Οι Έλληνες καθηγητές Κώστας Σούκουλης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας και Γιάννης Σειραδάκης από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είναι μεταξύ των νικητών του ευρωπαϊκού βραβείου Descartes για την έρευνα, την επιστημονική αριστεία, τη διεθνική συνεργασία και την προβολή της επιστήμης, που απονεμήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2005, στο Λονδίνο. Στους τελικούς υποψήφιους ήταν επίσης έργα στα οποία συμμετείχαν ο Δημήτρης Νιάρχος, Διευθυντής του ΕΚΕΦΕ 'Δημόκριτος' και ο καθ. Σταύρος Κατσανέβας από το γαλλικό Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS).
Τα βραβεία Descartes είναι μια πρωτοβουλία της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο του προγράμματος 'Επιστήμη και Κοινωνία'. Στο φετινό διαγωνισμό, για τα Βραβεία Descartes για την έρευνα υποβλήθηκαν 85 έργα από 76 ερευνητικές ομάδες που προέρχονταν από συνολικά 22 χώρες (Ευρώπη, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ρωσία, Σιγκαπούρη, Νότια Αφρική), ενώ για τα Βραβεία Descartes για την προβολη της επιστημης υποβλήθηκαν 63 προτάσεις από 16 χώρες.
Η αξιολόγηση των ερευνητικων έργων έγινε από πανευρωπαϊκή επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους της ακαδημαϊκής και βιομηχανικής κοινότητας με πρόεδρο την αντιπρόεδρο της Εσθονικής Ακαδημίας Επιστημών Δρα Ene Ergma. Στην απονομή των βραβείων παρευρέθηκε, μεταξύ άλλων, ο Επίτροπος για θέματα Έρευνας Janez Potocnik, ο οποίος υπογράμμισε πως οι ερευνητικές ομάδες που συμμετείχαν στα βραβεία Descartes αποτελούν τη ζωντανή απόδειξη για το ότι η υψηλής ποιότητας έρευνα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συνεργασία των ευφυέστερων επιστημόνων και το συνδυασμό εξοπλισμού και υποδομών. Τα ερευνητικά αυτά αποτελέσματα δεν θα ήταν εφικτά με τους πόρους μίας μόνο χώρας.
Οι φετινοί νικητές στον τομέα της έρευνας, της επιστημονικης αριστείας και της διεθνικής συνεργασίας, οι οποίοι θα μοιραστούν το ποσό του ενός εκατ. ευρώ, είναι οι ακόλουθοι:
- EXEL: η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθ. Κ. Σούκουλη, ανέπτυξε τεχνητά μετα-υλικά, γνωστά ως 'αριστερόστροφα υλικά' (LHMs), τα οποία διαθέτουν ιδιότητες που δεν υπάρχουν στη φύση, με σημαντικότερη την αρνητική διάθλαση. Οι δυνατές εφαρμογές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, επίπεδους και ελαφρούς φακούς, μικροσκόπια και συσκευές μικρών διαστάσεων, όπως κεραίες για κινητά τηλέφωνα με μικρή ένταση που δεν μπορούν να βλάψουν τον εγκέφαλο. Σχολιάζοντας τη βράβευση της επιστημονικής του ομάδας, ο καθ. Κ. Σούκουλης τόνισε πως το βραβείο Descartes αποτελεί μεγάλη τιμή, καθώς και την πρώτη ελληνική νίκη στον ευρωπαϊκό αυτό θεσμό. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στη σημαντική υποστήριξη της ΕΕ για έργα υψηλού κινδύνου - υψηλής απόδοσης.
- CECA: το έργο αφορά διεπιστημονικές ερευνητικές δράσεις για την κλιματική και περιβαλλοντική αλλαγή στην Αρκτική. Κατά τη διάρκεια της απονομής, ο Νορβηγός καθηγητής Ola M. Johannessen υπογράμμισε τη σημαντική συμβολή των Ρώσων επιστημόνων στο έργο, καθώς η ομάδα απέκτησε, για πρώτη φορά, πρόσβαση σε δεδομένα για συγκεκριμένες περιοχές της Αρκτικής. Η έμπρακτη αναγνώριση της ρωσικής συμβολής είναι η διάθεση του χρηματικού βραβείου Descartes σε νέους επιστήμονες από τη Ρωσία για την ενσωμάτωση της επιστημονικής κοινότητας της χώρας στην ΕΕ.
- PULSE: το έργο, στο οποίο συμμετέχει ο καθ. Γ. Σειραδάκης από το ΑΠΘ, αφορά την ανακάλυψη και μελέτη παλλόμενων ραδιοπηγών (pulsars) που συχνά περιγράφονται ως «κοσμικά ρολόγια». Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει περισσότερες από 850 παλλόμενες ραδιοπηγές (περισσότερες από όσες είχαν εντοπιστεί στις έρευνες των τελευταίων 30 χρόνων), καθώς και την πρώτη διπλή παλλόμενη ραδιοπηγή.
- ESS: πρόκειται για το πρώτο έργο κοινωνικών επιστημών που βραβεύεται με το βραβείο Descartes. Στόχος είναι η διαμόρφωση και επικύρωση μια κοινής μεθοδολογίας για διακρατικές κοινωνικές έρευνες. Κατά τη διάρκεια της απονομής, ο καθηγητής Roger Jowell τόνισε πως το βραβείο αποτελεί σημαντική αναγνώριση για τη συμβολή των κοινωνικών επιστημών όχι μόνο στην κατανόηση της κοινωνίας, αλλά και στην ανάπτυξη όλων των επιστημών.
- EURO-PID: το έργο αφορά την έρευνα 130 σπάνιων γενετικά μεταδιδόμενων νόσων. Οι ερευνητές του έργου τόνισαν πως για τα σημαντικά αυτά ερευνητικά αποτελέσματα συνεργάστηκαν τόσο επιστήμονες, όσο και ασθενείς από όλη την Ευρώπη.
Όσον αφορά τους Έλληνες ερευνητές που βρέθηκαν στους τελικούς υποψήφιους, το έργο HIDEMAR στο οποίο συμμετέχει ο Δ. Νιάρχος από το ΕΚΕΦΕ 'Δημόκριτος' αφορά την ανάπτυξη νέων επαναστατικών υλικών αποθήκευσης δεδομένων υψηλής πυκνότητας από αυτοσυναρμολογούμενα νανοσωματίδια. Επίσης, η επιστημονική ομάδα του έργου HESS, την οποία συντονίζει ο καθ. Σ. Κατσανέβας από το CNRS, ασχολήθηκε με την ανάπτυξη ενός πρωτοποριακού συστήματος τηλεσκοπίων στον τομέα της Αστροφυσικής υψηλής ενέργειας ακτινών γάμα, για την παρατήρηση των πλέον απομακρυσμένων αντικειμένων του Σύμπαντος.
Στον τομέα της προβολής της επιστήμης, βραβεία απέσπασαν οι ακόλουθοι: οι Carl Johan Sundberg και Anja C. Andersen για την εκλαΐκευση της επιστήμης στο ευρύ κοινό, ο Jos Van Hemelrijck για την εκπομπή 'Overleven' που προβάλλεται στη βελγική τηλεόραση, ο Bill Bryson για το βιβλίο 'A Short History of Nearly Everything' και ο Michael Seifert για τη σειρά διαλέξεων 'Children's University' στο Πανεπιστήμιο Tubingen. Οι νικητές μοιράστηκαν χρηματικό έπαθλο αξίας 250.000 ευρώ.