διαμόρφωση του δικαιώματος στην επιστήμη και στην έρευνα», εξετάζονται οι σημαντικότερες και γενικού περιεχομένου ρυθμίσεις που έχουν υιοθετηθεί με βάση το δικαίωμα στην έρευνα που κατοχυρώνεται στο άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος.

Στο Δεύτερο Μέρος, που επιγράφεται «Η υλοποίηση του δικαιώματος στην έρευνα», παρουσιάζονται τα μέσα και τα εργαλεία που επιτρέπουν την ουσιαστική υλοποίηση του σχετικού δικαιώματος, που είναι κυρίως οι διάφοροι ερευνητικοί θεσμοί, καθώς και οι τρόποι χρηματοδότησης της έρευνας.

Τέλος, στο Τρίτο Μέρος, υπό τον τίτλο «Η συνεισφορά των ρυθμίσεων του ελληνικού δικαίου στην εγχώρια κυρίως επιστημονική έρευνα», επιχειρείται μια γενικότερη αξιολόγηση όλων των παραπάνω στοιχείων και ρυθμίσεων με βάση τη συνεισφορά τους στη βέλτιστη ρύθμιση του εν λόγω δικαιώματος.

Η μελέτη συνεισφέρει σημαντικά στην καταγραφή και την ανάλυση του θεωρητικού, κυρίως όμως του θεσμικού πλαισίου του δικαιώματος στην επιστημονική έρευνα και επιχειρεί μια αποτίμηση και αξιολόγηση του επιπέδου κατοχύρωσης και υλοποίησής του στο ελληνικό δίκαιο.

Η διατριβή καταγράφει πλήθος διατάξεων που το συμπληρώνουν και το εξειδικεύσουν, ρυθμίζουν αναλυτικά τα μέσα λειτουργίας και χρηματοδότησης των ερευνητικών ιδρυμάτων, καθώς και τα εργαλεία χρηματοδότησης και εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η συγγραφέας, βασιζόμενη σε απόψεις που προβάλλονται κυρίως από τμήμα της γαλλικής θεωρίας, υποστηρίζει ότι πρέπει το δικαίωμα αυτό να χαρακτηρισθεί κυρίως ως ένα δικαίωμα τρίτης γενιάς.

Επιπλέον, συμβάλλει ουσιωδώς στον εντοπισμό και στην ανάδειξη των διαφόρων ρυθμίσεων με τις οποίες η Πολιτεία έχει κατοχυρώσει την στήριξη και τη συμμετοχή της στη διαδικασία διεξαγωγής της έρευνας (κρατική χρηματοδότηση, θέσπιση εθνικών στόχων στην έρευνα, συμμετοχή σε εγκεκριμένα διεθνή προγράμματα κλπ.), καθώς και στον έλεγχο της διεξαγόμενης έρευνας, μέσω των φορέων εποπτείας, του αρμοδίου υπουργείου και της ΓΓΕΤ.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το λεγόμενο ατομικό δικαίωμα στην επιστημονική έρευνα διαφοροποιείται έναντι των υπολοίπων ατομικών δικαιωμάτων και υποστηρίζει ότι αυτό πρέπει να αναλύεται όχι μόνον ως ατομικό δικαίωμα, αλλά ως θεσμός, προσεγγίζοντας το θέμα της με σημαντικές νέες σκέψεις και επιχειρήματα.

Επισημαίνεται επίσης ότι στη σημερινή έκδοση αντιμετωπίζεται και το εξαιρετικά επίκαιρο ζήτημα της μετανάστευσης επιστημόνων από την Ελλάδα, αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με την επίδρασή του στην επιστημονική έρευνα.

Τέλος, από άποψη μεθοδολογική, η μελέτη διαθέτει μια λογική και συστηματική δομή, ενώ διαθέτει επίσης πλούσια ελληνική και γαλλική βιβλιογραφία. Την έκδοση προλογίζει ο Θ. Φορτσάκης, ο οποίος διευθύνει τη σειρά των Εκδόσεων Νομικής Βιβλιοθήκης «Δημοσίου Οικονομικού, Δημοσιονομικού Και Φορολογικού Δικαίου» στην οποία υπάγεται η παρούσα μελέτη.