Η Ελλάδα στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση - Τα σημαντικά βήματα που έγιναν μέχρι σήμερα στον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημόσιου τομέα
ΟΟΣΑ: Κατανοώντας καλύτερα τη νέα ψηφιακή εποχή
Με καταλύτη την πανδημία, έγιναν σημαντικά βήματα συνεργασίας των φορέων άσκησης πολιτικής και επικοινωνίας των τεχνολογικών πρωτοποριών με την πολιτική εξουσία για την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Στις επόμενες σελίδες αναδεικνύονται ορισμένα από αυτά τα βήματα, παρουσιάζονται σημεία της στρατηγικής του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ακούγονται οι απόψεις εκπροσώπων του κόσμου των επιχειρήσεων, ενώ εξετάζονται οι κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την καινοτομία.
Καλύτερα δεδομένα για την ψηφιακή κοινωνία και οικονομία
Για το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, έναν οργανισμό δημοσίου συμφέροντος με συσσωρευμένη εμπειρία και τεχνογνωσία στα στατιστικά δεδομένα και στις ψηφιακές υποδομές επιστήμης και πολιτισμού, η διακυβέρνηση δεδομένων είναι μια κεντρική διαδικασία εισαγωγής καινοτομίας και ευθυγράμμισης του δημόσιου τομέα με τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας: την υποστήριξη της ευρείας διάχυσης της επιστημονικής γνώσης, τη διάδοση του πολιτιστικού αγαθού, την ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας με κοινωνική υπευθυνότητα.
Στο ΕΚΤ δουλεύουμε με δημόσια δεδομένα δημιουργώντας νέες αλυσίδες αξίας. Συλλέγουμε πρωτογενώς και από ένα δίκτυο συνεργαζόμενων φορέων έναν πλούτο στατιστικών δεδομένων και τα θέτουμε στη διάθεση των φορέων άσκησης πολιτικής, της ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Ταυτόχρονα, εργαζόμαστε για την πρόσβαση όλων των πολιτών στο γνωσιακό απόθεμα επιστήμης και πολιτισμού. Ο οργανισμός διαχειρίζεται και διαθέτει έναν μεγάλο όγκο σημαντικών επιστημονικών και πολιτιστικών δεδομένων. Πρόκειται για ανοικτά (διασυνδεδεμένα) δεδομένα, τα οποία οργανώνονται με βάση διεθνή πρότυπα διαλειτουργικότητας.
Η δραστηριότητα του ΕΚΤ με επίκεντρο τη διακυβέρνηση δεδομένων, αναπτύσσεται σε τρεις διαστάσεις.
1. Ψηφιακή επιστήμη - πολιτισμός
Στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου, το ΕΚΤ συλλέγει, συσσωρεύει, ομογενοποιεί και διαθέτει δημόσια δεδομένα επιστήμης και πολιτισμού σε συνεργασία με έγκριτους φορείς του ευρύτερου συστήματος παραγωγής δεδομένων. Το σύστημα διακυβέρνησης δεδομένων που αναπτύσσει ο οργανισμός ενσωματώνει:
• την υιοθέτηση προτύπων και προδιαγραφών
• την εναρμόνιση με τις διεθνείς τάσεις για την ανοικτή πρόσβαση
• την εφαρμογή σχημάτων ταξινόμησης και σημασιολογικών προτύπων
• προσδιορισμένες άδειες χρήσης για την περαιτέρω αξιοποίηση των δεδομένων
• διασφάλιση στο διηνεκές των αρχείων που ψηφιοποιούνται με δημόσια χρηματοδότηση.
Ψηφιακός πολιτισμός σημαίνει να έχεις εύκολη και αποτελεσματική πρόσβαση από ένα σημείο σε μεγάλο όγκο σημαντικών δεδομένων, αρχείων και συλλογών, αποκομίζοντας μια ολοκληρωμένη ψηφιακή πολιτιστική εμπειρία. Αυτό το όραμα γίνεται πράξη στο SearchCulture.gr – την πρότυπη υποδομή συσσώρευσης και ενιαίας αναζήτησης πολιτιστικού περιεχομένου που αναπτύσσει το ΕΚΤ.
Συνολικά, οι ψηφιακές υποδομές του ΕΚΤ εξασφαλίζουν την πρόσβαση των πολιτών σε εκατομμύρια ψηφιοποιημένα αντικείμενα (βιβλία, άρθρα, έργα τέχνης, μουσική, φωτογραφίες, κ.ά.) από ένα οικοσύστημα περισσότερων από 1.000 ελληνικών φορέων. Σε σταθερή βάση τα τελευταία χρόνια γίνονται σημαντικά βήματα στην ψηφιακοποίηση και στη διάχυση της γνώσης και των δεδομένων Επιστήμης και Πολιτισμού. Το SearchCulture.gr ενισχύεται με νέο περιεχόμενο και νέες λειτουργικότητες που βελτιώνουν την εμπειρία του επισκέπτη, ενώ σημαντικό μέρος των νέων συλλογών διατίθεται στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana. Αντίστοιχα, οργανώνεται το περιεχόμενο και προστίθενται νέες λειτουργικότητες στην υποδομή OpenArchives.gr, ενώ το αμέσως επόμενο βήμα είναι η αξιοποίηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης για τη βελτίωση της ανάγνωσης και διασύνδεσης των δεδομένων.
Η ψηφιακή πλατφόρμα ePublishing υποστηρίζει τη δημοσίευση ελληνικού επιστημονικού περιεχομένου και συμβάλλει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της επιστημονικής εκδοτικής δραστηριότητας. Η μεγάλη αύξηση στη χρήση της που αποτυπώνεται στα στοιχεία επισκεψιμότητας της τελευταίας διετίας, αποδεικνύει την αξία της για τους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς. Στον δικτυακό τόπο του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών didaktorika.gr είναι διαθέσιμες για ανάγνωση περισσότερες από 45.000 διατριβές Ελλήνων διδακτόρων, ενώ οι βιβλιογραφικές εγγραφές είναι διαθέσιμες ως Ανοικτά Δεδομένα.
2. Στατιστικά δεδομένα
Το ΕΚΤ, στο πλαίσιο του ρόλου του ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, συλλέγει σε συστηματική βάση πρωτογενή δεδομένα με τα οποία μετριέται και αποτυπώνεται το εγχώριο σύστημα καινοτομίας. Με βάση αυτά τα δεδομένα:
• καταγράφονται τα αποτελέσματα της ερευνητικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας
• τεκμηριώνονται πολιτικές Έρευνας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης
• αποτιμάται η σύνδεση της Έρευνας με την Παραγωγή.
Ο οργανισμός διατηρεί επικαιροποιημένες βάσεις δεδομένων και μητρώα, αναλύει και διασυνδέει τα μεγάλα δεδομένα που συγκεντρώνει, και παράγει αξιόπιστους δείκτες για την ελληνική ερευνητική και καινοτομική δραστηριότητα και τους συντελεστές της. Μεριμνά για τη βελτίωση της τεχνολογικής του ικανότητας, μέσω επιλογών ασφαλούς και επεκτάσιμης τεχνολογίας, ενώ στρέφεται πλέον σε προηγμένες μεθόδους διαχείρισης δεδομένων με αξιοποίηση μεθοδολογιών και τεχνικών Data Science, Machine Learning και Artificial Intelligence.
Παράλληλα, σχεδιάζεται η λειτουργία Μηχανισμού Δημόσιας Στατιστικής Πληροφόρησης, με την ανάπτυξη Ολοκληρωμένης Πληροφοριακής Υποδομής Μητρώων και Πλατφόρμας, από την οποία θα παρέχονται ολοκληρωμένες ψηφιακές υπηρεσίες δεδομένων για την εξυπηρέτηση φορέων δημόσιας διοίκησης και κοινοτήτων χρηστών και την υποστήριξη της άσκησης δημόσιων πολιτικών.
Επιπλέον, υλοποιείται η ενοποίηση και διασύνδεση μητρώων και (μικρο)δεδομένων από διαφορετικές, και μέχρι τώρα ανεπεξέργαστες πηγές, με στόχο την αξιοποίηση της «κρυμμένης» αξίας που εμπεριέχεται στα δεδομένα, και στόχο την παραγωγή νέων στατιστικών που αναδεικνύουν νέα μοτίβα, τάσεις και συμπεριφορές.
3. Δημόσια δεδομένα και ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων
Η αξιοποίηση των δημόσιων δεδομένων αποτελεί βασική συνθήκη για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Η ψηφιακή διάθεση ομογενοποιημένων, ενοποιημένων και σωστά επισημασμένων δημόσιων δεδομένων προσδίδει αναπτυξιακή προοπτική στον δημόσιο τομέα. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, με τις δράσεις του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, είναι σημαντική και αναμένεται να ενταθεί το επόμενο διάστημα. Ο δημόσιος τομέας βελτιστοποιείται ως προς την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών και τα δημόσια δεδομένα αποκτούν αξία για τους πολίτες. Ο διαρκώς αυξανόμενος όγκος αυτών παρουσιάζει ενδιαφέρον και για την ερευνητική κοινότητα και τις επιχειρήσεις, και η διαθεσιμότητά τους ενισχύει περαιτέρω τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων και οργανισμών.
Το ΕΚΤ υλοποιεί σειρά δράσεων που αφορούν την ψηφιακή διάθεση δεδομένων για έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία και πολιτισμό. Επίσης, παράγει στατιστικούς δείκτες που αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Παράλληλα, υποστηρίζει οργανισμούς και επιχειρήσεις που προσανατολίζονται στην οικονομία των δεδομένων και δραστηριοποιούνται σε κρίσιμους τομείς όπως η Υγεία, η Κυκλική Οικονομία, κ.ά. Αξιοποιώντας την εργαλειοθήκη του Enterprise Europe Network για την ψηφιακή καινοτομία, παρέχει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου σε επιχειρήσεις που διαθέτουν καινοτομικό δυναμικό.
INFO
Στον δικτυακό τόπο metrics.ekt.gr αποτυπώνεται η στατιστική δραστηριότητα του ΕΚΤ.
Το SearchCulture.gr ανοίγει σημαντικά αρχεία και συλλογές σε όλους τους πολίτες.
Η Ελλάδα στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση
Τα σημαντικά βήματα που έγιναν μέχρι σήμερα στον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημόσιου τομέα οδήγησαν σε σημαντική αύξηση της χρήσης των ψηφιακών υπηρεσιών και άλλαξαν τη σχέση των πολιτών με το κράτος. Ζητούμενο παραμένει ένα μεγάλο ποιοτικό άλμα με την εισαγωγή νέων υποδομών και τεχνολογιών.
Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναδείχθηκε σε επιτελείο κεντρικού σχεδιασμού υπηρεσιών θέτοντας στο επίκεντρο τις ανάγκες των πολιτών.
Οι 1.300 ψηφιακές υπηρεσίες που είναι σήμερα στη διάθεση των πολιτών στην πλατφόρμα gov.gr σχεδόν τριπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αντίστοιχα, ο αριθμός των ψηφιακών συναλλαγών από 8,8 εκατομμύρια το 2018 έφτασε τα 150 εκατομμύρια, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2021. Αυτό το άλμα στη χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών περιγράφει την αλλαγή που έχει ήδη συντελεστεί στη σχέση των πολιτών με το δημόσιο. Η ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης εκτιμά ότι το ψηφιακό δημόσιο είναι το πρώτο βήμα. Ο μεγάλος επιταχυντής του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι η ανάπτυξη σύγχρονων τεχνολογικών υποδομών μαζί με την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες δεξιότητες της οικονομίας των δεδομένων.
Ο τρόπος που λειτούργησε το προηγούμενο διάστημα ο κρατικός-κυβερνητικός τομέας για την υλοποίηση της ψηφιακής στρατηγικής αξίζει να αναδειχθεί στον δημόσιο διάλογο και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τα επόμενα βήματα της χώρας προς το ψηφιακό μέλλον.
Αποτελεσματικός σχεδιασμός υπηρεσιών
Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναδείχθηκε σε ένα αποτελεσματικό επιτελείο σχεδιασμού υπηρεσιών θέτοντας στο επίκεντρο τις ανάγκες των πολιτών. «Η ψηφιακή διακυβέρνηση είναι το μέσο, σκοπός είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη» υπογραμμίζει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης. Τα στελέχη του υπουργείου και οι ομάδες υλοποίησης των εφαρμογών εργάστηκαν ειδικά πάνω στις διαδικασίες και, αντίθετα με ό,τι γίνεται συνήθως, υιοθέτησαν την οπτική του πολίτη. «Ξεκινήσαμε από τα γεγονότα της ζωής, από τη γέννηση ενός παιδιού, και είδαμε όλες τις στιγμές που ο πολίτης χρειάζεται το κράτος» εξηγεί ο υπουργός.
Με αυτή την ανθρωποκεντρική προσέγγιση σχεδιάστηκε και η διαδικασία του εμβολιασμού. Το Brief που δόθηκε περιέγραφε τις ανάγκες: «Πώς θα κλείσω εύκολα και γρήγορα ραντεβού. Πώς θα αποφύγω τις ουρές και τις καθυστερήσεις. Πώς θα λάβω έγκαιρα υπενθύμιση και, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, το πιστοποιητικό μου». Με τη συνδρομή της τεχνολογικής και επιχειρηματικής κοινότητας, τα αποτελέσματα ήταν σημαντικά. Αποδείχθηκε ότι η χώρα διαθέτει την ικανότητα και την τεχνογνωσία, μπορεί να βασιστεί σε δικούς της πόρους, πρώτα και κύρια στους μηχανικούς πληροφορικής. Στη νέα αυτοπεποίθηση που γεννά στους ίδιους τους ανθρώπους που εργάστηκαν για τις υπηρεσίες του ψηφιακού δημοσίου το αποτέλεσμα της εργασίας τους, αναφέρθηκε ο υπουργός μιλώντας στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, τον Οκτώβριο.
Αυτό που επίσης αναδείχθηκε ως σημαντική νέα ποιότητα μέσα στην πανδημία είναι ότι ο κυβερνητικός τομέας μπορεί να συνεργαστεί γρήγορα και αποτελεσματικά με φορείς του συστήματος καινοτομίας και ειδικές τεχνολογικές πρωτοπορίες. Για την ανάπτυξη των υπηρεσιών εργάστηκαν μηχανικοί τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, το εθνικό σύστημα εμβολιασμού ήταν αποτέλεσμα της ώσμωσης μηχανικών από μεγάλες εταιρείες πληροφορικής, από μικρές εταιρείες πληροφορικής και στελεχών του υπουργείου.
Η άμεση μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από τον ιδιωτικό τομέα στον κεντρικό κρατικό σχεδιασμό αποτελεί νέο παράδειγμα και καλή πρακτική διακυβέρνησης. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο υπουργός: «Η Ελλάδα αλλάζει κινητοποιώντας όλες τις δυνάμεις της, συγκεντρώνοντας όλους τους πόρους, εφαρμόζοντας καλά παραδείγματα και δημιουργώντας πλέον η ίδια βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Και αυτό είναι ένα μήνυμα τόσο προς το εξωτερικό, όσο και προς τους πολίτες: ότι δημιουργούμε ένα κράτος ενιαίο, φιλικό, λειτουργικό, που συμβάλλει στη δημιουργία πολλών και ίσων ευκαιριών για όλους».
«Ελλάδα 2.0» για το ψηφιακό άλμα
Οι συντάκτες της Βίβλου του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, του κειμένου στρατηγικού σχεδιασμού που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο 2020, κατέγραψαν έργα τα οποία λύνουν εκκρεμότητες από το παρελθόν. Έβαλαν όμως στο κείμενο μια μεγαλύτερη φιλοδοξία για ένα τεχνολογικό άλμα και μία προοπτική για το αύριο της χώρας. Το Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης -γνωστό και ως «Ελλάδα 2.0»- λειτουργεί υποστηρικτικά και συμπεριληπτικά, καλύπτοντας πλήρως τα 440 έργα που περιγράφονται στη Βίβλο με ορίζοντα υλοποίησης το 2025, με 150 από τα αυτά τα έργα να βρίσκονται ήδη σε στάδιο υλοποίησης. Με εξασφαλισμένους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το αναγκαίο και το επιθυμητό αποκτούν υπόσταση πραγματική.
«Με το Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης μπορούμε πολύ πιο σύντομα από όσο υπολογίζαμε, να δρομολογήσουμε την ενίσχυση των υποδομών και τη μετάβαση στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση» δηλώνει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί έναν από τους τέσσερις βασικούς πυλώνες του Σχεδίου, μαζί με την πράσινη μετάβαση, την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή και, τέλος, τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας. Αποτελεί, δηλαδή, πυρήνα του νέου οικονομικού υποδείγματος. Η στόχευση της ψηφιακής μετάβασης γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρη ανατρέχοντας στην κατανομή της χρηματοδότησης του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0», καθώς το 22% κατευθύνεται σε ψηφιακές δράσεις. Το ποσοστό αυτό προκύπτει αθροίζοντας τα κονδύλια του ψηφιακού πυλώνα και τις ψηφιακές δράσεις που εντάσσονται στους υπόλοιπους πυλώνες του σχεδίου.
Το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» περιλαμβάνει έργα, προγράμματα και συγκεκριμένους στόχους. Σύμφωνα με τη Μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μακροοικονομικά αποτελέσματα από την τοποθέτηση της ελληνικής οικονομίας σε έναν ενάρετο κύκλο αυξημένων επενδύσεων, απασχόλησης και ανάπτυξης μεταξύ άλλων αναμένεται να είναι:
• Δημιουργία 180.000 νέων θέσεων εργασίας
• Αύξηση του ύψους του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7% μέχρι το 2026
• Μόνιμη θετική επίδραση στο ΑΕΠ και στην απασχόληση εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων και της αύξησης της παραγωγικότητας
Λόγω της πανδημίας, η ψηφιοποίηση του Δημοσίου ξεκίνησε από τον τομέα της Υγείας όπου σχεδιάζονται και νέες εφαρμογές. Το επόμενο διάστημα σειρά έχουν νευραλγικοί τομείς στους οποίους κυριαρχεί η διακίνηση εγγράφων, όπως η Δικαιοσύνη, η Εργασία και η Κοινωνική Ασφάλιση. Ο προγραμματισμός του υπουργείου περιλαμβάνει την Παιδεία, τις Μεταφορές, τη Γεωργία και το Περιβάλλον. Στον τομέα των υποδομών, αναγνωρίζεται ότι η χώρα έχει να καλύψει ένα μεγάλο κενό στις τηλεπικοινωνίες όπου χρειάζεται να μεταβεί από το παλιό δίκτυο χαλκού στις οπτικές ίνες.
Με ορίζοντα το 2025, η Ελλάδα σχεδιάζει να προχωρήσει σε μια σειρά από παρεμβάσεις που εκτείνονται σε όλο το φάσμα της καθημερινότητας. Από την ψηφιοποίηση των Υποθηκοφυλακείων μέχρι τους «διαδρόμους 5G» για τα μη επανδρωμένα αυτοκίνητα και από τα υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών για τη διασύνδεση των νησιών μέχρι τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας.
Οι ιδιαίτερα φιλόδοξοι στόχοι του Σχεδίου συνδυάζονται με διαδικασίες παρακολούθησης και αποτίμησης των παρεμβάσεων, για τον σχεδιασμό καλύτερων πολιτικών και την καθιέρωση των αναγκαίων καλών πρακτικών. Η εμπειρία που έχει αποκτηθεί μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες, η νέα αυτοπεποίθηση των ενεργών συντελεστών της ψηφιακής μετάβασης μπορεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει όχι μόνο τους εργαζόμενους στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας, αλλά το σύνολο της χώρας προς τα εμπρός.
INFO
Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025
digitalstrategy.gov.gr
Ψηφιακές πρωτοπορίες στην ελληνική οικονομία
Από την καρδιά της ψηφιακής οικονομίας, δύο εκπρόσωποι του κόσμου των επιχειρήσεων περιγράφουν τη δυναμική που αναπτύσσεται στον κλάδο τους, τις προοπτικές και τις προκλήσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού για την οικονομία και το σύστημα καινοτομίας της χώρας.
Γιώτα Παπαρίδου, πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ)
"Ο κλάδος, αν και δέχτηκε μεγάλο πλήγμα μέσα στην κρίση, με μείωση του κύκλου εργασιών ως και 47% και απώλεια τεχνογνωσίας ως αποτέλεσμα του brain drain, την εποχή της COVID-19 κατάφερε να στηρίξει την ψηφιακή μετάβαση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο."
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ) εκπροσωπεί επιχειρήσεις τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, από πολύ μικρές ως μεγάλες εταιρείες. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι ταυτισμένες με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, καθώς προσφέρουν υπηρεσίες που βασίζονται στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων, στο cloud computing, στην τεχνητή νοημοσύνη και άλλες καινοτόμες τεχνολογίες, αναφέρει η Γιώτα Παπαρίδου, πρόεδρος του ΣΕΠΕ. «Οι φορείς άσκησης πολιτικής στην Ελλάδα έχουν συνειδητοποιήσει ότι η μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό είναι απαραίτητη για την κοινωνία, και έχουν τεθεί οι προτεραιότητες προς αυτή την κατεύθυνση» δηλώνει. Η πραγμάτωση, όμως, της ψηφιακής μετάβασης, προϋποθέτει μεταρρυθμίσεις και διαδικασίες, όπως εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες και στις ψηφιακές δεξιότητες, και ψηφιακές υποδομές για όλους.
Στην πανδημία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός από ατομική και συλλογική υπόθεση έγινε διεθνής επιταγή, καθήκον και προϋπόθεση λειτουργίας κάθε σύγχρονης κοινωνίας. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την ψηφιακή μετάβαση, επισημαίνει η Γ. Παπαρίδου, αλλά απαιτούνται ακόμα περισσότερα, κατάρτιση, εκπαίδευση, δημιουργία και διατήρηση της τεχνογνωσίας, και κυρίως υποστήριξη της καινοτομίας. Η πολιτεία, τονίζει, είναι αυτή που μπορεί να σταματήσει την απώλεια τεχνογνωσίας και το φαινόμενο του brain drain, στηρίζοντας την καινοτομία, την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Οι επιχειρήσεις ψηφιακής τεχνολογίας στην Ελλάδα ανέρχονται στις 4.600 και απασχολούν 260.000 εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης. Ο κλάδος δέχτηκε μεγάλο πλήγμα την προηγούμενη δεκαετία, σημειώνει η πρόεδρος του ΣΕΠΕ, με μείωση του κύκλου εργασιών κατά 47%, και έχει πληγεί περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο από το φαινόμενο του brain drain. Παρ’ όλ’ αυτά, την περίοδο της COVID οι επιχειρήσεις στάθηκαν δίπλα στους πολίτες και στην πολιτεία, υποστηρίζοντας δημόσιες λειτουργίες, την τηλεργασία και την τηλεκπαίδευση σε μεγάλη κλίμακα, την τηλεϊατρική, εφαρμογές άυλης συνταγογράφησης. Είναι ο μόνος κλάδος που πραγματοποίησε επενδύσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης, ενώ αναμένει μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, επισημαίνει η Γ. Παπαρίδου.
Η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση διεθνώς σε διαθεσιμότητα μηχανικών και επιστημόνων τεχνολογίας, πιο πάνω από Γερμανία και Αγγλία, σύμφωνα με το World Economic Forum Report, ενώ το 2007 κατείχε την 4η θέση - πτώση που οφείλεται στο brain drain και στην απώλεια τεχνογνωσίας. Στόχος θα πρέπει να είναι, τονίζει η πρόεδρος του ΣΕΠΕ, όχι μόνο να επαναπατρίσουμε αλλά και να διατηρήσουμε αυτό το δυναμικό στη χώρα, γεγονός το οποίο προϋποθέτει τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών εργασίας, κατάλληλου περιβάλλοντος και αμοιβών.
Για την εφαρμογή της τηλεργασίας υποστηρίζει ότι είναι σημαντικό να είναι επιλογή και όχι υποχρέωση. Ο κλάδος ήταν ήδη εξοικειωμένος με την τηλεργασία πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι επιχειρήσεις του κλάδου έπρεπε να πείσουν και να υποστηρίξουν τους πελάτες τους να μεταβούν και οι ίδιοι στην τηλεργασία. Σχολιάζοντας το ελληνικό σύστημα καινοτομίας, αναφέρεται στο κενό μεταξύ έρευνας και εφαρμογής της. Ενώ η χώρα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε πολλούς δείκτες Έρευνας & Ανάπτυξης, στις πατέντες υστερεί κατά πολύ. «Η εφαρμογή της έρευνας είναι αυτή που μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και να δημιουργήσει καινοτομία» τονίζει χαρακτηριστικά.
- Δείτε όλη τη συνέντευξη της Γ. Παπαρίδου https://www.youtube.com/watch?v=a5wEU0h3XOk&t=355s
- Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ)
Γιώργος Μαρκατάτος, πρόεδρος Συνδέσμου Εταιρειών Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδος
"Μέλη του Συνδέσμου συνεργάστηκαν στενά με τους φορείς άσκησης πολιτικής για να υλοποιήσουν και να υποστηρίξουν εφαρμογές, όπως η εφαρμογή για τον εμβολιασμό."
Ο Γιώργος Μαρκατάτος, πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδος (ΣΕΚΕΕ), τονίζει τη δυναμική και την εξωστρέφεια ελληνικών επιχειρήσεων που ξεκίνησαν στις αρχές του 2000 και στη δεκαετία της κρίσης και σήμερα έχουν παρουσία σε 40 χώρες. Μιλά για τις αλλαγές που φέρνουν στη ζωή μας οι νέες τεχνολογίες. Αν στις αρχές της δεκαετίας του 2010 συζητούσαμε για mobile first, σήμερα είμαστε στην εποχή του mobile everything, δηλώνει χαρακτηριστικά, ενώ βλέπει στον ορίζοντα τη συνεργασία ανθρώπων και ρομπότ στον χώρο εργασίας.
Ο ΣΕΚΕΕ εκπροσωπεί σύγχρονες και καινοτόμες επιχειρήσεις, με ποικίλα χαρακτηριστικά και σε διάφορα στάδια υλοποίησης προϊόντος. Είναι κυρίως εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, που έχουν μάθει να δουλεύουν με μη κλασικά μοντέλα διοίκησης, φιλοσοφία agile, σε ομάδες και απομακρυσμένα. Εκεί που διακρίνεται κυρίως ο Σύνδεσμος είναι στην υποστήριξη των μελών του για την προώθηση των καινοτόμων προϊόντων και εφαρμογών που αναπτύσσουν σε νέες αγορές. Αναλαμβάνει ενέργειες που υποστηρίζουν την εξωστρέφεια και την διεθνοποίηση των επιχειρήσεων, το χτίσιμο συνεργειών με άλλες εταιρείες, οργανισμούς και funds στο εξωτερικό. Για τον σκοπό αυτό, ο Σύνδεσμος έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας και αξιοποιεί πλήρως τις υπηρεσίες του Enterprise Europe Network, του μεγαλύτερου δικτύου επιχειρηματικής υποστήριξης στον κόσμο.
Συζητώντας για την επίδραση της πανδημίας, ο Γ. Μαρκατάτος επιβεβαιώνει ότι οι επιχειρήσεις ανταποκρίθηκαν στις νέες προκλήσεις ενισχύοντας διαδικασίες ψηφιακού μετασχηματισμού. Μέλη του Συνδέσμου συνεργάστηκαν στενά με φορείς πολιτικής διακυβέρνησης για να υλοποιήσουν και να υποστηρίξουν εφαρμογές, όπως η εφαρμογή για τον εμβολιασμό. Οι επιχειρήσεις αναπτύχθηκαν περαιτέρω, αξιοποίησαν και προσέφεραν λύσεις απομακρυσμένης εργασίας μέσω κινητού και υπολογιστή, λύσεις φορητής τιμολόγησης, λύσεις για eshops, B2B και online παραγγελιοληψία.
Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, η εφαρμογή κάθε νέας τεχνολογίας αποτελεί καινοτομία. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΣΕΚΕΕ, η καινοτομία έχει δύο εκφάνσεις: από τη μία είναι η σκέψη και η υλοποίηση καινοτομίας για την αντιμετώπιση ενός πραγματικού προβλήματος και από την άλλη η εφαρμογή της καινοτομίας, αναφέρει ο Γ. Μαρκατάτος. Δεν χρειάζεται κάτι να είναι εντελώς ριζοσπαστικό, αρκεί να είναι κάτι καινούργιο για την επιχείρηση.
Αυτό πολλές φορές προκαλεί και αντίδραση και δημιουργεί αλλαγές στην εταιρική κουλτούρα, ή ακόμα και μια νέα κουλτούρα, για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν. Η τεχνολογία που υποστηρίζει την κινητικότητα, για παράδειγμα, δημιούργησε μια νέα κουλτούρα με τους εργαζόμενους να δουλεύουν εξ αποστάσεως, να περνάνε περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε μια νέα κουλτούρα καινοτομίας στους εργασιακούς χώρους, όπου ο άνθρωπος συνεργάζεται και αλληλεπιδρά με τις μηχανές, την τεχνητή νοημοσύνη και την τεχνολογία, ενώ ο προγραμματισμός μπαίνει ολοένα και περισσότερο στη καθημερινή ζωή των ανθρώπων, καθώς ακόμα και οικιακές συσκευές γίνονται «έξυπνες», όπως ένας θερμοσίφωνας, ένα ψυγείο ή μια βρύση.
Είναι σημαντικό να υποστηριχθεί το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας, τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΚΕΕ, διότι στη χώρα μας υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και μεγάλη δεξαμενή ταλέντων και τεχνογνωσίας. Η ιδιαίτερη γεωγραφία της Ελλάδας, με τα πολλά νησιά, τις θαλάσσιες μεταφορές και τα βουνά, έχει βοηθήσει να δημιουργούνται από τις ελληνικές επιχειρήσεις ιδιαίτερες και πρωτοποριακές εφαρμογές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλο τον κόσμο.
- Δείτε όλη τη συνέντευξη του Γ. Μαρκατάτου https://www.youtube.com/watch?v=bzX5WsvJ2fs
- Σύνδεσμος Εταιρειών Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδας - ΣΕΚΕΕ
ΟΟΣΑ: Κατανοώντας καλύτερα τη νέα ψηφιακή εποχή
Οι εκδόσεις του ΟΟΣΑ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς εξετάζουν το περιβάλλον και τις κινητήριες δυνάμεις της συντελούμενης αλλαγής στην οικονομία και στον κόσμο μας, δηλαδή τις τεχνολογίες, τα δεδομένα και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Το EKT συμμετέχει ενεργά με εκπροσώπους του στη συζήτηση που διεξάγεται σε Επιτροπές και Ομάδες Εργασίας του διεθνούς οργανισμού, τον οποίο τροφοδοτεί με δεδομένα για το ελληνικό σύστημα καινοτομίας. Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται συνοπτικά σημεία από τις πρόσφατες εκδόσεις του οργανισμού στις θεματικές δραστηριοποίησης και παρέμβασης του ΕΚΤ για τη μεταφορά γνώσης στις αντίστοιχες κοινότητες ενδιαφέροντος και την ενίσχυση του δημόσιου διαλόγου.
1. Ψηφιακός Μετασχηματισμός της Επιστήμης
Οι ψηφιακές τεχνολογίες μετασχηματίζουν την ερευνητική πρακτική και ενισχύουν την Ανοικτή Επιστήμη. Αυτός ο μετασχηματισμός είναι εμφανής και στους τρεις βασικούς πυλώνες της Ανοικτής Επιστήμης, δηλαδή στη διάχυση των επιστημονικών πληροφοριών, στην πρόσβαση σε ερευνητικά δεδομένα, στη συμμετοχή φορέων που ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματα της έρευνας.
Η ψηφιακοποίηση (digitilisation) προσφέρει ένα πλήθος ευκαιριών για ανοικτές επιστημονικές πρακτικές, αφού μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κόστους συναλλαγών, στην προώθηση της επανάχρησης των δεδομένων, στη διευκόλυνση της διαφάνειας για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις διαδικασίες και τα αποτελέσματα, στη βελτίωση των διασυνδέσεων μεταξύ μιας μεγαλύτερης κοινότητας παραγόντων για την παραγωγή πιο καινοτόμων προσεγγίσεων και λύσεων. Επίσης, η ψηφιακοποίηση προωθεί τη διεθνή συνεργασία και βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της επιστήμης.
Η διεύρυνση της πρόσβασης σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, δεδομένα και κώδικες βρίσκεται στο επίκεντρο της Ανοικτής Επιστήμης, έτσι ώστε τα πιθανά οφέλη να διαδίδονται ευρύτερα. Εδώ, η τεχνητή νοημοσύνη διαδραματίζει ρόλο καταλυτικής σημασίας, διότι αυξάνει την παραγωγικότητα της επιστήμης, ακόμη κι αν η ερευνητική δραστηριότητα μειώνεται. Συνεπώς, κρίνονται χρήσιμες, δράσεις για έρευνα υψηλής απόδοσης, δεξιότητες και πρόσβαση σε μεγαλύτερο όγκο δεδομένων. Οι κυβερνήσεις καλούνται να υποστηρίξουν τεχνολογίες πλατφόρμας για την αξιοποίηση των επιστημονικών ευρημάτων. Τέλος, απαιτούνται πολιτικές για τις δεξιότητες και την πρόσβαση στα δεδομένα.
Το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής για την Ανοικτή Επιστήμη και την Ανοικτή Πρόσβαση. Αναπτύσσει συστήματα διακυβέρνησης δεδομένων σε ψηφιακές υποδομές περιεχομένου επιστήμης και πολιτισμού και εργάζεται για την αύξηση του περιεχομένου ανοικτής πρόσβασης στον ευρωπαϊκό ψηφιακό δημόσιο χώρο. Αξιοποιεί την τεχνολογία για τη βελτίωση της πληροφόρησης, της οργάνωσης και διάχυσης της πληροφορίας και των δεδομένων. Καθιερώνοντας κοινές προδιαγραφές τεκμηρίωσης, βελτιώνει την ανοικτότητα και την ποιότητα των δεδομένων, διευρύνει τις δυνατότητες συσσώρευσης, διάχυσης και επανάχρησης επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Αναπτύσσει την υπηρεσία ePublishing για την ηλεκτρονική έκδοση έγκριτου επιστημονικού περιεχομένου. Οργανώνει και διαθέτει το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, τον Εθνικό Συλλογικό Κατάλογο Επιστημονικών Περιοδικών και Ευρετήρια Ελληνικών Επιστημονικών Περιοδικών. Παράγει δείκτες για τις βιβλιομετρικές επιδόσεις της χώρας με αναφορά σε διεθνή περιοδικά ανοικτής πρόσβασης. Ειδικά για την COVID-19 συγκεντρώνει και προωθεί επιστημονικές δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης από έγκριτα διεθνή περιοδικά. Συμμετέχει σε εθνικά δίκτυα και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, για τη διαμόρφωση ενός ενιαίου ανοικτού περιβάλλοντος για την έρευνα.
2. Καινοτομία, Ψηφιακός Μετασχηματισμός & Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις
Οι βασικές τάσεις που χαρακτηρίζουν την καινοτομία στην ψηφιακή εποχή είναι οι εξής: (α) τα δεδομένα γίνονται η κινητήρια δύναμη της καινοτομίας, (β) οι ψηφιακές τεχνολογίες διευκολύνουν την ανάπτυξη των υπηρεσιών, (γ) η διάρκεια των κύκλων καινοτομίας τείνει να μειώνεται και (δ) η καινοτομία γίνεται πιο συνεργατική.
Τα δεδομένα χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο στις διαδικασίες καινοτομίας, καθώς βοηθούν στην εξερεύνηση νέων περιοχών ανάπτυξης προϊόντων και υπηρεσιών. Μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες (insights) για τις τάσεις της αγοράς, τη ζήτηση των καταναλωτών και τη συμπεριφορά των ανταγωνιστών. Από την αξιοποίηση αυτών των δεδομένων προκύπτουν νέες υπηρεσίες καθώς και νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Τομείς που έχουν δώσει συγκεκριμένα παραδείγματα νέας επιχειρηματικότητας είναι η μετακίνηση, η διανομή αγαθών, η γεωργία, ο τουρισμός.
Στο πλαίσιο αυτό, η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκει εφαρμογές στις περισσότερες βιομηχανικές δραστηριότητες. Ωστόσο, ακόμα και εταιρείες που διαθέτουν μεγάλο όγκο δεδομένων μπορεί να υστερούν σε δεξιότητες για να τα αναλύσουν πλήρως. Οι κυβερνήσεις καλούνται να συνεργαστούν με ενδιαφερόμενους φορείς για εθελοντικές πρότυπες συμφωνίες και προγράμματα αξιόπιστης ανταλλαγής δεδομένων. Για γενικότερες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, οι κυβερνήσεις ενθαρρύνονται να προωθήσουν πρωτοβουλίες ανοικτών δεδομένων και κοινοπραξίες δεδομένων, καθώς και να διασφαλίσουν ότι τα δημόσια δεδομένα υπάρχουν σε μηχαναγνώσιμη μορφή.
Ακόμη, καλούνται να εξασφαλίσουν τη διάχυση της ψηφιακής τεχνολογίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συστηματοποιώντας τη βασική πληροφορία, βελτιώνοντας την πληροφόρηση για την αναμενόμενη απόδοση της επένδυσης σε νέες τεχνολογίες και σε συμπληρωματικές αλλαγές, υποδεικνύοντας αξιόπιστες πηγές συμβουλευτικής καθοδήγησης, καθώς και εγκαταστάσεις όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να δοκιμάσουν νέους συνδυασμούς εξοπλισμού. Ιδρύματα για τη διάδοση της τεχνολογίας, όπως τα κέντρα εφαρμοσμένης τεχνολογίας, μπορούν να είναι αποτελεσματικά εφόσον λειτουργήσουν με μακροπρόθεσμες στρατηγικές, αντί να επιδιώκουν το άμεσο οικονομικό αποτέλεσμα.
Το ΕΚΤ υποστηρίζει οργανισμούς και επιχειρήσεις που προσανατολίζονται στη νέα οικονομία των δεδομένων. Είναι ο πρώτος Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας (DIH) στην Ελλάδα που καταχωρήθηκε στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ως συντονιστής του ελληνικού κόμβου του Enterprise Europe Network, του μεγαλύτερου δικτύου υποστήριξης επιχειρήσεων στον κόσμο, παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς τεχνολογίας και καινοτομίας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με αναπτυξιακή δυναμική, καθώς επίσης συμβουλευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες δικτύωσης και εξειδικευμένης πληροφόρησης. Συγχρόνως, μεταφέρει υπηρεσίες που παρέχονταν αποσπασματικά, σε νέο ψηφιακό περιβάλλον, κλιμακώνοντας τις δυνατότητες εξυπηρέτησης επιχειρήσεων και ερευνητών.
3. Ψηφιακές Δεξιότητες
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο παρουσιάζεται μια σειρά τακτικών, που επιτρέπουν τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στην προηγμένη παραγωγή. Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI), της τεχνολογίας blockchain, της τρισδιάστατης εκτύπωσης και της νανοτεχνολογίας περιλαμβάνει πολύπλοκες ψηφιακές διαδικασίες.
Η ψηφιακοποίηση μετασχηματίζει γρήγορα την επιστήμη και αυτό επιδρά στις δεξιότητες που απαιτούνται από το σημερινό και το αυριανό επιστημονικό δυναμικό. Οι ψηφιακές δεξιότητες βρίσκονται ψηλά στην εκπαιδευτική ατζέντα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, καθώς ένας κατάλληλα εκπαιδευμένος πληθυσμός θεωρείται παράγοντας-κλειδί για τη μελλοντική παραγωγικότητα και ανάπτυξη. Παρ’ ότι οι ανάγκες διαφέρουν ανά τομέα, είναι κοινή παραδοχή ότι χρειαζόμαστε περισσότερους επιστήμονες δεδομένων. Αναφέρεται, ενδεικτικά, ότι για να είναι αποτελεσματικό το Ευρωπαϊκό Νέφος της Ανοικτής Επιστήμης, τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια χρειάζεται να εκπαιδευτούν 500.000 ειδικοί πάνω στα δεδομένα.
Η επιστήμη των δεδομένων, με τις διαφορετικές εκδοχές της, είναι ζήτημα κατά πόσο ευθυγραμμίζεται με το υπάρχον ακαδημαϊκό σύστημα, το οποίο βασίζεται στην παραγωγή δημοσιεύσεων, και όχι στα προϊόντα κώδικα και δεδομένων. Επίσης, παραμένει ανοικτό προς διερεύνηση, εάν και σε ποιο βαθμό οι νέες ειδικότητες και τα νέα εκπαιδευτικά προγράμματα που αναπτύσσονται στις χώρες του ΟΟΣΑ καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες και τα κενά που καταγράφονται.
Επιχειρήσεις, εμπορικοί σύνδεσμοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα, και σπουδαστές, καλούνται να συνεισφέρουν στην πληροφοριακή βάση για τις αναγκαίες δεξιότητες του ψηφιακού μετασχηματισμού, ενώ οι φορείς του συστήματος καινοτομίας μπορούν να διευκολύνουν την εκπαίδευση μικρομεσαίων επιχειρήσεων από παραδοσιακούς κλάδους με σκοπό να κατανοήσουν τη δυναμική των ψηφιακών τεχνολογιών. Επιπλέον, η αντίθεση ακαδημαϊκού - επιχειρηματικού περιβάλλοντος αναφορικά με τις αμοιβές ειδικών σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γεφυρωθεί με στρατηγική συνεννόηση και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την αμοιβαία επωφελή ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Επισημαίνεται ακόμα η ανάγκη αλλαγής των σχολικών αναλυτικών προγραμμάτων. Ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται στην ανάπτυξη στέρεων γενικών δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση και την εκπαίδευση στην τεχνητή νοημοσύνη για το σημερινό εργατικό δυναμικό. Τέλος, ειδική αναφορά γίνεται στην αντιμετώπιση του έμφυλου χάσματος που παρατηρείται σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, όπου οι άνδρες επικρατούν σε συντριπτικό ποσοστό.
Οι υπηρεσίες για Δικτύωση, Συνεργασία, Ανάπτυξη που παρέχει το ΕΚΤ ως Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Ορίζοντα Ευρώπη, με τη βοήθεια του Enterprise Europe Network και εθνικών έργων, όπως η πρωτοβουλία «Γέφυρες Γνώσης & Συνεργασίας», συμπεριλαμβάνουν συμβουλευτική για τη βελτίωση της ψηφιακής ικανότητας επιχειρήσεων και οργανισμών, εξατομικευμένη υποστήριξη και ειδική πληροφόρηση κοινοτήτων ενδιαφέροντος με webinars σε μορφή κύκλων ενημέρωσης και διαλόγου για την ανάπτυξη και εξάσκηση των ψηφιακών δεξιοτήτων, συγκεντρώνοντας ιδέες και προτάσεις για τη βελτίωση της ανταπόκρισης της κοινωνίας και της πολιτείας στην ψηφιακή πρόκληση.
4. Ιδιωτικότητα & Προστασία Δεδομένων - Ψηφιακή Ασφάλεια
Μεταξύ άλλων θεμάτων και πληθώρας θετικών συνεπειών, η ψηφιακή τεχνολογία δημιουργεί παράλληλα και εντελώς νέες και πρωτόγνωρες πηγές κινδύνου. H ιδιωτικότητα και η ασφάλεια συγκλίνουν σε σημείο που η μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση στα δεδομένα αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο της ψηφιακής μας παρουσίας.
Στην κατεύθυνση αυτή, απτά παραδείγματα είναι η βιοπαραγωγή, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δεδομένα, IP και έρευνα, τα οποία χρειάζονται προστασία από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ενώ εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της βιοοικονομίας έχουν αναγάγει την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο σε στρατηγική επιταγή και επιλογή, χωρίς πάντα να καταφέρνουν να την ενσωματώνουν στον σχεδιασμό των δράσεων τους.
Εξαιτίας της πολυπλοκότητας του ψηφιακού χώρου, τα περιστατικά ψηφιακής ασφάλειας είναι δύσκολο να μετρηθούν, παρ’ όλα αυτά φαίνεται να παρατηρείται αύξηση τόσο σε σχέση με τον βαθμό της πρόκλησης όσο και στη συχνότητα και την επιρροή τους στους διάφορους τομείς.
Οι κυβερνήσεις καλούνται να ενθαρρύνουν την έγκαιρη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις απειλές ψηφιακής ασφάλειας. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα μπορούσαν επίσης να εκτελέσουν προσομοιώσεις κυβερνοεπιθέσεων και να μοιραστούν τα συμπεράσματα/διδάγματα. Εθελοντικά πρότυπα, κανονισμοί, βιομηχανικά προγράμματα και δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών θα μπορούσαν να επιφέρουν ψηφιακές βελτιώσεις ασφάλειας. Επιπλέον, σε ερευνητικές συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ιδιωτικές εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνονται να αναπτύξουν και να επικυρώσουν μεθόδους για το προσωπικό ή τους εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών για την ενίσχυση της ψηφιακής ασφάλειας. Στην κατεύθυνση αυτή, ο ΟΟΣΑ (2019) έχει εκδώσει λεπτομερείς συστάσεις για την ψηφιακή ασφάλεια. Αυτές επικεντρώνονται στη διαχείριση και όχι στην εξάλειψη του κινδύνου, καθώς τις περισσότερες φορές ένας βαθμός κινδύνου είναι αναπόφευκτος. Έτσι, αναδύονται νέες λύσεις ψηφιακής ασφάλειας, όπως η ομομορφική κρυπτογράφηση, σκοπός της οποίας είναι να επιτρέψει την εκτέλεση υπολογισμών σε κρυπτογραφημένα δεδομένα και μέσω της οποίας τα δεδομένα παραμένουν κρυπτογραφημένα ακόμη και όταν βρίσκονται στο cloud.
Πολιτικές προστασίας της ιδιωτικότητας με στόχο την ψηφιακή ασφάλεια και ξεκάθαρα νομικά πλαίσια διαμέσου θεσμικών αναθεωρήσεων και/ή επιτροπές δεοντολογίας μπορούν σε ένα βαθμό να επιλύσουν κοινά προβλήματα ιδιωτικότητας και ασφάλειας, όπως και η εθνική και διεθνής συνεργασία σχετικά με τα πρότυπα μεταδεδομένων προκειμένου να αντιμετωπιστούν ζητήματα διαλειτουργικότητας. Διαφανής διάλογος από ειδικούς και κατάλληλα εξουσιοδοτημένους εκπροσώπους, απόδοση ευθυνών και ρόλων στους μηχανισμούς διακυβέρνησης αποτελούν χρήσιμα μέσα επιπρόσθετης προστασίας, καθώς η κυβερνοασφάλεια είναι τόσο ισχυρή όσο ο πιο αδύναμος κρίκος στο συνολικό σύστημα προστασίας.
Το ΕΚΤ, σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας, πραγματοποιεί περιοδικά καταγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και του βαθμού επικινδυνότητας, και με βάση τα ευρήματα παρέχονται οι απαιτούμενες κατευθύνσεις αναφορικά με τις πολιτικές ασφαλείας πληροφοριών, δεδομένων, αρχείων και διαδικασιών. Ακόμη, παρέχεται εκπαίδευση και διάδραση, όποτε ανακύπτει ανάγκη, με τους συνεργάτες και εργαζόμενους του ΕΚΤ σε θέματα ασφάλειας πληροφοριών και δικτύων. Επίσης, λόγω του ρόλου του, ο αρμόδιος CISO αποτελεί το σημείο επαφής με την Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας και με το αρμόδιο CSIRT. Τέλος, ανασχεδιάζεται και εφαρμόζεται πολιτική Ασφαλείας Πληροφοριών και Δικτύων του Οργανισμού, μέσω χρήσης κατάλληλων προτύπων, διαδικασιών και διεθνών πρακτικών και επικοινωνίας με τους αρμόδιους, με γνώμονα αφενός τη διασφάλιση του απαραίτητου επιπέδου ασφάλειας των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών του ΕΚΤ και αφετέρου την εύρυθμη λειτουργία της ψηφιακής υποδομής του οργανισμού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
- OECD (2020). OECD Digital Economy Outlook 2020, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2020). The Digitalization of Science, Technology and Innovation: Key Developments and Policies, OECD Publishing, Paris.
- OECD (2019). Going Digital: Shaping Policies, Improving Lives, OECD Publishing, Paris.
- Οι εκδόσεις του ΟΟΣΑ - oecd.org/publications
Η πορεία της ΕΕ προς την ψηφιακή δεκαετία
Ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την επίτευξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της κοινωνίας και της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2030, παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο. Η πορεία προς την ψηφιακή δεκαετία θα μετουσιώσει τις ψηφιακές φιλοδοξίες της ΕΕ σε έναν συγκεκριμένο μηχανισμό υλοποίησης, με ένα πλαίσιο διακυβέρνησης βασισμένο σε ετήσιο μηχανισμό συνεργασίας με τα κράτη μέλη, για την επίτευξη των στόχων στους τομείς των ψηφιακών δεξιοτήτων, των ψηφιακών υποδομών, της ψηφιακοποίησης (digitalization) των επιχειρήσεων και των δημόσιων υπηρεσιών.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα αναπτυχθεί ένα δομημένο, διαφανές και κοινό σύστημα παρακολούθησης με βάση μια ενισχυμένη μορφή του δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) για τη μέτρηση της προόδου επίτευξης των στόχων για το 2030. Επίσης, σε πολυετείς στρατηγικούς χάρτες πορείας για την ψηφιακή δεκαετία, τα κράτη μέλη θα περιγράφουν τις πολιτικές και τα μέτρα που έχουν θεσπίσει ή προγραμματίσει.
Παράλληλα θα προσδιοριστούν και υλοποιηθούν ψηφιακά έργα μεγάλης κλίμακας με τη συμμετοχή της Επιτροπής και των κρατών μελών, έργα που κανένα κράτος δεν θα μπορούσε να αναπτύξει από μόνο του. Ο αρχικός κατάλογος πολυκρατικών έργων περιλαμβάνει διάφορους τομείς για επενδύσεις: υποδομές δεδομένων, επεξεργαστές χαμηλής κατανάλωσης, επικοινωνίες 5G, υπολογιστική υψηλών επιδόσεων, ασφαλής κβαντική επικοινωνία, δημόσια διοίκηση, τεχνολογίες blockchain, κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας, ψηφιακές δεξιότητες.