Οι επιστημονικές ιδέες πρέπει να μετουσιώνονται σε νέα προϊόντα

Γιώργος Χατζημαρκάκης

Ευρωβουλευτής των Γερμανών Φιλελευθέρων

Τεύχος 62 | Σεπ.-Οκτ. 2007

Interview

Οι δράσεις του για το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας και οι εισηγήσεις του για το Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτομίας τον ανέδειξαν Ευρωβουλευτή της χρονιάς στον τομέα Έρευνας & Τεχνολογίας. Ο Δρ Γιώργος Χατζημαρκάκης, Ευρωβουλευτής των Γερμανών Φιλελευθέρων, μιλάει στο "Καινοτομία, Έρευνα και Τεχνολογία" για την ισχυρή θέση της Ευρώπης στην έρευνα, αλλά και την ανάγκη για εφαρμογή των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην αγορά. Αναφέρεται στο χάσμα ανάμεσα σε επιστήμονες και βιομηχανία, το οποίο φιλοδοξεί να γεφυρώσει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας με τη δημιουργία των λεγόμενων Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας. Όσον αφορά τη χώρα μας, ο Δρ Γ. Χατζημαρκάκης  κάνει ιδιαίτερη αναφορά στους εξαιρετικούς Έλληνες επιστήμονες, επισημαίνει, ωστόσο, τις χαμηλές κρατικές επενδύσεις στην έρευνα.

Το περιοδικό του Ευρωκοινοβουλίου "Parliament Magazine" σας ανακήρυξε πρόσφατα "Ευρωβουλευτή της χρονιάς" στον τομέα Έρευνας & Τεχνολογίας. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι κυριότερες δράσεις σας που οδήγησαν στη διάκριση αυτή;

H διάκριση βασίστηκε κυρίως στη δράση μου για το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας, καθώς και στο ρόλο μου ως εισηγητή για το Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτομίας.

Ποια είναι τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία της ευρωπαϊκής έρευνας; Πού βρίσκεται η Ευρώπη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την ανερχόμενη Κίνα;

Εξακολουθούμε να είμαστε ισχυροί στο πεδίο της έρευνας, ωστόσο έχουμε μεγάλα προβλήματα στην εφαρμογή των αποτελεσμάτων της. Στις ΗΠΑ και την Ασία αυτή η διαδικασία της καινοτομίας οδηγεί σε προϊόντα για την αγορά και άρα στην ανταγωνιστικότητά τους.

Έχετε υποστηρίξει στο παρελθόν την ανάγκη συγκρότησης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΙΤ). Τι καινούργιο θα φέρει στην ευρωπαϊκή έρευνα;

Ακριβώς στο σημείο αυτό βασίζεται το ΕΙΤ και επικεντρώνεται στην μετατροπή των αποτελεσμάτων της έρευνας σε προϊόντα, υπηρεσίες και δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Έχει, τελικά, μεγαλύτερη σχέση με την καινοτομία παρά με την έρευνα καθεαυτή.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα διεξάγεται έντονη συζήτηση σχετικά με την αναμόρφωση της ανώτατης εκπαίδευσης. Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προϋποθέσεις για να διασφαλίσουν και να αναπτύξουν τα πανεπιστήμια τον ερευνητικό τους ρόλο;

Η Ελλάδα επωφελείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, καθόσον εξαιρετικοί Έλληνες επιστήμονες μπορούν με τον τρόπο αυτό να δικτυωθούν με συναδέλφους τους από άλλες χώρες. Το ΕΙΤ αποτελεί έναν ακόμα παράγοντα που συντελεί σε αυτό. Ο λόγος της αυξημένης σημασίας του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ελλάδα είναι η έλλειψη κεφαλαίου· η Ελλάδα επενδύει πολύ μικρό μέρος του Κρατικού Προϋπολογισμού στην επιστήμη και, αναλογικά, πολύ μεγάλο στην άμυνα.

Πριν από μερικά χρόνια αναλάβατε την Προεδρία του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συλλόγου (DHW). Ποια μέτρα θεωρείτε απαραίτητα για τη σύνδεση έρευνας και επιχειρηματικότητας; Ποιος ο ρόλος του νέου ευρωπαϊκού Προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία (CIP);

Οι επιχειρηματίες στην Ευρώπη υποφέρουν από το γεγονός πως στις κεφαλαιαγορές υπάρχει απροθυμία ανάληψης επιχειρηματικού κινδύνου. Εδώ είναι που πρέπει να επέμβουμε, προκειμένου οι επιστημονικές ιδέες να μετουσιώνονται σε νέα προϊόντα. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη μαζική ροή κεφαλαίου στην λεγόμενη "preseed-phase". Ακριβώς στο στόχο αυτόν εστιάζει το Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτομίας.

Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι οι απαιτήσεις της αγοράς θα πρέπει να καθοδηγούν την έρευνα και με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ των αναγκών της ακαδημαϊκής/ερευνητικής κοινότητας και της αγοράς;

Υπάρχει ακόμα ένα πολύ μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε επιστήμονες και βιομηχανία. Οι διάφοροι τομείς είναι στην Ευρώπη πολύ πιο "στεγανοποιημένοι" από ό,τι στις ΗΠΑ. Το ΕΙΤ θέλει να σπάσει ακριβώς αυτή τη στεγανοποίηση, δημιουργώντας τις λεγόμενες Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας (KIC's, Knowledge and Innovation Communities).

Ορισμένοι κρίσιμοι τομείς έρευνας, κυρίως στις βιοϊατρικές επιστήμες, συναντούν δυσπιστία ή και αντίσταση από τομείς της κοινωνίας (χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η έρευνα σχετικά με τα βλαστοκύτταρα και η γενετική μηχανική). Με ποιο τρόπο νομίζετε ότι μπορεί η ερευνητική κοινότητα να κερδίσει ευρεία κοινωνική υποστήριξη; Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σας, ο κοινωνικός ρόλος της έρευνας και της τεχνολογίας στην Ευρώπη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται την πρόοδο της επιστήμης, διότι συγκεκριμένα ζητήματα έχουν από νωρίς φορτιστεί συναισθηματικά ή ακόμα και δαιμονοποιηθεί. Αυτό δεν είναι καλό. Έχουμε ανάγκη από μια πραγματιστική, μη ιδεολογική προσέγγιση, που να μην αναβάλλει επί χρόνια σημαντικές αποφάσεις για συναισθηματικούς λόγους.