Η νέα υπηρεσία Open Book Press του ΕΚΤ για ηλεκτρονικά βιβλία ανοικτής πρόσβασης

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της μονογραφίας για την πρόοδο της επιστήμης και αξιοποιώντας τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών μέσων, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) ανέπτυξε και διαθέτει την υπηρεσία Open Book Press, για την ηλεκτρονική έκδοση μονογραφιών υψηλών επιστημονικών και τεχνικών προδιαγραφών με ανοικτή πρόσβαση.

Το Open Book Press είναι επιμέρους υπηρεσία των ηλεκτρονικών εκδόσεων του ΕΚΤ (http://epublishing.ekt.gr) και δίνει τη δυνατότητα σε έγκριτους επιστημονικούς εκδότες να διαθέτουν το δικό τους ηλεκτρονικό εκδοτικό οίκο μονογραφιών. Η υπηρεσία απευθύνεται σε έγκριτους εκδότες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιστημονικές εταιρείες και φορείς μνήμης) που επενδύουν στην “Οικονομία της Γνώσης”, στη δυναμική των ηλεκτρονικών εκδόσεων και στην Ανοικτή Πρόσβαση. Ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις και το παράδειγμα έγκριτων εκδοτικών οίκων που υιοθετούν τον νέο αυτό τρόπο έκδοσης, το ΕΚΤ  συμβάλλει στη μετάβαση σε νέα και ανοικτά μοντέλα επιστημονικής επικοινωνίας.

Με την πρωτοβουλία αυτή το ΕΚΤ αξιοποιεί τη δυναμική των ηλεκτρονικών εκδόσεων προς όφελος των συγγραφέων, των εκδοτών και των αναγνωστών, και στοχεύει να καταστήσει το Open Book Press σημαντικό εργαλείο δημοσίευσης (ιδιαίτερα στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες), και, ταυτόχρονα, καινοτόμο υπηρεσία πρόσβασης σε έγκριτο επιστημονικό περιεχόμενο.

Το Open Book Press  βασίζεται στη στενή συνεργασία του ΕΚΤ με τους εκδότες με στόχο τη διερεύνηση μακροπρόθεσμα βιώσιμου μοντέλου έκδοσης μονογραφιών ανοικτής πρόσβασης υψηλών τεχνικών και ποιοτικών προδιαγραφών. Στο συνεργατικό αυτό μοντέλο το ΕΚΤ παρέχει την υποδομή, την τεχνογνωσία, συμβουλευτικές υπηρεσίες (διαμόρφωση online εκδοτικών οίκων, οργάνωση εκδοτικής διαδικασίας, στοιχεία ποιότητας περιεχομένου και προσβασιμότητας, ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων, κ.ά.), εκπαίδευση των εκδοτών και, παράλληλα, εξασφαλίζει την προώθηση των εκδοτών και των εκδόσεων.

Οι εκδότες, από την πλευρά τους, διαχειρίζονται τις ροές έκδοσης, μεριμνώντας για την παραγωγή έγκριτων μονογραφιών, τη διασφάλιση των διαδικασιών ποιότητας (κανονισμοί, διαδικασίες αξιολόγησης) και τη δημιουργία ενός λειτουργικού ηλεκτρονικού εκδοτικού οίκου (αναλυτικά για τις υπηρεσίες http://epublishing.ekt.gr/el/5696).

Μέσω του Open Book Press, το οποίο βασίζεται σε τεχνολογίες ανοικτού κώδικα, έχουν ήδη αναπτυχθεί πέντε εκδοτικοί οίκοι μονογραφιών Ανοικτής Πρόσβασης, με αντίστοιχο αριθμό εκδόσεων. Αυτοί είναι αποτέλεσμα πιλοτικής δράσης που διεξήχθη με τους ακόλουθους εκδότες που ήδη συνεργάζονταν με το ΕΚΤ :

• Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, με το  νέο βιβλίο του Ερευνητή του ΙΙΕ/ΕΙΕ Δρος Γιώργου Καρδαρά "Οι Άντες - Ιστορία και Πολιτισμός (4ος-8ος αι.)
• Η Εταιρεία  Μελέτης της Ιστοριογραφίας και της Θεωρίας της Ιστορίας (ΕΜΙΘ) έχει εκδώσει τη μονογραφία "Το Παρελθόν στο Δίκτυο: Εικόνα, τεχνολογία και ιστορική κουλτούρα στη σύγχρονη Ελλάδα (1994-2005)" του καθηγητή Μήτσου Μπίλαλη
• Η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, με την έκδοση: "Οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα στις εκκλησίες της Ρόδου", της Δρος Κωσταντίας Κεφαλά
• Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών με την έκδοση "Kατασκευάζοντας έμφυλες ταυτότητες: η ρητορική του φύλου στο λόγο εργαζομένων σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για τη διακίνηση και εμπορία γυναικών", της Δρος Μάκη Κωστούλα),
• Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με τη μελέτη της  Δρος Λένας Τσιπούρη "Ευρωπαϊκή Οικονομική Ενοποίηση: Μεταξύ Σφύρας και Άκμονος".

Ο σχεδιασμός και η πιλοτική διάθεση της υπηρεσίας Open Book Press είναι ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία κλιμάκωσης της ηλεκτρονικής υποδομής και των υπηρεσιών ηλεκτρονικών εκδόσεων του ΕΚΤ προς τους έγκριτους ακαδημαϊκούς εκδότες δημοσίου συμφέροντος σε εθνικό επίπεδο. Στόχος του ΕΚΤ είναι η αξιοποίηση τεχνολογίας αιχμής και της τεχνογνωσίας που έχει αναπτύξει για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα της χώρας, καθώς και η πλήρης ενσωμάτωσή των υπηρεσιών και του περιεχομένου στο Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης (http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-1408_el.htm)

Σημειώνεται ότι η ηλεκτρονική υποδομή ΕΚΤ ePublishing αποτελείται από τρείς πλατφόρμες, για την έκδοση, αντίστοιχα, περιοδικών (ejournals.epublishing.ekt.gr), πρακτικών συνεδρίων (eproceedings.epublishing.ekt.gr) και μονογραφιών (ebooks.epublishing.ekt.gr). Οι πλατφόρμες αυτές φιλοξενούν το περιεχόμενο του κάθε εκδότη (περιοδικά, μονογραφίες, πρακτικά συνεδρίων) και του δίνουν τη δυνατότητα συνύπαρξης, μαζί με άλλους έγκριτους εκδότες.

Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται κρίσιμη μάζα εκδοτών, αλλά και περιεχομένου, προς όφελος των αναγνωστών και ερευνητών. Παράλληλα, η πλατφόρμα ενιαίας πρόσβασης epublishing.ekt.gr προσφέρει ένα μοναδικό σημείο αναζήτησης του περιεχομένου που βρίσκεται στις τρεις πλατφόρμες, αλλά και υπηρεσίες προς τους εκδότες και τους χρήστες.

Η ανάπτυξη των υπηρεσιών και ηλεκτρονικών υποδομών για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ έγινε στο πλαίσιο της πράξης "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας/Κοινωνικά Δίκτυα – Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες" που υλοποιήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Ψηφιακή Σύγκλιση" (ΕΣΠΑ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.