Δημόσια διαβούλευση για την Εθνική Στρατηγική Έρευνας

Η έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για την ανάδειξη των κεντρικών προτεραιοτήτων της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας πραγματοποιήθηκε σε εκδήλωση του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων στις 23 Ιουλίου στην Αθήνα. Στόχος της διαβούλευσης είναι ο προσδιορισμός προτεραιοτήτων και μεθόδων για νέες αποτελεσματικές ερευνητικές και τεχνολογικές δράσεις, έτσι ώστε η έρευνα να ανταποκρίνεται στη ζήτηση και όχι μόνο στις δυνατότητες προσφοράς ερευνητικών αποτελεσμάτων από τα ΑΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα.

Όπως υπογράμμισε η Υπουργός Αννα Διαμαντοπούλου, οι νέες δράσεις θα προκύψουν μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα στους εκπροσώπους του παραγωγικού κόσμου, τους ερευνητές και την πολιτεία. Χαρακτηριστικά η Υπουργός ανέφερε: 'Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα πρέπει να θέσουν στις προτεραιότητες τους τη ζήτηση. Η επένδυση του δημοσίου χρήματος σημαίνει επιστροφή στην κοινωνία και την επιστήμη'. Η Υπουργός επισήμανε την ιδιαίτερη βαρύτητα που δίνεται στην κινητοποίηση των επιχειρήσεων και του παραγωγικού τομέα γενικότερα, έτσι ώστε να προκύψουν σωστές επιλογές και σωστή κατανομή των πόρων.

Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Αχιλλέας Μητσός αναφέρθηκε στις διαρθρωτικές αδυναμίες του συστήματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ελάχιστοι πόροι από τον ιδιωτικό τομέα, παρωχημένο θεσμικό πλαίσιο, χαμηλά αποτελέσματα κ.λπ.) και στην βούληση της πολιτείας να λάβει θεσμικά μέτρα, ρυθμιστικά των διαρθρωτικών αδυναμιών. Επίσης αναφέρθηκε στην δέσμευση προς την ΕΕ για ενίσχυση της ερευνητικής προσπάθειας, σε όλες τις διαστάσεις της και στη διατύπωση ενός ιδιαίτερα φιλόδοξου στόχου: τον σταδιακό τριπλασιασμό της δαπάνης για έρευνα την επόμενη δεκαετία ώστε να φθάσει το 2% του ΑΕΠ το 2020.

Ο κ. Α. Μητσός ανακοίνωσε ότι στη ΓΓΕΤ προετοιμάζονται δράσεις που απευθύνονται στον παραγωγικό τομέα, καθώς και δράσεις για το ανθρώπινο ερευνητικό δυναμικό, όπως η προκήρυξη για τις μεταδιδακτορικές υποτροφίες. Επίσης, σχεδιάζονται και υλοποιούνται δράσεις για την ενίσχυση των ερευνητικών υποδομών, καθώς και για την τόνωση των σχέσεων μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας και την αύξηση της εξωστρέφειας του ελληνικού ερευνητικού συστήματος.

Σύμφωνα με το κείμενο βάσης της διαβούλευσης, ο ρόλος της πολιτείας στην έρευνα και την τεχνολογία είναι διπλός: πρέπει, αφενός, να στηρίξει την παραγωγή νέας γνώσης σε τομείς που δεν ενδιαφέρουν τις επιχειρήσεις, ως κοινωνικό αγαθό υψηλής αξίας, και αφετέρου, να κινητοποιήσει την ιδιωτική χρηματοδότηση που κυμαίνεται στο 30% της συνολικής επένδυσης και παραμένει ένα από τα ασθενέστερα στοιχεία του ελληνικού συστήματος.

Ο παραγωγικός κόσμος πρέπει να πεισθεί πως η ενσωμάτωση της έρευνας στη στρατηγική του αποφέρει οικονομικό αποτέλεσμα, ενώ το συνολικό περιβάλλον πρέπει να ενθαρρύνει την 'ανοιχτή' καινοτομία και την αλληλεπίδραση επιχειρήσεων και δημόσιου ερευνητικού χώρου. Οι επιχειρήσεις θα εντοπίζουν τις τεχνολογικές τους ανάγκες και οι ερευνητικοί φορείς θα συμβάλλουν στην κάλυψή τους. Μακροπρόθεσμοι στόχοι είναι να διαμορφωθούν 'τεχνολογικές πλατφόρμες' για μια ερευνητική ατζέντα με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα, καθώς και 'Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες', δηλαδή συμπράξεις μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, που θα αυτοχρηματοδοτούνται.

Σημαντικές πρωτοβουλίες λαμβάνονται επίσης για: α) τη μείωση της γραφειοκρατίας και η απλούστευση των διαδικασιών, ώστε οι επιχειρήσεις να συμμετέχουν εύκολα σε χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα, β) τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων ώστε ο πολίτης να εξοικειωθεί με τη νέα τεχνολογία και να συμμετάσχει στην καινοτομική διαδικασία, γ) τη βιωσιμότητα, σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα, των συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων, ερευνητικών φορέων και Πολιτείας.

Στην Ευρώπη έχουν εντοπισθεί 'καλές πρακτικές', από τις οποίες μπορεί να επωφεληθεί η Ελλάδα. Τομείς προτεραιότητας είναι, μεταξύ άλλων, οι ήπιες μορφές ενέργειας, το περιβάλλον, οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών, οι υπηρεσίες υψηλού κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος (υγεία, εκπαίδευση, πολιτισμός, τουρισμός, ναυτιλία, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, εμπόριο), αλλά και δυναμικοί κλάδοι όπως τα τρόφιμα και τα χημικά, η φαρμακοβιομηχανία και η βιομηχανία καλλυντικών προϊόντων, σε κατευθύνσεις πράσινης ανάπτυξης έντασης γνώσης.

Είναι σημαντικό μέσω της διαδικασίας της διαβούλευσης να αποτυπωθεί η ζήτηση για τον προσδιορισμό των θεματικών προτεραιοτήτων των νέων προκηρύξεων αλλά και την θεμελίωση μονιμότερων συμμαχιών έρευνας και παραγωγής. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο βάσης της διαβούλευσης, πρέπει να διερευνηθούν εκείνοι οι τομείς, οι τεχνολογίες και οι αγορές στις οποίες επικεντρώνεται το ενδιαφέρον του ελληνικού παραγωγικού κόσμου, ποιες ερευνητικές - τεχνολογικές κατευθύνσεις μπορεί δυνητικά να διαμορφώσουν (σε τουλάχιστον 5ετή ορίζοντα) ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα, καθώς και πώς μπορεί να αναπτυχθούν στρατηγικές συνεργασίες ανάμεσα στους παραγωγικούς και ερευνητικούς φορείς.