Μπορούν δύο κίονες της Ακρόπολης να εξιχνιάσουν το σεισμικό παρελθόν της Αθήνας; Είναι δυνατή η αναγέννηση μιας αποξηραμένης λίμνης; Η ηλικία ενός αναπλασθέντος οργάνου είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη από την ηλικία του οργανισμού; Ποιες οι μηχανικές ιδιότητες του γραφενίου, του πιο λεπτού και ταυτόχρονα του πιο ισχυρού υλικού στον κόσμο; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα διερευνηθούν στις 19 επιστημονικές μελέτες που επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση για το έτος 2011.
Το Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση έχει εντάξει τη χρηματοδότηση επιστημονικών μελετών ετήσιας διάρκειας στις εκπαιδευτικές και επιστημονικές δραστηριότητές του το 2008. Κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, με βασικό προσανατολισμό στις νεότερες ηλικιακά ομάδες και τα επιστημονικά πεδία που έχουν μικρότερη προσβασιμότητα στις πηγές χρηματοδότησης. Παράλληλα, η δράση στοχεύει στην προώθηση συνεργασιών μεταξύ ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ερευνητικών κέντρων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η ανταπόκριση της επιστημονικής κοινότητας στη φετινή δημόσια πρόσκληση ήταν εντυπωσιακή και οι 1.030 προτάσεις που υπεβλήθησαν από επιστημονικές ομάδες όλων των γνωστικών αντικειμένων ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός στα 4 χρόνια υλοποίησης του προγράμματος. Οι 19 μελέτες που προκρίθηκαν προς χρηματοδότηση δημιουργούν συνεργασίες του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση με 14 ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό και πρόκειται να απασχολήσουν συνολικά 81 επιστήμονες όλων των ερευνητικών βαθμίδων, μεταξύ των οποίων είναι και ο βραβευθείς με το Νόμπελ Φυσικής 2010 Κονσταντίν Νοβοσέλοφ, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
Η Επιστημονική Επιτροπή του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, η οποία αξιολόγησε τις προτάσεις, αποφάσισε τη χρηματοδότηση των μελετών με βασικά κριτήρια την επιστημονική ποιότητα, την πρωτοτυπία και μεθοδολογία κάθε μελέτης, την εξειδίκευση και ερευνητική εμπειρία των μελών της ομάδας, τη συμμετοχή νέων ερευνητών, καθώς και τη δυνατότητα διάχυσης του τελικού προϊόντος. Οι 19 προς χρηματοδότηση μελέτες είναι, ανά τομέα, οι παρακάτω:
α) Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες:
1. Καταγραφή και ανάλυση γλωσσών υπό εξαφάνιση: Μια μελέτη των βλάχικων στο Μέτσοβο (Ήπειρος)
Ομάδα Μελέτης: Γαλάνη Αλεξάνδρα (Συντονιστής), Γεωργιάδης Λουκάς, Τάτσης Βασίλειος, Nτίνας Κωνσταντίνος, Μπακάλης Ευάγγελος (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
2. Οι δύο χορηγικοί κίονες στη νότια πλευρά της Ακρόπολης ως μάρτυρες της σεισμικής ιστορίας του κέντρου της Αθήνας
Ομάδα Μελέτης: Ζάμπας Κωνσταντίνος (Συντονιστής), Aμβράζης Νικόλαος, Mπολέτης Κωνσταντίνος, Ζάμπα Ιφιγένεια (Ανεξάρτητη Ομάδα)
3. Χωρικές ανισότητες εισοδήματος, ανάπτυξης και φτώχιας στην Ελλάδα
Ομάδα Μελέτης: Καλογήρου Σταμάτης (Συντονιστής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), Μουστάκη Ειρήνη (London School of Economics and Political Science), Τσίμπος Κλέων (Πανεπιστήμιο Πειραιώς), Μπάλλας Δημήτριος (Πανεπιστήμιο Sheffield), Τραγάκη Αλεξάνδρα (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο)
4. Καλλιεργείται η αγάπη για το διάβασμα; Τόποι ανάγνωσης και τρόποι εκπαίδευσης
Ομάδα Μελέτης: Κατσίκη - Γκίβαλου Αντα (Συντονιστής, ΕΚΠΑ), Πολίτης Δημήτρης (Πανεπιστήμιο Πατρών), Χαλκιαδάκη Αβα (ΕΚΠΑ), Τσιαμπάση Φανή (ΕΚΠΑ), Κορτσάρη Ολυμπία (ΕΚΠΑ)
5. Από τον Μεσοπόλεμο στην Ανασυγκρότηση (1930-1960): Καταγραφή των εμπειριών των Εβραίων της Ελλάδας
Ομάδα Μελέτης: Μπενβενίστε Ερριέτα -Βαλερή (Συντονιστής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Αντωνίου Γεώργιος (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), Μόλχο Αντώνης (European University Institute), Παπαμίχος-Χρονάκης Παρμενίων (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Χαντζαρούλα Ποθητή (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)
6. Χαρτογράφηση του γλωσσολογικού προφίλ των (ελληνόγλωσσων) ατόμων με Φάσμα Αυτιστικών Διαταραχών Ομάδα Μελέτης: Τερζή Αρχόντω (Συντονιστής, ΤΕΙ Πάτρας), Μαρίνης Θεόδωρος (Πανεπιστήμιο Reading), Κωτσοπούλου Αγγελική (ΤΕΙ Πάτρας), Φρανσίς Κωνσταντίνος (ΕΚΠΑ)
β) Θετικές Επιστήμες:
7. Μηχανική συμπεριφορά δυσδιάστατων κρυστάλλων: Η περίπτωση του γραφενίου
Ομάδα Μελέτης: Γαλιώτης Κωνσταντίνος (Συντονιστής, ΙΤΕ/Πανεπιστήμιο Πατρών), Novoselov Konstantin (Πανεπιστήμιο Manchester), Παρθένιος Ιωάννης (ΙΤΕ), Παπαγγελής Κωνσταντίνος (Πανεπιστήμιο Πατρών), Τάσης Δημήτριος (Πανεπιστήμιο Πατρών)
8. Οργάνωση και ευαισθησία του ωκεάνιου ρεύματος της Ανταρκτικής
Ομάδα Μελέτης: Ιωάννου Πέτρος (Συντονιστής), Μπάκας Νικόλαος, Κωνσταντίνου Ναβίντ (ΕΚΠΑ)
9. Κβαντικά περιορισμένα βιοχημικά μαγνητόμετρα
Ομάδα Μελέτης: Κομίνης Γιάννης (Συντονιστής), Δελλής Αργύρης (Πανεπιστήμιο Κρήτης)
10. Tο παράκτιο ρεύμα της Εύβοιας στην περιοχή της Κύμης: Η υδροδυναμική δομή του και η σημασία του ως θέση αφθονίας ιχθυοπλαγκτού και πηγή αλιευτικών πόρων
Ομάδα Μελέτης: Κοντογιάννης Χαρίλαος (Συντονιστής), Σιαπάτης Απόστολος, Δαμαλάς Δημήτριος, Παπαδόπουλος Βασίλειος (ΕΛΚΕΘΕ)
11. Συμβολή των δεδομένων παρατήρησης της Γης και των γεωγραφικών πληροφοριακών συστημάτων στη χαρτογράφηση και διαχείριση πλημμύρων στην Ελλάδα
Ομάδα Μελέτης: Μουρατίδης Αντώνιος (Συντονιστής, Εuropean Space Agency/ESRIN, Sarti Francesco (European Space Agency/ESRIN), Νικολαΐδου Μελίνα (Ανεξάρτητο μέλος), Λαμπίρη Μαρία (Ανεξάρτητο μέλος), Δοξάνη Γεωργία (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
12. Καθορισμός του Γαλαξία του Τριγώνου (M33) ως σημείο αναφοράς για τη μέτρηση της απόστασης μεταξύ των γαλαξιών
Ομάδα Μελέτης: Μπονάνου Αλκηστη (Συντονιστής, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών), Macri Lucas (Πανεπιστήμιο Texas A & M), Castro Rodriguez Norberto (Instituto de Astrofisica de Canarias), Stanek Krzysztof (Πανεπιστήμιο Ohio)
13. Ρομποτικά συστήματα για σκοπούς εξερεύνησης και διάσωσης
Ομάδα Μελέτης: Τζες Αντώνιος (Συντονιστής, Πανεπιστήμιο Πατρών), Νικολακόπουλος Γιώργος (Πανεπιστήμιο Πατρών), Κελασίδη Ελένη (Πανεπιστήμιο Πατρών), Αλέξης Κώστας (Πανεπιστήμιο Πατρών) , Βαλαβάνης Κίμων (Πανεπιστήμιο Denver)
γ) Επιστήμες της Ζωής
14. Η ανάπλαση ρυθμίζει εκ νέου το ηλικιακό ρολόι; Εκτίμηση της κυτταρικής γήρανσης σε αναπλασθέντα όργανα
Ομάδα Μελέτης: Αβέρωφ Μιχάλης (Συντονιστής, ΙΤΕ), Κονταράκης Ζαχαρίας (ΙΤΕ) Κωνσταντινίδης Νικόλαος (Πανεπιστήμιο Κρήτης/ΙΤΕ)
15. Σχεδιασμός στοχευμένων φαρμάκων κατά των μυκητιακών παθογόνων
Ομάδα Μελέτης: Διαλλινάς Γιώργος (Συντονιστής), Μικρός Εμμανουήλ, Γιαλελής Βασίλειος, Κρυπώτου Αιμιλία, Αμίλλης Σωτήριος (ΕΚΠΑ)
16. Η (επανα)γέννηση της λίμνης Κάρλα
Ομάδα Μελέτης: Κορμάς Κωνσταντίνος (Συντονιστής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Καραγιάννη Ήρα (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), Βερίλλης Παναγιώτης (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Κάγκαλου Ιφιγένεια (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Μουστάκα-Γούνη Μαρία (Αριστοτέλιο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
17. Ανάπτυξη θεραπευτικών αντισωμάτων κατά πρωτεΐνης που εμπλέκεται στη μετάσταση του καρκίνου
Ομάδα Μελέτης: Μαμαλάκη Αυγή (Συντονιστής), Παπαδημητροπούλου Αδριάνα, Mακατσώρη Δήμητρα, Ηλιάδης Πέτρος (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ)
18. Νανοεντοπισμός μεταστατικών καρκινικών κυττάρων
Ομάδα Μελέτης: Νικητέας Νικόλαος (Συντονιστής), Ευσταθόπουλος Στάθης, Γαζούλη Μαρία (ΕΚΠΑ)
19. Νέα φάρμακα με στοχευμένη δράση ενάντια στις καρδιακές αρρυθμίες
Ομάδα Μελέτης: Σανούδου Δέσποινα (Συντονιστής, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών), Κρανιά Ευαγγελία (Πανεπιστήμιο του Cincinatti), Κρεμαστινός Δημήτριος (ΕΚΠΑ), Kωστομητσόπουλος Νικόλαος (Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών), Τζήμας Χρίστος (Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών)
Οι συνοπτικές περιγραφές των 19 μελετών είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο του Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, στη διεύθυνση http://www.latsis-foundation.org/gr/14/meletes.html.