Ενδιαφέροντα ευρήματα στη νέα έρευνα του ΕΚΤ για τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας στην Ελλάδα

Τα χαρακτηριστικά, η διοικητική δομή και οι επιδόσεις των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας στα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, παρουσιάζονται στη νέα έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) "Γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας στην Ελλάδα. Μια πρώτη αποτύπωση". Πρόκειται για την πρώτη ενοποιημένη και μεθοδολογικά τεκμηριωμένη στατιστική έρευνα για τις συγκεκριμένες δομές, στην οποία επιχειρείται η συστηματοποιημένη καταγραφή των επιδόσεών τους, με στοιχεία και δείκτες, καθώς και μιας σειράς ποιοτικών χαρακτηριστικών.

Τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας, ως διαμεσολαβητικοί μηχανισμοί, συμβάλλουν καθοριστικά στην αποτελεσματική μεταφορά τεχνολογίας από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα προς τις επιχειρήσεις και τον δημόσιο τομέα, και στην εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.

Τα ευρήματα της έρευνας του ΕΚΤ, η οποία υλοποιήθηκε πιλοτικά σε επιλεγμένο αριθμό ιδρυμάτων, μπορούν να αξιοποιηθούν στον δημόσιο διάλογο και στον σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών για την οικονομική ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Τονίζεται ότι οι όποιες βελτιωτικές παρεμβάσεις στη λειτουργία των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε ιδρύματος, την επιστημονική κατεύθυνση και τον προσανατολισμό του, τη σύνδεσή του και τις ανάγκες που εξυπηρετεί σε σχέση με την τοπική οικονομία. Επίσης, θα πρέπει να εντάσσονται σε μία ευρύτερη αναπτυξιακή στρατηγική και στρατηγική ψηφιακού μετασχηματισμού.

Το επόμενο διάστημα, το ΕΚΤ θα προχωρήσει στον δεύτερο κύκλο της έρευνας, που θα απευθύνεται στο σύνολο των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων της χώρας.

Τα κύρια ευρήματα της έρευνας είναι τα εξής:
• Καταγράφεται ανομοιογένεια μεταξύ των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, σε ό,τι αφορά τις σχετικές διοικητικές δομές που χρησιμοποιούν, προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες μεταφοράς τεχνολογίας.

• Αντίστοιχα, μεγάλη διαφοροποίηση καταγράφεται στην ύπαρξη, αλλά και τον βαθμό καθορισμού των ιδρυματικών κανονισμών και πολιτικών, σε επιμέρους αντικείμενα που αφορούν τη λειτουργία των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας. Τρία (3) μόνο ιδρύματα διαθέτουν καθορισμένους κανονισμούς σε όλα τα επιμέρους αντικείμενα.

• Τρία (3) ιδρύματα παρέχουν ικανοποιητικό αριθμό υπηρεσιών μεταφοράς τεχνολογίας, σε ό,τι αφορά τις επιμέρους παρεχόμενες υπηρεσίες, ανά στάδιο προσδιορισμού της δυνατότητας, και τελικά της ίδιας της αξιοποίησης της ιδέας ή/και τεχνολογίας. Κάποια, δε, ιδρύματα δεν παρέχουν καμία ή παρέχουν πολύ λίγες από αυτές τις υπηρεσίες.

• Ο αριθμός των υπηρεσιών που έχουν παρασχεθεί προς διάφορες κατηγορίες ερευνητικού και λοιπού προσωπικού είναι αριθμητικά σημαντικός για λίγα μόνο ιδρύματα. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι ένα ίδρυμα έχει παράσχει σχετικές υπηρεσίες σε περισσότερους από 300 διδάσκοντες και φοιτητές. Τα περισσότερα ιδρύματα, ωστόσο, έχουν παράσχει πολύ λίγες τέτοιες υπηρεσίες.

• Οι αριθμητικές επιδόσεις των ιδρυμάτων όσον αφορά τα αποτελέσματα μεταφοράς τεχνολογίας έχουν ως εξής:
α) Τα περισσότερα ιδρύματα έχουν πολύ μικρές επιδόσεις. Σε κάποια ιδρύματα καταγράφεται η ύπαρξη τεχνοβλαστών και νεοφυών επιχειρήσεων Ένα ίδρυμα έχει προχωρήσει στη σύσταση οκτώ (8) τεχνοβλαστών και δεκαπέντε (15) νεοφυών επιχειρήσεων, και ένα άλλο στη σύσταση οκτώ (8) τεχνοβλαστών και οκτώ (8) νεοφυών επιχειρήσεων.
β) Δημοσιευμένα διπλώματα ευρεσιτεχνίας έχουν στο όνομά τους αρκετά ιδρύματα, αν και σε πολύ μικρούς αριθμούς. Μόνο ένα ίδρυμα ξεχωρίζει, καταγράφοντας σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό δημοσιευμένων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (58), σε σχέση με τα υπόλοιπα.
γ) Με μόνη εξαίρεση τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, σχεδόν κανένα ίδρυμα δεν καταγράφει κάποια επίδοση σε οποιαδήποτε άλλη κατηγορία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας (πιστοποιητικό υποδείγματος χρησιμότητας, βιομηχανικό σχέδιο, εμπορικό σήμα, δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, τοπογραφία ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, γεωγραφικές ενδείξεις).
δ) Ως προς την πνευματική ιδιοκτησία, οι επιδόσεις είναι πολύ χαμηλές.

• Σε ό,τι αφορά τη δικτύωση με άλλους φορείς, εντός και εκτός της χώρας, για θέματα μεταφοράς τεχνολογίας, τρία (3) ιδρύματα καταγράφουν ισχυρή παρουσία, έχοντας συνάψει συνεργασίες με δημόσιους φορείς, επιχειρήσεις καθώς και διεθνή ερευνητικά κέντρα.

• Οι επιστημονικές περιοχές στις οποίες εντοπίζονται μεγαλύτερες δυνατότητες μεταφοράς τεχνολογίας, σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμόδιων στελεχών των ιδρυμάτων, είναι οι Φυσικές Επιστήμες και, δευτερευόντως, οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας. Ακολουθεί η Ιατρική και οι Επιστήμες Υγείας, οι Γεωργικές Επιστήμες, οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες και οι Κοινωνικές Επιστήμες.

• Όσον αφορά τη λειτουργία των Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας, από τις απαντήσεις των αρμόδιων στελεχών των ιδρυμάτων προέκυψαν τα ακόλουθα:
α) Οι επιχειρήσεις δεν απευθύνονται συχνά στα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
β) Oι επιχειρήσεις δεν έχουν γνώση των διαδικασιών που απαιτούνται για την υποβολή προτάσεων συνεργασίας με τα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
γ) Τα ιδρύματα έχουν την τεχνολογική ικανότητα να προσφέρουν στις επιχειρήσεις νέες τεχνολογικές λύσεις.
δ) Τα ιδρύματα δεν χρηματοδοτούν επαρκώς τις δραστηριότητες μεταφοράς τεχνολογίας.
ε) Τα ιδρύματα διαθέτουν την απαραίτητη νομική επάρκεια για να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη διαδικασία της μεταφοράς τεχνολογίας.

Ταυτότητα της έρευνας

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από το ΕΚΤ, στο πλαίσιο συναφών δράσεων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας στον τομέα της Υγείας (EIT Health), κόμβος του οποίου στην Ελλάδα είναι το ΕΚΤ. Η έρευνα συλλογής στοιχείων υλοποιήθηκε το διάστημα Νοέμβριος 2019 - Μάιος 2020. Τον πληθυσμό της έρευνας αποτέλεσαν 15 φορείς (9 πανεπιστήμια και 6 ερευνητικά κέντρα) με Σχολές, Τμήματα, Ινστιτούτα στους τομείς της Ιατρικής και των Επιστημών Υγείας.

Το ερωτηματολόγιο αφορούσε την καταγραφή της διοικητικής οργάνωσης των ιδρυμάτων, ως προς τα γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας, την ύπαρξη σχετικών ιδρυματικών κανονισμών και πολιτικών, τη μετρική αποτύπωση των επιδόσεων (εκροών), όπως, π.χ. αποτελέσματα βιομηχανικής (ευρεσιτεχνίες, κ.ά.) και πνευματικής ιδιοκτησίας (copyrights, κ.ά.), καθώς και την εξωστρέφεια και τη σύνδεση με την ευρύτερη οικονομία. Το ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν συνολικά 12 φορείς.

Η αποτύπωση, με αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία και δείκτες, της ελληνικής ερευνητικής, αναπτυξιακής και καινοτομικής δραστηριότητας αποτελεί βασικό πυλώνα του ΕΚΤ και προτεραιότητα της Στρατηγικής του. Το ΕΚΤ, ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΕΛΣΣ) για τις ευρωπαϊκές στατιστικές Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας (ΕΤΑΚ), εστιάζει στην καταγραφή των εισροών, εκροών, δομών και δρώντων της εθνικής ερευνητικής, τεχνολογικής και ψηφιακής πραγματικότητας.