Αύξηση των επιδόσεων της Ελλάδας στην καινοτομία το 2018

Bελτιωμένες επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας για το 2018 παρουσιάζει η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας 2019  (European Innovation Scoreboard - EIS), ο οποίος δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι επιδόσεις της ΕΕ στην καινοτομία παρουσίασαν βελτίωση τα τέσσερα τελευταία έτη, και μάλιστα για πρώτη φορά, η Ευρώπη υπερβαίνει σε επίπεδο καινοτομίας τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Το 2018 η Ελλάδα βρίσκεται στην 20η θέση μεταξύ των 28 κρατών της ΕΕ (το 2017 ήταν στην 22η θέση), παραμένοντας στην ομάδα των κρατών-μελών με μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία, και κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στην ίδια κατηγορία με την Ελλάδα ανήκουν άλλες 13 χώρες μεταξύ των οποίων η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Κύπρος.

Εξετάζοντας όλη την περίοδο 2011-2018, η Ελλάδα εμφανίζει συνεχή ανοδική πορεία, με τον συνθετικό δείκτη καινοτομίας (Summary Innovation Index) να ανέρχεται από 61 το 2011, σε 82 το 2018. Το διάστημα μεταξύ 2011 και 2018, η Ελλάδα παρουσιάζει τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην ΕΕ όσον αφορά τη βελτίωση της καινοτομίας, με αύξηση κατά 20,2%, με τη Λιθουανία να έχει την καλύτερη επίδοση (25,7%). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βελτίωσης ανέρχεται στο 8,8%.

Στην παραγωγή των δεικτών καινοτομίας για την Ελλάδα συμβάλλει και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) με την παροχή των επίσημων στατιστικών στοιχείων για την καινοτομία στις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς και για δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης.

Αυξητική η τάση του συνθετικού δείκτη καινοτομίας για την Ελλάδα την περίοδο 2011-2018.

Όπως προκύπτει από τους επιμέρους δείκτες, ιδιαίτερα αυξημένη είναι η επίδοση της χώρας όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, την καινοτομία των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ), καθώς και τη συνεργασία καινοτόμων ΜμΕ με άλλους φορείς.

Πιο αναλυτικά, η Ελλάδα παρουσιάζεται πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στις διαστάσεις "Καινοτόμοι" (Innovators) και "Διασυνδέσεις" (Linkages). Οι υψηλές επιδόσεις αφορούν τους δείκτες για τις ΜμΕ που καινοτομούν σε προϊόντα και διαδικασίες, τις ΜμΕ που καινοτομούν σε μάρκετινγκ και οργανωσιακή καινοτομία, τις ΜμΕ που καινοτομούν εντός τις επιχείρησης, καθώς και τις ΜμΕ που συνεργάζονται με άλλους φορείς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον δείκτη "Πληθυσμός με τριτοβάθμια εκπαίδευση", δείκτης που συνυπολογίζεται στη διάσταση "Ανθρώπινοι πόροι", η επίδοση της χώρας επίσης ξεπερνά τον μ.ο. της ΕΕ.

Οι διαστάσεις στις οποίες η χώρα υπολείπεται σημαντικά ως προς τον μ.ο. της ΕΕ είναι τα "Περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας" (Intellectual assets), η "Xρηματοδότηση και υποστήριξη" (Finance and Support) και το "Φιλικό περιβάλλον για την καινοτομία" (Innovation-friendly environment). Οι χαμηλότερες επιδόσεις καταγράφονται στους δείκτες που αφορούν την προσέλκυση ξένων φοιτητών για διδακτορικές σπουδές, τις εξαγωγές προϊόντων μεσαίας και υψηλής τεχνολογίας και τις δαπάνες κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου.

Kατάταξη Ελλάδας σε διαστάσεις και δείκτες στο European Innovation Scoreboard 2019

Οι επιδόσεις της ΕΕ στην καινοτομία βελτιώνονται συνεχώς

Με βάση τη βαθμολογία τους, οι χώρες της ΕΕ κατανέμονται σε τέσσερις ομάδες επιδόσεων: πρωτοπόρες χώρες καινοτομίας (innovation leaders), χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας (strong innovators), χώρες με μέτριες επιδόσεις καινοτομίας (moderate innovators) και χώρες με χαμηλές επιδόσεις καινοτομίας (modest innovators).

Η Σουηδία είναι πρωτοπόρα στον τομέα της καινοτομίας στην ΕΕ το 2019, ακολουθούμενη από τη Φινλανδία, τη Δανία και τις Κάτω Χώρες. Το Ηνωμένο Βασίλειο και το Λουξεμβούργο υποχώρησαν από την πρώτη θέση των πρωτοπόρων καινοτομίας στην ομάδα των χωρών με καλές επιδόσεις καινοτομίας, ενώ η Εσθονία περιλαμβάνεται στην ομάδα αυτή για πρώτη φορά.

Κατά μέσο όρο, οι επιδόσεις της ΕΕ στην καινοτομία βελτιώθηκαν κατά 8,8% από το 2011. Από το 2011, οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας αυξήθηκαν σε 25 χώρες της ΕΕ. Οι επιδόσεις αυξήθηκαν περισσότερο στη Λιθουανία, την Ελλάδα, τη Λετονία, τη Μάλτα, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Εσθονία και τις Κάτω Χώρες, ενώ μειώθηκαν περισσότερο στη Ρουμανία και τη Σλοβενία.

Κατάταξη των χωρών στον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας. Οι χρωματισμένες στήλες δείχνουν τις επιδόσεις καινοτομίας το 2018, οι οριζόντιες παύλες δείχνουν τις επιδόσεις το 2017 και οι γκρίζες στήλες απεικονίζουν τις επιδόσεις το 2011, όλες σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ το 2011.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ΕΕ έχει ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Το προβάδισμα στις επιδόσεις της ΕΕ έναντι της Βραζιλίας, της Ινδίας, της Ρωσίας, και της Νότιας Αφρικής παραμένει σημαντικό. Ωστόσο, η Κίνα καλύπτει τη διαφορά τρεις φορές ταχύτερα απ' ό,τι αυξάνονται οι επιδόσεις της ΕΕ στον τομέα της καινοτομίας. Σε σχέση με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, η ΕΕ χάνει έδαφος.

Σε επιλεγμένους τομείς καινοτομίας, την πρώτη θέση στην ΕΕ κατέχουν: η Δανία για τους ανθρώπινους πόρους και το φιλικό προς την καινοτομία περιβάλλον, το Λουξεμβούργο για τα ελκυστικά συστήματα έρευνας, η Γαλλία για τη χρηματοδότηση και τη στήριξη, η Γερμανία για τις επενδύσεις επιχειρήσεων, η Πορτογαλία για τις καινοτόμες ΜμΕ, η Αυστρία για τις διασυνδέσεις, η Μάλτα για την πνευματική ιδιοκτησία, η Ιρλανδία για τον αντίκτυπο στην απασχόληση και στις πωλήσεις.

Aξίζει να επισημανθεί ότι περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν ως κινητήρια δύναμη την καινοτομία. Κάθε ευρώ που επενδύεται από το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας Ευρώπη» μπορεί δυνητικά να αποφέρει απόδοση έως και 11 ευρώ του ΑΕΠ σε περίοδο 25 ετών. Οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία αναμένεται να δημιουργήσουν έως και 100.000 νέες θέσεις εργασίας σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας μεταξύ του 2021 και του 2027.

Οι πιο καινοτόμες περιφέρειες βρίσκονται στις πιο καινοτόμες χώρες

Ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας του 2019 συνοδεύεται από τον Πίνακα Αποτελεσμάτων Περιφερειακής Καινοτομίας (Regional Innovation Scoreboard). O πίνακας αυτός παρέχει συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των συστημάτων καινοτομίας σε 238 περιφέρειες 23 κρατών μελών της ΕΕ, ενώ η Κύπρος, η Εσθονία, η Λετονία, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα περιλαμβάνονται σε επίπεδο χώρας. Επιπλέον, ο πίνακας αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας καλύπτει επίσης περιφέρειες από τη Νορβηγία, τη Σερβία και την Ελβετία.

Όλες οι πρωτοπόρες περιφέρειες καινοτομίας ανήκουν σε χώρες που χαρακτηρίζονται ως πρωτοπόροι της καινοτομίας ή ως χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας στο European Innovation Scoreboard.

Πρώτη από τις πλέον καινοτόμες περιφέρειες της ΕΕ είναι η Helsinki-Uusimaa της Φινλανδίας, ακολουθούμενη από τη Στοκχόλμη της Σουηδίας και τη Hovedstaden της Δανίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πλέον καινοτόμες περιοχές της Ευρώπης είναι η Ζυρίχη και το Ticino της Ελβετίας (που δεν ανήκει όμως στην ΕΕ).

Σε 159 περιφέρειες, οι επιδόσεις αυξήθηκαν μεταξύ του τελευταίου και του πρώτου έτους κατά την περίοδο παρατήρησης εννέα ετών. Ο φετινός πίνακας αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας καταδεικνύει την έντονη σύγκλιση των περιφερειακών επιδόσεων με τη μείωση των διαφορών στις επιδόσεις μεταξύ των περιφερειών.

Όσον αφορά την περιφερειακή καινοτομία στην Ελλάδα, η Κρήτη καταγράφει εξαιρετικές επιδόσεις, η απόδοσή της έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια κατά 30,1% και σύμφωνα με τον σχετικό πίνακα αποτελεσμάτων περιφερειακής καινοτομίας, η Περιφέρεια Κρήτης αποτελεί έναν από τους «θύλακες αριστείας» (pockets of excellence) και συγκαταλέγεται στην ομάδα των περιφερειών με καλές επιδόσεις καινοτομίας (strong innovators), με δείκτη καινοτομίας που αγγίζει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το γεγονός αυτό οφείλεται στον αριθμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που καινοτομούν, στην προσέλκυση κονδυλίων έρευνας από δημόσιους πόρους, στην ανάπτυξη και διάθεση στην αγορά νέων καινοτόμων προϊόντων, και στη συνεργασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με φορείς έντασης γνώσης.

Όλες οι υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας ανήκουν στην κατηγορία των περιφερειών με μέτριες επιδόσεις καινοτομίας (moderate innovators) εκτός της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που ανήκει στην κατηγορίες των περιφερειών με χαμηλές επιδόσεις καινοτομίας (modest innovators).

Η συμβολή του ΕΚΤ στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας

Tο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) συμβάλλει στην παραγωγή των δεικτών καινοτομίας που παρουσιάζονται στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (European Innovation Scoreboard, EIS), στο πλαίσιο του ρόλου του ως φορέας και εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος. με αρμοδιότητα την παραγωγή των εθνικών στατιστικών για την Έρευνα, Τεχνολογία, Ανάπτυξη και Καινοτομία (ΕΤΑΚ) και την αποστολή τους στη Eurostat, τον ΟΟΣΑ και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Από το ΕΚΤ αποστέλλονται στο EIS τα στοιχεία που αντλούνται από τη διεξαγωγή της έρευνας για την Καινοτομία στις επιχειρήσεις (Community Innovation Survey), και αφορούν 6 δείκτες ("Non R&D innovation expenditures", "SMEs innovating in-house", "Innovative SMEs collaborating with others", "SMEs product /process innovations", "SMEs marketing /organisational innovations" και "Sales of new-to-market/firm innovations"), και από τη διεξαγωγή της έρευνας για τις δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης σε όλους τους τομείς της οικονομίας τα στοιχεία που αφορούν 3 δείκτες ("R&D expenditure in the public sector" και "R&D expenditure in the business sector", "Private co-funding of public R&D expenditures).

Η ανάλυση των στοιχείων και οι σχετικοί δείκτες δημοσιεύονται σε έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ που διατίθενται στον ανανεωμένο δικτυακό τόπο http://metrics.ekt.gr, o οποίος συνεχώς εμπλουτίζεται, επικαιροποιείται και ανανεώνεται διευκολύνοντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους ερευνητές, τους δημοσιογράφους, αλλά και το ευρύ κοινό να ενημερωθούν μέσω έγκριτων στοιχείων και δεικτών.