Γυναίκες ερευνήτριες στο προσκήνιο

Η βελτίωση της θέσης των γυναικών στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας έχει χαρακτηριστεί ως προτεραιότητα στις πολιτικές της ΕΕ ήδη από τη δεκαετία του 1990. Οι πολιτικές αυτές αφορούν την ενθάρρυνση των γυναικών να συμμετάσχουν στην επιστήμη και την τεχνολογία, την προώθηση της ίσης συμμετοχής των δύο φύλων στις επιτροπές αξιολόγησης διαφόρων προγραμμάτων και τη διασφάλιση ίσης πρόσβασης σε ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης. Παρά την πρόοδο, όμως, που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, οι ανισότητες λόγω φύλου παραμένουν στον τομέα της Έρευνας & Καινοτομίας.

Στο αφιέρωμα αυτού του τεύχους παρουσιάζεται η θέση των γυναικών στην EE, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της πιο πρόσφατης έρευνας She Figures 2015, με αναφορά και στην Ελλάδα, όπου το ΕΚΤ με συγκεκριμένες δράσεις από το 2007 υποστηρίζει ενεργά την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.

Παράλληλα, παρουσιάζεται το σημαντικό έργο 3 Ελληνίδων ερευνητριών που βραβεύτηκαν με τα Ελληνικά Βραβεία L’Oréal-UNESCO 2016 Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη, καθώς και 4 γυναικών επιχειρηματιών που διακρίθηκαν στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Γυναικείας Καινοτομίας 2017. Το αφιέρωμα, που επιμελήθηκαν οι Δήμητρα Μαυρίδου και Μαργαρίτης Προέδρου, ολοκληρώνεται με μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη  που έδωσε στο περιοδικό η χημικός Ζωή Κούρνια, ερευνήτρια στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, η οποία μιλάει για το ερευνητικό της έργο και τα επόμενα βήματα στην έρευνά της στον σχεδιασμό φαρμάκων μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. 

Σημαντική πρόοδος, αλλά οι ανισότητες εμμένουν

Οι δράσεις του ΕΚΤ για τη συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα

GENDERACTION για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον τομέα της έρευνας

Σε 4 εξαιρετικές επιχειρηματίες τα Βραβεία Γυναικείας Καινοτομίας της ΕΕ 2017

Οι 3 Ερευνήτριες που τιμήθηκαν με τα Ελληνικά Βραβεία 2016 L’Oréal-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη

Σημαντική πρόοδος, αλλά οι ανισότητες εμμένουν

Το επίπεδο προόδου που έχει συντελεστεί αναφορικά με την ισότητα των φύλων στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, στην Ευρώπη διερευνά η έκδοση "She Figures 2015" ("Στοιχεία για τις Γυναίκες 2015"). Η μελέτη αποτελεί την κύρια πηγή πανευρωπαϊκών συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων όσον αφορά το ποσοστό που κατέχουν οι γυναίκες μεταξύ των κατόχων διδακτορικών, των ερευνητών, αλλά και των ακαδημαϊκών που λαμβάνουν αποφάσεις, σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσοστά των ανδρών.

Τα δεδομένα αυτά ρίχνουν επίσης φως στις διαφορετικές εμπειρίες ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες που εργάζονται στον ερευνητικό τομέα- όπως διαφορές στην αμοιβή, στις συνθήκες εργασίες και στο αποτέλεσμα διεκδίκησης χρηματοδοτήσεων. Παρουσιάζονται επίσης, για πρώτη φορά, τα ποσοστά των γυναικών και των ανδρών στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και στις εφευρέσεις, και τέλος εισάγεται η έννοια της διάστασης του φύλου στα επιστημονικά άρθρα.

Το κύριο συμπέρασμα που προκύπτει από όλα τα παραπάνω είναι το γεγονός ότι παρά την πρόοδο που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια, παραμένουν κάποιες ανισότητες λόγω φύλου στον τομέα της Έρευνας & Καινοτομίας. Ας δούμε αναλυτικά κάποια από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα της έκδοσης.

Καταρχάς τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει μεγάλη πρόοδος όσον αφορά τη συμμετοχή των δύο φύλων στην ανώτατη εκπαίδευση. Παρόλο που παλαιότερα το ποσοστό των γυναικών κατόχων διδακτορικού ήταν πολύ χαμηλό, το 2012 οι γυναίκες διδάκτορες αντιπροσωπεύουν το 47% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το ποσοστό αυτό να κυμαίνεται από 40-60% και στις 28 χώρες-μέλη και στην Ελλάδα να είναι στο 44%. Όσον αφορά όμως το αντικείμενο του διδακτορικού, οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα εμμένουν. Οι γυναίκες για παράδειγμα που έχουν διδακτορικό στη μηχανική, την παραγωγή ή τις κατασκευές, το 2012 είναι στο 28% του συνόλου.

Στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι λιγότερες από τους άνδρες, με ποσοστό κάτω από το 45% σε περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ28.  Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28, οι γυναίκες μηχανικοί και επιστήμονες αποτελούν το 2,8% στην αγορά εργασίας σύμφωνα με τα στοιχεία του 2013, ενώ οι άνδρες αποτελούσαν το 4,1%.

Στην Ελλάδα, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 2% για τις γυναίκες και 3,4% για τους άνδρες. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι έχει υπάρξει και μια μικρή πρόοδος και οι γυναίκες προσπαθούν να κερδίσουν τον …χαμένο χρόνο. Έτσι λοιπόν, από το 2008 έως και το 2011 ο αριθμός των γυναικών αυξάνεται κατά 11,1% ανά έτος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες είναι μόλις 3,3%.

Επίσης, οι γυναίκες που απασχολούνται σε ερευνητικές δραστηριότητες συνεχίζουν επίσης, να είναι λιγότερες από τους άνδρες. Το 2011 οι γυναίκες ήταν το 33% των ερευνητών στο σύνολο της ΕΕ-28, αλλά υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις ανά χώρα. Στη Λετονία, για παράδειγμα το ποσοστό των ερευνητριών ανέρχεται στο 52,8%, στην Ελλάδα σε 36,7%, ενώ στο Λουξεμβούργο είναι μόλις 24%. Φαίνεται επίσης, ότι οι γυναίκες στην ΕΕ έχουν πιο δυναμική παρουσία στην ανώτατη εκπαίδευση και σε κυβερνητικούς φορείς, ενώ στις επιχειρήσεις, γυναίκα είναι μόλις μια στους 5 ερευνητές.

Στην Ελλάδα βέβαια, οι γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση αποτελούν μόλις το 35,6%, με τον μέσο όρο της ΕΕ να είναι στο 41%, σε κυβερνητικούς φορείς οι Ελληνίδες ερευνήτριες είναι πάνω από τον μέσο όρο με ποσοστό 48,1% (στην ΕΕ ο μέσος όρος είναι 41,6%), ενώ δυναμική είναι η παρουσία τους και στις ελληνικές επιχειρήσεις με ποσοστό 30,8% (στην ΕΕ ο μέσος όρος είναι 19,7%).       

Η έκδοση She Figures 2015 αποκαλύπτει, επίσης, και διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα όσον αφορά τις εργασιακές συνθήκες τους στον τομέα ανώτατης εκπαίδευσης. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανόν να εργάζονται με μερική απασχόληση ή/και επισφαλείς συμφωνίες. Στην ΕΕ το 2012, το 13,5% των γυναικών στην έρευνα εργάζονταν με μερική απασχόληση (σε αντιδιαστολή με το 8,5% των ανδρών) και το 10,8% είχε επισφαλείς συμφωνίες (σε αντιδιαστολή με το 7,3% των ανδρών).

Στην Ελλάδα οι ερευνήτριες που εργάζονταν με μερική απασχόληση ήταν στο 3,3% (4,2% για τους άντρες) και όσες είχαν κάνει επισφαλείς συμφωνίες στο 11% (5,3% για τους άντρες). Ταυτόχρονα, οι μισθολογικές διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες εμμένουν. Το 2010 ο μέσος όρος της αμοιβής των γυναικών ανά ώρα ήταν 17,9% χαμηλότερος σε σχέση με την αμοιβή των ανδρών, στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυξης και στην Ελλάδα κατά 18% χαμηλότερος.

Οι διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα γίνονται ακόμα πιο έντονες όταν πρόκειται για προαγωγή στην καριέρα και τη συμμετοχή στη λήψη ακαδημαϊκών αποφάσεων. Το 2013 οι γυναίκες αποτελούσαν μόλις το 21% των ερευνητών υψηλού επιπέδου (βαθμός Α), ενώ το ίδιο ποσοστό το 2010 ανερχόταν σε 20%. Γενικά, παρά την πρόοδο που έχει γίνει όσον αφορά το επίπεδο των σπουδών τους τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες είναι πιο λίγες όσο ανεβαίνουν οι βαθμίδες στην ακαδημαϊκή καριέρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2014 το ποσοστό των γυναικών που ήταν επικεφαλής σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν στο 20%, παρά την αύξηση κατά 4,5% σε σχέση με το 2010, με την Ελλάδα να βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο, με ποσοστό 13,5%.  Οι γυναίκες, δε, που συμμετέχουν σε επιστημονικές και διοικητικές επιτροπές, σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι στο 28% (στην Ελλάδα είναι στο 11%) και μόνο το 22% έχει ηγετική θέση σε κάποια επιτροπή (στην Ελλάδα είναι στο 5%).

Οι διαφορές συνεχίζονται και όσον αφορά τα αποτελέσματα των αιτήσεων χρηματοδότησης.  Όσον αφορά λοιπόν, πιο συγκεκριμένα τις αιτήσεις χρηματοδότησης σε εθνικά προγράμματα, οι άνδρες τα καταφέρνουν λίγο καλύτερα από τις γυναίκες, με ποσοστό επιτυχίας 31,8%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι στο 27,4%.

Επίσης, οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανόν να έχουν τον ρόλο του κύριου συγγραφέα στις επιστημονικές δημοσιεύσεις ή να αιτηθούν για την κατοχύρωση πατέντας. Από το 2010 έως το 2013, μόλις το 9% των σχετικών αιτήσεων στην ΕΕ προέρχονταν από γυναίκες εφευρέτες. Παρόλα αυτά οι επιδόσεις των γυναικών ως corresponding authors (συμμετεχουσών συγγραφέων) σε επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι παρόμοιες με τους άνδρες, αναφορικά με την επίδραση των δημοσιεύσεών τους και την τάση τους να συγγράφουν άρθρα μαζί με διεθνείς συνεργάτες (για παράδειγμα δημοσιεύσεις που γράφονται σε συνεργασία με ερευνητές τουλάχιστον 2 ευρωπαϊκών χωρών).

Τέλος, κατά την περίοδο 2010-2013 η τάση να ενσωματωθεί μια διάσταση του φύλου στο ερευνητικό περιεχόμενο, έτσι όπως μετρήθηκε στα επιστημονικά άρθρα στην ΕΕ-28, ποικίλει, από μηδέν στις αγροτικές επιστήμες, στη μηχανική και τις τεχνολογικές επιστήμες, ενώ στις κοινωνικές επιστήμες φθάνει πάνω από 6%. Παρόλο όμως, που το ποσοστό των εκδόσεων με διάσταση φύλου είναι μεγαλύτερο στις κοινωνικές επιστήμες, από το 2002 έως το 2013 ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν μικρότερος στον τομέα αυτό, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης στη μηχανική και τις τεχνολογικές επιστήμες την ίδια περίοδο ήταν ο υψηλότερος (14%).                                    

Να σημειωθεί ότι η έκθεση "She Figures" καταρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πιο συγκεκριμένα τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας, και από το 2003 εκδίδεται ανά τρία χρόνια. Περιλαμβάνει στοιχεία για την απασχόληση των Ευρωπαίων ερευνητριών στις 28 χώρες μέλη της ΕΕ. Η έκδοση She Figures 2015 είναι η 5η έκδοση. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) ήταν στατιστικός εκπρόσωπος της Ελλάδας για την έκδοση "She Figures 2015", παρέχοντας όλα τα σχετικά στοιχεία για την Ελλάδα.

Οι δράσεις του ΕΚΤ για τη συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα

Από το 2007, το ΕΚΤ υποστηρίζει ενεργά την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας με συγκεκριμένες δράσεις που έχει αναλάβει σε εθνικά και ευρωπαϊκά έργα. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Δικτύου ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ, και του έργου "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού"  (2007), το ΕΚΤ πραγματοποίησε εκτεταμένη καταγραφή των Ελληνίδων ερευνητριών (τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσιάζονται στον ιστότοπο http://ereunitries.ekt.gr).

Επίσης, το ΕΚΤ συμμετείχε στα ευρωπαϊκά έργα GENDERA (Gender Debate in the European Research Area) στο πλαίσιο του οποίου αναπτύχθηκε μια βάση δεδομένων με καλές πρακτικές για ίσες ευκαιρίες των δύο φύλων στην έρευνα, καθώς και οδηγός προτάσεων για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στους ερευνητικούς οργανισμούς, και SHEMERA (Euro-Mediterranean research cooperation on gender and science, SHE Euro-Mediterranean Research Area) στο πλαίσιο του οποίου έγινε καταγραφή των πολιτικών και της επιστημονικής δραστηριότητας στο θέμα της ισότητας των φύλων στην έρευνα, με συγκριτική ανάλυση στατιστικών στοιχείων για την είσοδο και την εξέλιξη των γυναικών, στις χώρες της Μεσογείου (Αλγερία, Αίγυπτος, Ιορδανία, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Συρία και Τυνησία).

Τα τελευταία χρόνια, και στο πλαίσιο της παραγωγής των εθνικών στατιστικών και δεικτών για Έρευνα & Ανάπτυξη και Καινοτομία, παράγει δείκτες στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) στην Ελλάδα τα οποία αποτελούν τα επίσημα στοιχεία που αποστέλλει η χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ERA Progress Report) τη Eurostat και τον ΟΟΣΑ. Το ΕΚΤ αποτελεί επίσης τον στατιστικό εκπρόσωπο της Ελλάδας για την έκδοση "She Figures 2015".

Στον τομέα των εκδόσεων, ενδεικτικά αναφέρεται η έκδοση "Η συμμετοχή των γυναικών στην Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα" με δείκτες για τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης (E&A) στην Ελλάδα, σε σύγκριση και με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία Ε&Α του έτους 2011. Σε ειδική ενότητα του δικτυακού τόπου για τους Δείκτες Έρευνας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας (http://metrics.ekt.gr/el/statistika-etak/datatables) παρουσιάζονται Πίνακες (Datatables) που ενημερώνονται με τα αναλυτικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με το Προσωπικό που απασχολείται στους τομείς Ε&Α. 

Παράλληλα, το ΕΚΤ υποστηρίζει την έρευνα στον τομέα της ισότητας των φύλων μέσω των δράσεων του ως Εθνικό Σημείο Επαφής στο πρόγραμμα "Επιστήμη στην Κοινωνία και μαζί με την Κοινωνία" του Ορίζοντα 2020 (το χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και καινοτομία). Επίσης, το ΕΚΤ συνεργάζεται με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, σε θέματα που σχετίζονται με ζητήματα φύλου στον τομέα Έρευνας, Τεχνολογίας & Καινοτομίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΕΚΤ είχε αφιερώσει στο θέμα της συμμετοχής των γυναικών στην επιστημονική έρευνα, τα κύρια θέματα δύο προηγούμενων τευχών του περιοδικού. Πρόκειται για τα αφιερώματα "Γυναίκες και Επιστήμη" (τ. 55) και "Η πρόκληση του φύλου στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας" (τ. 75).

GENDERACTION για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον τομέα της έρευνας

Ένα νέο ευρωπαϊκό έργο στο οποίο συμμετέχει το ΕΚΤ με στόχο την ενίσχυση της ισότητας των φύλων και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον τομέα της έρευνας, είναι το έργο GENDERACTION (Gender Equality in the ERA Community to Innovate Policy Implementation) το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020.

Στόχος του έργου είναι η διευκόλυνση της δικτύωσης και της ανταλλαγής πληροφοριών και καλών πρακτικών μεταξύ των συμμετεχόντων για την ενίσχυση των ικανοτήτων και της τεχνογνωσίας σε θέματα ισότητας των φύλων και ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην έρευνα και την καινοτομία σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Στο πλαίσιο του έργου θα συσταθεί δίκτυο αποτελούμενο από εκπροσώπους που έχουν οριστεί από τις εθνικές αρχές σε 13 κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένα κράτη, καθώς και πέντε συνδεδεμένους εταίρους με σκοπό:
- την καταγραφή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων της προτεραιότητας 4 του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, η οποία αφορά την ισότητα των φύλων και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον τομέα της έρευνας, όπως αποτυπώνονται στους εθνικούς οδικούς χάρτες των συμμετεχόντων κρατών
- την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών και αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των εθνικών εκπροσώπων για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο της προτεραιότητας 4
- την παροχή διαδραστικής κατάρτισης στις εθνικές αρχές, σε φορείς και χρηματοδότες έρευνας και στα Εθνικά Σημεία Επαφής για τον Ορίζοντα 2020
- την παροχή συμβουλευτικής για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην Ευρώπη
- την ενίσχυση της ένταξης της ισότητας των φύλων στις διεθνείς επιστημονικές συνεργασίες.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, το δίκτυο θα είναι σε στενή συνεργασία με την Ομάδα του Ελσίνκι για την ισότητα των φύλων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας.
Στο πλαίσιο του έργου, το ΕΚΤ έχει αναλάβει την αξιολόγηση των εθνικών οδικών χαρτών και μηχανισμών για την εφαρμογή της προτεραιότητας 4 του Οδικού Χάρτη για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, τη διοργάνωση δράσεων αμοιβαίας μάθησης, ανταλλαγής πληροφοριών και ανάπτυξης ικανοτήτων και τέλος την εξέταση της διάστασης του φύλου στην ανοικτή επιστήμη και την πολιτική καινοτομίας. Συντονιστής του έργου, στο οποίο συμμετέχουν 13 φορές από 12 χώρες, είναι το Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας της Ακαδημίας Επιστημών της Τσεχίας.

Σε 4 εξαιρετικές επιχειρηματίες τα Βραβεία Γυναικείας Καινοτομίας της ΕΕ 2017

Σε 4 γυναίκες επιχειρηματίες που έχουν αναπτύξει επιτυχημένες επιχειρήσεις που βασίζονται στις καινοτόμες ιδέες τους, και οι οποίες έχουν λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στον τομέα έρευνας & καινοτομίας στο παρελθόν, απονέμονται για φέτος τα Βραβεία Γυναικείας Καινοτομίας της ΕΕ για το 2017.

Το 1ο Βραβείο (100.000 ευρώ) απονέμεται στη Michela Magas, κροατικής/βρετανικής εθνικότητας, ιδρύτρια του Stromatolite, ένα εργαστήριο Design Innovation στο Ηνωμένο Βασίλειο με στούντιο στη Σουηδία, το οποίο συμβάλλει στη δημιουργία οικοσυστημάτων καινοτομίας, φέρνοντας σε επαφή ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς να μοιράζονται ιδέες, αναπτύσσουν νέα προϊόντα και δημιουργούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα.

To 2o Βραβείο (50.000 ευρώ) απονέμεται στην Petra Wadström από τη Σουηδία, ιδρύτρια της Solvatten, η οποία παράγει μια φορητή συσκευή καθαρισμού και θέρμανσης νερού που τροφοδοτείται από ηλιακή ενέργεια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιοχές που δεν υπάρχει πρόσβαση σε ασφαλές νερό.

Το 3ο Βραβείο (30.000 ευρώ) απονέμεται στην Claudia Gärtner από τη Γερμανία, ιδρύτρια της microfluidic ChipShop, η οποία παρέχει "lab-on-a-chip" συστήματα ως μικροσκοπικές λύσεις για καλύτερες διαγνώσεις. Πρόκειται για μια συσκευή που μπορεί να ανιχνεύσει ασθένειες από μια απλή σταγόνα αίματος.

Eπίσης, για πρώτη φέτος απονεμήθηκε το επιπλέον βραβείο για την "Ανερχόμενη Καινοτόμο Γυναίκα" (Rising Innovators Award), που αφορά γυναίκες επιχειρηματίες κάτω των 35 ετών. Το Βραβείο (20.000 ευρώ) απονεμήθηκε στην Kristina Tsvetanova από τη Βουλγαρία, που είναι CEO and συν-ιδρύτρια της αυστριακής εταιρείας ΒLITAB Technology, η οποία έχει παράγει τον πρώτο tablet για τυφλούς χρήστες, με το όνομα BLITAB.

Ο Carlos Moedas, Επίτροπος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία, δήλωσε "Οι νικητές των φετινών Βραβείων Γυναικείας Καινοτομίας είναι πραγματικά εμπνευσμένες. Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερες πρωτοπόρες γυναίκες, με μεγάλες ιδέες και θάρρος και αποφασιστικότητα να αναλάβουν κινδύνους και να επιτύχουν. Οι καινοτομίες που έχουν φέρει οι 4 νικήτριες από την ιδέα στην αγορά είναι αξιοσημείωτες, όχι μόνο από επιχειρηματική άποψη αλλά και επειδή θα ωφελήσουν και θα βελτιώσουν τη ζωή πολλών ανθρώπων στην Ευρώπη και πέραν αυτής".

Στόχος του Βραβείου της ΕΕ για τη Γυναικεία Καινοτομίας είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την ανάγκη περισσότερης καινοτομίας και περισσότερων γυναικών επιχειρηματιών, να αναγνωρίσει την επιτυχία των γυναικών στην καινοτομία και να δημιουργήσει ισχυρά πρότυπα. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται όσον αφορά τη δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων - μόνο το 31% των επιχειρηματιών στην ΕΕ είναι γυναίκες. Αυτό αντιπροσωπεύει ένα αναξιοποίητο δυναμικό για την Ευρώπη, η οποία πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό της, ώστε να παραμείνει ανταγωνιστική και να βρει λύσεις στις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις. Από την έναρξη του Διαγωνισμού το 2011, έχουν συμμετάσχει σε αυτόν περισσότερες από 260 γυναίκες. Στον φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν 47 υποψηφιότητες, από την ΕΕ και χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020.

Σημειώνεται ότι η ΕΕ έχει αναπτύξει πολιτικές για την ενθάρρυνση των γυναικών να συμμετάσχουν στην επιστήμη και την τεχνολογία, την προώθηση της ίσης συμμετοχής των δύο φύλων στις επιτροπές αξιολόγησης διαφόρων προγραμμάτων και τη διασφάλιση ίσης πρόσβασης σε ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης.

Πιο πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεδίωξε να διευρύνει το πεδίο της έρευνας, μέσω της χρηματοδότησης του προγράμματος "Έμφυλες Καινοτομίες", που επικεντρώνεται σε καινοτομίες που παράγονται σε επιστημονικά πεδία, στα οποία κυριαρχούν οι έμφυλες προκαταλήψεις. Επίσης, στον Ορίζοντα 2020, το μεγαλύτερο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, το φύλο αντιμετωπίζεται ως οριζόντιο ζήτημα, προκειμένου να διορθωθούν οι ανισορροπίες μεταξύ ανδρών-γυναικών σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση των έργων, καθώς και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο περιεχόμενο της έρευνας και καινοτομίας.

Οι τρεις στόχοι μάλιστα που στηρίζουν τη στρατηγική για την ισότητα των φύλων στον Ορίζοντα 2020 είναι οι εξής: α) Προώθηση της ισορροπίας μεταξύ των φύλων σε ερευνητικές ομάδες, προκειμένου να καλυφθούν τα κενά στη συμμετοχή των γυναικών, β) Εξασφάλιση της ισορροπίας μεταξύ των φύλων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 40% του υπο-εκπροσωπούμενου φύλου σε panels και ομάδες και κατά 50% στις συμβουλευτικές ομάδες, γ) Ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο περιεχόμενο έρευνας και καινοτομίας (R&I), ώστε να βελτιωθεί η επιστημονική ποιότητα και η κοινωνική συνάφεια της παραγόμενης γνώσης, τεχνολογίας ή/και καινοτομίας.

Οι 3 Ερευνήτριες που τιμήθηκαν με τα Ελληνικά Βραβεία 2016 L’Oréal-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη

Σε τρεις Ελληνίδες ερευνήτριες των Βιοεπιστημών και των Φυσικών Επιστημών απονεμήθηκαν τα “Ελληνικά Βραβεία 2016 L’Oréal-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη”. Η απονομή πραγματοποιήθηκε σε μια μεγάλη τελετή, την Πέμπτη, 1 Δεκεμβρίου 2016, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Οι 3 νεαρές διακεκριμένες Ερευνήτριες που τιμήθηκαν για το σημαντικό ερευνητικό τους έργο, για τη συνεισφορά και την αφοσίωσή τους στην Επιστήμη είναι:
• η Δρ. Καλλιόπη ΔΑΣΥΡΑ (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Αστροφυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών), με πεδίο έρευνας "Πώς επιδρούν οι μαύρες τρύπες στην εξέλιξη των γαλαξιών",
• η Δρ. Ελένη ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ (Επίκουρος Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήματος Χημείας, τομέα Ανόργανης με ειδίκευση στην Βιοανόργανη Χημεία, , Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας EKΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ), με πεδίο έρευνας "Στοχευμένα συστήματα μεταφοράς φαρμάκων για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού και του προστάτη" και
• η Δρ. Μαρία ΜΠΡΑΟΥΔΑΚΗ (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), με πεδίο έρευνας "Διερεύνηση των επιγενετικών μηχανισμών των εμβρυονικών νεοπλασμάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος της παιδικής ηλικίας".

Το πρόγραμμα “Ελληνικά Βραβεία L’Oréal-UNESCO” αναγνωρίζει και επιβραβεύει ανερχόμενες γυναίκες επιστήμονες που έχουν υλοποιήσει στην Ελλάδα υποδειγματική έρευνα με σημαντική επιστημονική αξία στο πεδίο των Βιοεπιστημών και των Φυσικών Επιστημών. Πέρα από την ηθική επιβράβευση, τα βραβεία έχουν σκοπό να ενθαρρύνουν τις νέες Ελληνίδες Επιστήμονες στη συνέχιση της ερευνητικής τους σταδιοδρομίας και γι’ αυτό συνοδεύονται από οικονομική ενίσχυση αξίας 10.000 ευρώ το καθένα.

H Δρ Καλλιόπη Δασύρα ολοκλήρωσε το 2002 τις σπουδές της στη Φυσική και το μεταπτυχιακό της το 2003 στην Αστροφυσική, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Πραγματοποίησε τη διδακτορική της διατριβή, με θέμα τις αλλαγές που επιφέρουν οι συγκρούσεις γαλαξιών στη δομή και την εξέλιξή τους, στο Ινστιτούτο Max Planck και στο Πανεπιστήμιο Ludwig Maxilimilians, στη Γερμανία. Το 2006, μετακόμισε στις ΗΠΑ όπου ξεκίνησε το πρώτο της μεταδιδακτορικό ερευνητικό συμβόλαιο στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) με σκοπό να διερευνήσει μεταβολές στις ιδιότητες των γαλαξιών για διαφορετικές χρονικές περιόδους του Σύμπαντος.

Στη συνέχεια, διετέλεσε μεταδιδακτορικός ερευνητικός συνεργάτης σε δύο ινστιτούτα στη Γαλλία: στο Commissariat à L’ Energie Atomique και στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, καθώς και στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκτοτε μελετά την επίδραση των μαύρων τρυπών στην εξέλιξη γαλαξιών μέσω ανέμων που δημιουργούν, όταν εκλύουν ενέργεια εξαιτίας υλικού που απορρόφησαν. Ως παρατηρησιακός αστροφυσικός, έχει χρησιμοποιήσει μερικά από τα μεγαλύτερα διαστημικά και επίγεια τηλεσκόπια όπως τα Hubble, Spitzer, Herschel, Very Large Telescope (VLT) και Atacama Large Millimeter Array (ALMA). Στην πορεία της καριέρας της έχει χρηματοδοτηθεί από τη NASA και τη Γαλλική Διαστημική Εταιρεία (CNES), ενώ είναι από τους λίγους ερευνητές που έχει κερδίσει δύο φορές την ανταγωνιστική υποτροφία Marie Curie Intra-European Fellowship.

Η  Δρ Ελένη Ευθυμιάδου είναι πτυχιούχος του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών-ΕΚΠΑ (1999-2004) όπου πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές της σπουδές σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος", στο Ινστιτούτο Φυσικοχημείας (2004-2006). Η διδακτορική της διατριβή είχε ως αντικείμενο τη σύνθεση, τον χαρακτηρισμό και τη βιολογική αξιολόγηση συμπλόκων ενώσεων για την καταπολέμηση του καρκίνου. Η Δρ Ε. Ευθυμιάδου έλαβε υποτροφία για την ολοκλήρωση του διδακτορικού της από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ενώ πολλές ανακοινώσεις της βραβεύθηκαν σε συνέδρια φαρμακευτικού ενδιαφέροντος (2006-2009). Το 2010 ολοκλήρωσε το δεύτερο μεταπτυχιακό της στον τομέα της «Κατάλυσης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος» από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Η μεταδιδακτορική της σταδιοδρομία ξεκίνησε στον Δημόκριτο στο έργο ERC Advanced grand (2009-2013), ΙΔΕΕΣ-Νανοθεραπεία, στο Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας, στο εργαστήριο SOL-GEL, με θέμα τα στοχευμένα συστήματα μεταφοράς φαρμάκων για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού και του προστάτη. Στη συνέχεια συμμετείχε στη συγγραφή του έργου ERC-PoC επιτυχώς ως συνέχεια των επιτυχών αποτελεσμάτων του πρώτου ERC με στόχο την in vivo συγκριτική μελέτη ως προς την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ενός εμπορικού σκευάσματος.

Ειδικότερα, η Δρ Ε. Ευθυμιάδου ασχολείται με την θεραπεία του καρκίνου του μαστού και του προστάτη μέσο της νανοτεχνολογίας. Είναι γνωστό ότι η κλασική θεραπεία του καρκίνου βασίζεται στην χειρουργική παρέμβαση όπου μπορεί να πραγματοποιηθεί, χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία οδηγώντας σε θάνατο όχι μόνο τα καρκινικά αλλά και τα υγιή κύτταρα οδηγώντας σε τοξικά φαινόμενα στον οργανισμό των ασθενών. Η νανοτεχνολογία στον χώρο αυτό έρχεται να δώσει λύσεις μεταφέροντας το φάρμακο στην περιοχή του όγκου αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα τοπικά αποφεύγοντας περαιτέρω τοξικά φαινόμενα στον οργανισμό. Η προσέγγιση αυτή αντιμετωπίζει το πρόβλημα του καρκίνου πιο αποτελεσματικά, βελτιώνοντας τη ζωή των ασθενών που νοσούν από τον καρκίνο. Πιο συγκεκριμένα, η Ε. Ευθυμιάδου ανέπτυξε υβριδικά νανοδοχεία κατάλληλα τροποποιημένα με ειδικά μόρια στόχευσης με σκοπό την εκλεκτική αλληλεπίδραση των συστημάτων αυτών με τους νοσούντες ιστούς και την απελευθέρωση του περιεχόμενου φαρμάκου εξαιτίας των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών που επικρατούν στο περιβάλλον του όγκου έναντι των υγειών ιστών, όπως το όξινο pH, η αυξημένη θερμοκρασία και το οξειδοαναγωγικό περιβάλλον. Σε συνεργασία με άλλα ερευνητικά κέντρα της χώρας και του εξωτερικού έγινε αξιολόγηση των συστημάτων αυτών για την προκύπτουσα τοξικότητα μέσο in vitro και in vivo πειραμάτων και τα ερευνητικά αποτελέσματα δημοσιεύονται σε διεθνή περιοδικά.

Πρόσφατα, η Ε. Ευθυμιάδου εκλέχθηκε Επίκουρος Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ στο τμήμα Χημείας, στον τομέα της Ανόργανης με ειδίκευση στη Βιοανόργανη Χημεία. Παράλληλα, συμμετέχει στη δράση COST Radiomag για τη σύνθεση νανοσωματιδίων σιδήρου για τη μελέτη της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας της υπερθερμίας.

Η Δρ Μαρία Μπραουδάκη είναι πτυχιούχος του Τμήματος Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου του Κόβεντρι, στη Βρετανία. Πραγματοποίησε τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Άστον, στο Μπέρμιγχαμ, με αντικείμενο τη Μοριακή Μικροβιολογία. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών ειδίκευσης στη Μοριακή Ιατρική από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ το 2017 αναμένεται να ολοκληρώσει τον δεύτερο διδακτορικό της τίτλο στο Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει κάνει μετεκπαίδευση στο Εργαστήριο Μοριακής Ανοσογενετικής στο Πανεπιστήμιο Montpellier στη Γαλλία, στο Εργαστήριο Γενετικής, του τμήματος Αιματολογίας/Ογκολογίας στο Birmingham Womens NHS Foundation Trust της Βρετανίας, και στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη.

Η μεταδιδακτορική της ακαδημαϊκή σταδιοδρομία ξεκίνησε στο Εργαστήριο Λοιμώξεων/Χημειοθεραπείας της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ με θέμα τη μελέτη μηχανισμών αντοχής σε αντιβιοτικά και συνεχίζεται στην ίδια κλινική στο Εργαστήριο Ογκολογίας σε συνεργασία με το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Μελέτης και Αντιμετώπισης Γενετικών και Κακοήθων Νοσημάτων της Παιδικής Ηλικίας με αντικείμενο τη μελέτη των μοριακών μηχανισμών του παιδικού καρκίνου. Στην έρευνά της έχει χρηματοδοτηθεί από διάφορους φορείς, ενώ έχει λάβει πλήθος υποτροφιών με πιο πρόσφατη τη μεταδιδακτορική υποτροφία ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ από το ΙΚΥ-Πρόγραμμα Siemens (2013-2015) για τη μελέτη των επιπέδων έκφρασης των miRNAs σε εμβρυονικά νεοπλάσματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος της παιδικής ηλικίας.

Tα Βραβεία στις Ελληνίδες ερευνήτριες απένειμαν η Φωτεινή Κούβελα, Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, o Δρ. Σωτήριος Χαρισόπουλος, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος & Διευθυντής Ινστιτούτου Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής, και ο Καθηγητής Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Χρούσσος. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, αρμόδιος για θέματα Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης, απευθύνοντας χαιρετισμό στην τελετή απονομής, επισήμανε ότι τα Βραβεία Loreal- συντελούν στη δημιουργία μιας άλλης νοοτροπίας και κουλτούρας. Αναφέρθηκε την ανάγκη στήριξης των νέων ερευνητών/τριών και αναφέρθηκε στις πρόσφατες δράσεις και προκηρύξεις του Υπουργείου προς αυτή την κατεύθυνση, με στόχο την ανάσχεση της φυγής στο εξωτερικό του επιστημονικού δυναμικού της χώρας.

"Οι βραβευμένες αποτελούν έξοχα πρότυπα για μια νέα γενιά γυναικών επιστημόνων, μια γενιά που θα παίξει ρόλο στην προαγωγή της Επιστήμης και θα βελτιώσει την επιρροή των γυναικών στην Επιστήμη. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η επιστημονική έρευνα αποτελεί μια πορεία αριστείας και είναι απαραίτητο να υπάρχουν δίκαιες οικονομικές απολαβές, οι απαραίτητοι προϋπολογισμοί και αληθινές προοπτικές για το μέλλον. Κανένας δεν γεννιέται ερευνητής, είναι κάτι που γίνεσαι, και η ικανότητα των νέων ανθρώπων να εξερευνούν το άγνωστο αποτελεί το δυναμικό κεφάλαιο των μελλοντικών γενιών", δήλωσε η κυρία Αικατερίνη Τζιτζικώστα, Πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την Unesco.

«Η μεγάλη αυτή διεθνής πρωτοβουλία του Ιδρύματος L’Oréal και της UNESCO έχει σαν αφετηρία την πεποίθηση ότι οι γυναίκες στην επιστήμη έχουν την δύναμη να συμβάλλουν σε ένα καλύτερο αύριο. Οι τρεις διακεκριμένες αυτές ερευνήτριες, η κάθε μία στον δικό της τομέα, εργάζονται ακούραστα για να προσφέρουν λύσεις σε μεγάλα μυστήρια, ανακούφιση από ασθένειες, κρίσιμα ζητήματα για το μέλλον του πλανήτη, ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα. Σε αυτές, αλλά και σε όλες τις Ελληνίδες επιστήμονες που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην έρευνα, οφείλουμε την αναγνώριση, την στήριξη και ένα μεγάλο ευχαριστώ. Είναι πρότυπα για όλα τα νέα κορίτσια, είναι ζωντανό παράδειγμα ότι δεν υπάρχει τίποτα που οι γυναίκες δεν μπορούν να καταφέρουν, ότι, ναι, οι γυναίκες στην επιστήμη μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο!», αναφέρει η Διευθύνουσα Σύμβουλος της L’Oréal Hellas, κυρία Έρση Πυρίσιη. Και συμπληρώνει: "Σε μια περίοδο που το μεγάλο κεφάλαιο της Ελλάδας, οι νέοι επιστήμονες, μεταναστεύουν μαζικά στο εξωτερικό, το πρόγραμμα “Ελληνικά Βραβεία L’Oréal-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη” έρχεται να ενισχύσει τις προσπάθειες των Ελληνίδων επιστημόνων που συνεχίζουν να συνεισφέρουν σημαντικότατο ερευνητικό έργο στην χώρα μας".

Από το 2006, που ενεργοποιήθηκε το πρόγραμμα στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα 26 νεαρές Ελληνίδες Ερευνήτριες έχουν τιμηθεί με το “Βραβείο L’Oréal-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη”. Το πρόγραμμα “Ελληνικά Βραβεία L’Oréal-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη” αποτελεί μια από τις συνιστώσες του διεθνούς προγράμματος L’Oréal-UNESCO, που έχει δημιουργηθεί για να υποστηρίζει και να αναγνωρίζει επιτυχημένες ερευνήτριες σε όλες τις ηπείρους, να τις βοηθά στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και να παροτρύνει περισσότερες νέες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη. Είναι το μοναδικό στον κόσμο για γυναίκες κι αποτελεί ορόσημο της διεθνούς επιστημονικής αριστείας και μια ανεκτίμητη πηγή κινήτρων, υποστήριξης και έμπνευσης για τις γυναίκες στον Επιστημονικό κλάδο. Από το 1998, που θεσμοθετήθηκε έχουν επιβραβευτεί περισσότερες από 2.530 Ερευνήτριες σε περισσότερες από 112 χώρες. Επίσης, 2.428 ταλαντούχες νέες γυναίκες έλαβαν Υποτροφίες/Βραβεία για να συνεχίσουν πολλά υποσχόμενα ερευνητικά έργα.

Σημειώνεται ότι η UNESCO με το Ίδρυμα L’Oréal έχουν δημοσιοποιήσει ένα Μανιφέστο για την ισοτιμία μεταξύ γυναικών και ανδρών στον χώρο των επιστημών με σκοπό την προώθηση της πρόσβασης των γυναικών στην επιστήμη ανεξαρτήτως επιπέδου, κλάδου ή εξειδίκευσης. Για τον σκοπό αυτό, έχει δημιουργηθεί ένας ειδικός ιστότοπος σε διάφορες γλώσσες (και στην ελληνική http://www.forwomeninscience.com/el/manifesto) όπου δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, καθώς και πολίτες, άνδρες και γυναίκες, από όλο τον κόσμο καλούνται να στηρίξουν με την ηλεκτρονική τους υπογραφή το μήνυμα του Μανιφέστου.