"Όταν μια εταιρεία έχει επωφεληθεί από κρατικές επενδύσεις υψηλού ρίσκου, τα κέρδη θα πρέπει να επενδυθούν εκ νέου στην παραγωγική διαδικασία και την καινοτομία"

Καταρχάς θα πρέπει να θυμηθούμε ότι όταν ιδρύθηκε η ΝASA, η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής και Διαστήματος των ΗΠΑ, ο συντελεστής φορολόγησης ήταν στο 90%, οπότε πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν έχουμε πλέον τους φόρους που είχαμε κάποτε. Επίσης, τα τελευταία χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο είχαμε μια μείωση στους εταιρικούς φόρους εισοδήματος και στους φόρους κεφαλαιουχικών κερδών. Επιπλέον, έχουμε ένα πλήθος από φορολογικά κίνητρα.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν το σύστημα φορολόγησης είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να ανταμείψει το κράτος, όταν αυτό είναι που κάνει όλες τις επενδύσεις που προανέφερα. Αυτό που το κράτος έκανε στη Sillicon Valley δεν ήταν απλώς να απομειώσει τον κίνδυνο στον ιδιωτικό τομέα, αλλά να πάρει τεράστιο ρίσκο, κάτι που συνεπάγεται και πολλές αποτυχίες. Για κάθε επιτυχία, όπως για παράδειγμα είναι το διαδίκτυο, υπάρχουν τουλάχιστον 7 με 8 αποτυχίες, την ύπαρξη των οποίων αγνοούμε.
Το επόμενο ερώτημα που γεννάται είναι αν μπορούμε να στηριχθούμε μόνο στους φόρους, προκειμένου το κράτος να μπορέσει να συστήσει ένα χαρτοφυλάκιο με διαφορετικές επενδύσεις, όπου δεν κοινωνικοποιεί απλώς το ρίσκο ζητώντας από τον φορολογούμενο να εγγυηθεί για τις αποτυχημένες επενδύσεις, αλλά κοινωνικοποιεί και τις ανταμοιβές. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς είναι η συμφωνία για την επανεπένδυση κερδών. Όταν μια εταιρεία έχει επωφεληθεί από όλες αυτές τις κρατικές επενδύσεις υψηλού ρίσκου, θα πρέπει να είναι μέρος της συμφωνίας ότι όταν, και αν, έρθουν τα κέρδη (κάτι που ίσως μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο), αυτά τα κέρδη θα πρέπει να επενδυθούν εκ νέου στην παραγωγική διαδικασία και στην καινοτομία.
Επίσης, αυτό το σύστημα ρίσκου και ανταμοιβής (risk reward mechanism) μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από μια διαπραγμάτευση σχετικά με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, που θα πρέπει να μοιράζονται ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Δεν υπάρχει λόγος τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας να χορηγούνται αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα. Θα μπορούσαμε, επίσης, να έχουμε επενδύσεις σε μετοχές, ή να γίνεται χρήση των δανείων με εξασφαλισμένο εισόδημα και στις επιχειρήσεις, όπως γίνεται και στους φοιτητές. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος μηχανισμών μέσω των οποίων θα μπορούσαμε να κοινωνικοποιήσουμε το ρίσκο και την ανταμοιβή, αλλά δεν φτάνουμε σε αυτό το ζήτημα γιατί θεωρούμε ότι ο ρόλος του κράτους είναι να απομειώνει τον κίνδυνο ή να διορθώνει τις αποτυχίες στις αγορές. Όταν δεχτούμε ότι το κράτος στη Sillicon Valley, στη Δανία ή στη Γερμανία έχει πάρει ρίσκο και έχει δημιουργήσει τους κανόνες της αγοράς και δεν έχει απλά ρόλο διορθωτή, μόνο τότε θα μπορέσουμε να μιλήσουμε και για μηχανισμούς ρίσκου και ανταμοιβής.

Το θέμα δεν είναι το Κράτος να λειτουργεί σε αντιδιαστολή με τις επιχειρήσεις γιατί χρειαζόμαστε και τις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις στην καινοτομία. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε απορρίψει τον ρόλο του δημόσιου τομέα, δεν έχουμε καν σκεφθεί το είδος των οργανισμών που χρειαζόμαστε στον δημόσιο τομέα, προκειμένου στη συνέχεια να είμαστε σε θέση να μιλήσουμε για καινοτομία. Για να καινοτομήσεις, θα πρέπει να είσαι πρόθυμος να εξερευνήσεις, να είσαι πρόθυμος να αποτύχεις και να μάθεις από τις αποτυχίες σου.
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις λοιπόν είναι να επενδύεις και στον δημόσιο τομέα, αντί να ωθείς όλα τα "μυαλά" του δημόσιου τομέα στον ιδιωτικό τομέα. Στις μέρες μας οι περισσότεροι έξυπνοι πτυχιούχοι βρίσκουν πιο ελκυστικό το να δουλέψουν στην Google από το να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτή ακριβώς η αντίληψη για τον δημόσιο τομέα είναι που πρέπει να αλλάξει. Κάτι τέτοιο θα γίνει μόνο μέσα από στοχευμένες και στρατηγικές κρατικές επενδύσεις. Σήμερα στον δημόσιο τομέα υποφέρουμε από έλλειψη φαντασίας. Αυτό λοιπόν που χρειαζόμαστε δεν είναι ένα μεγάλο υπουργείο, αλλά έναν ικανό δημόσιο τομέα με πολλούς φορείς, που είναι ικανοί να οραματιστούν μια διαφορετική κατεύθυνση για την οικονομία. Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι αν θα ξοδεύεις περισσότερα ή όχι, αλλά ο τρόπος που ξοδεύεις, η σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και ο μηχανισμός παραγωγής γνώσης μέσα στην κρατική μηχανή.

Είμαι πολύ τυχερή που μου δίνεται η ευκαιρία να απευθυνθώ σε διαμορφωτές πολιτικής σε όλο τον κόσμο και να συνομιλήσω μαζί τους. Το πρόβλημα όμως, είναι ότι όταν η συζήτηση έρχεται σε συγκεκριμένες πολιτικές τα επιχειρήματα που κυριαρχούν εστιάζουν στη δημιουργία αξίας. Έτσι λοιπόν, από τη μια μπορεί να ακούνε με προσοχή αυτά που λέω, αλλά στη συνέχεια εστιάζουν σε συγκεκριμένες πολιτικές φορολόγησης γιατί πιστεύουν ότι μόνο έτσι θα δημιουργηθεί πλούτος και αξία. Τι σημαίνει όμως η δημιουργία αξίας; Για να απαντήσω σε αυτό το θεμελιώδες ερώτημα αυτήν τη στιγμή γράφω το νέο μου βιβλίο με τίτλο "Η αξία για κάθε τι - The value for everything". Εκεί λοιπόν, διερευνώ το τι συμβαίνει σε όλον τον κόσμο, ειδικά μετά την οικονομική κρίση και την κρίση αξιών που υπάρχει και εξετάζω τις διαφορετικές πολιτικές αξιών που θα μπορούσαν να υπάρξουν, για να βοηθήσω τους διαμορφωτές πολιτικής να αντιληφθούν ότι υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές δημιουργίας αξίας που μπορούν να αξιοποιήσουν για να οδηγήσουν την ανάπτυξη προς μια έξυπνη βιώσιμη κατεύθυνση. Αυτός δεν είναι και ο στόχος;