Πολλαπλά τα οφέλη από τη συνεργασία ΕΛΚEΘΕ και ΕΚΤ για την έκδοση του Mediterranean Marine Science

Το ΕΛΚΕΘΕ εξέδωσε για πρώτη φορά το επιστημονικό περιοδικό Mediterranean Marine Science το 1999 και συνεχίζει μέχρι σήμερα να εκδίδει από δύο μέχρι τέσσερα τεύχη το χρόνο. Σήμερα αριθμεί 16 τόμους (36 τεύχη), το σύνολο των οποίων διατίθεται ηλεκτρονικά με ανοικτή πρόσβαση για το κοινό από τον δικτυακό τόπο που ανέπτυξε το ΕΚΤ για το Mediterranean Marine Science (MMS). Με άλλα λόγια, περίπου 500 επιστημονικά άρθρα υψηλού επιπέδου διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο σε ερευνητές και στο ευρύ κοινό.

Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται πρωτότυπα επιστημονικά άρθρα, review articles, short communications και collective articles, που βασίζονται στην έρευνα όλων των τομέων της Ωκεανογραφίας (Φυσική, Χημική, Βιολογική, Θαλάσσια Γεωλογία και Γεωφυσική), της Λιμνολογίας, της Αλιείας, των Εσωτερικών Υδάτων και των Υδατοκαλλιεργειών που αφορούν τις γύρω από τη Μεσόγειο περιοχές.

Το 2013 απέκτησε αρκετά καλό επιστημονικό δείκτη αναγνωσιμότητας, 1,734 (Impact Factor), σε σχέση με αντίστοιχα διεθνούς κύρους επιστημονικά περιοδικά μεγάλων εμπορικών εκδοτικών οίκων.

Το ΕΛΚΕΘΕ διατηρεί πλήρως την επιστημονική επιμέλεια, το περιεχόμενο, τη διαχείριση του περιοδικού και τα πνευματικά δικαιώματα και έχει την ευθύνη για τη στοιχειοθεσία των άρθρων του. Το ΕΚΤ παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και καλές πρακτικές σχετικά με τους κανονισμούς, τα πνευματικά δικαιώματα, την αδειοδότηση, την ανοικτή πρόσβαση, υπηρεσίες ευρετηριασμού και προβολής, μόνιμους προσδιοριστές (DOIs), τεχνική υποστήριξη, εικαστική επιμέλεια της δικτυακής έκδοσης, καθώς και μετρικά στοιχεία απήχησης του περιοδικού σε ετήσια βάση.

Τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη της μετάβασης του περιοδικού στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΚΤ είναι πολλαπλά, όπως η εύχρηστη και γρήγορη υποβολή των προς δημοσίευση εργασιών από την πλευρά των συγγραφέων, ο μειωμένος χρόνος αξιολόγησης κάθε άρθρου από τους διαχειριστές της σελίδας και την εκδοτική επιτροπή, η ευκολότερη και αποτελεσματικότερη παρακολούθηση κάθε άρθρου σε όλα τα στάδια και κυρίως η ελαχιστοποίηση του χρόνου από τη στιγμή της υποβολής ενός άρθρου μέχρι την απόρριψη ή την αποδοχή του, η τήρηση ηλεκτρονικού δικτυακού αρχείου όλων των “πράξεων” κατά τη διάρκεια της εκδοτικής διαδικασίας, καθώς και η διαλειτουργικότητα του συστήματος με ευρετηριαστές όπως το Google Scholar, το Directory of Open Access Journals, και άλλους.

Το Mediterranean Marine Science προβλήθηκε σημαντικά μέσω της ηλεκτρονικής παρουσίασης και δραστηριότητας του ΕΚΤ, γεγονός που συνετέλεσε στην αύξηση των προς υποβολή εργασιών, αλλά και στην προϋπάρχουσα καλή και αυξανόμενη επισκεψιμότητά του. Να σημειωθεί ότι σημαντικό όφελος από τη μεταφορά του MMS στην ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι και η εξαγωγή στατιστικών στοιχείων που αφορούν την κινητικότητα του περιοδικού, των εργασιών και των χρηστών του.

Το σημαντικότερο όμως όλων είναι η ελαχιστοποίηση του χρόνου που αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης των εργασιών. Οι συγγραφείς χρειάζονται γρήγορη επιστημονική απόφαση, θετική ή αρνητική, καθώς αυτό είναι απαραίτητο για την επαγγελματική τους εξέλιξη. Με τα αυτοματοποιημένα ή μη προσχέδια επιστολών και την ανεξάρτητη αλληλεπίδραση των κριτών και της επιστημονικής επιτροπής έκδοσης, ο χρόνος αξιολόγησης έχει μειωθεί κατά πολύ. Μια εργασία μπορεί να ολοκληρωθεί και να δημοσιευτεί ηλεκτρονικώς κατά μέσο όρο σε τρεις μήνες. Για το 2015 ο χρόνος αυτός υπολογίζεται σε 44 ημέρες. Αυτό οδήγησε σε αυξημένη ροή εργασιών από 50 περίπου το χρόνο (μέχρι το 2012) σε 350 κατά μέσο όρο το 2013-2014.

Μέσα από την πλατφόρμα ePublishing του ΕΚΤ και για τους ίδιους λόγους επιλέξαμε να παρουσιαστούν με ανοικτή πρόσβαση στην επιστημονική κοινότητα και οι υπόλοιπες σημαντικές στο μεσογειακό χώρο επιστημονικές εκδόσεις του ΕΛΚΕΘΕ, όπως οι “Μονογραφίες Θαλάσσιων Επιστημών” και οι “Ειδικές Εκδόσεις”, που αριθμούν συνολικά 10 πολυσέλιδους τόμους.

Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικών εκδόσεων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) έχουν στόχο τη μετάβαση έγκριτων επιστημονικών εκδόσεων σε διαδικτυακό περιβάλλον λειτουργίας, την οργάνωση της εκδοτικής διαδικασίας και την παρουσίαση της έκδοσης σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για την διαμόρφωση των κανονισμών της έκδοσης και της επιχειρησιακής της οργάνωσης, εικαστικό σχεδιασμό της ηλεκτρονικής έκδοσης, κ.λπ.

Σήμερα, στην πλατφόρμα ΕΚΤ ePublishing φιλοξενείται έγκριτο επιστημονικό περιεχόμενο από 20 Έλληνες επιστημονικούς εκδότες (ανάμεσα τους τα Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, κ.ά.). Περιλαμβάνονται 19 έγκριτα επιστημονικά περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης (που ακολουθούν διαδικασίες επιστημονικής αξιολόγησης και ευρετηριάζονται σε διεθνείς βάσεις δεδομένων) και 2 περιοδικές επιστημονικές εκδόσεις, με περισσότερα από 6.100 επιστημονικά άρθρα σε διάφορες γλώσσες, καθώς και περισσότερα από 60 ηλεκτρονικά βιβλία και πρακτικά συνεδρίων. Οι αναγνώστες μπορούν να πλοηγηθούν σε ευρετήριο περίπου 4.900 συγγραφέων ή να αναζητήσουν το υλικό που τους ενδιαφέρει, επιλέγοντας από ένα πλούσιο κατάλογο επιστημονικών άρθρων και βιβλίων σε 69 επιστημονικά πεδία.

Η ανάπτυξη των υπηρεσιών πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πράξης “Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας/Κοινωνικά Δίκτυα – Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες” που υλοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Ψηφιακή Σύγκλιση” (ΕΣΠΑ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Οι υπηρεσίες προσφέρονται χωρίς επιπλέον κόστος σε συνεργαζόμενους φορείς έγκριτου επιστημονικού περιεχομένου εξασφαλίζοντας οικονομίες κλίμακας και υιοθέτηση βέλτιστων διεθνών πρακτικών, όπως την πολιτική της Ανοικτής Πρόσβασης, στην έκδοση των περιοδικών.